Nederlandse ambtenarij steeds meer in verlegenheid door stikstofaanpak

Nederlandse burgers en journalisten kunnen onder de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) allerlei interne documenten van de verschillende overheden opvragen en ze maken daar gretig gebruik van. Onderzoeksjournalist Marc van der Vegt vroeg de correspondentie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) op over de aanbevelingen van de commissie Horkdijk die het stikstofrekenmodel AERIUS onderzocht. AERIUS wordt in Nederland gebruikt om de stikstofneerslag te modeleren en daarmee te bepalen of vergunningverlening mogelijk is of niet. Uit de documenten blijkt dat de Tweede Kamer niet naar behoren geïnformeerd werd over ernstige bedenkingen bij het model.

In overleg met de advocaat van de overheid werd een 'narratief' bedacht richting de Tweede Kamerleden die hun controletaak moeten uitvoeren. In een brief klonk het dat men bezig was met het “doorontwikkelen” van de stikstoftool, maar onder meer grote zorgen over het stil komen te liggen van vergunningverlening voor de bouw werden niet gedeeld.

Volgens de commissie Hordijk is het Aerius-rekensysteem niet nauwkeurig genoeg om de stikstofdepositie op beschermde Natura 2000-gebieden te berekenen en dus vergunningen af te geven. Zo wordt er voor het afgeven van vergunningen voor wegen een ander systeem gehanteerd dan voor de bouw van stallen of de bouw van woningen. Ook zouden andere meetsystemen moeten worden ingezet om de stikstofdepositie te meten, zoals bijvoorbeeld satellieten. Landbouwverenigingen in Nederland vragen al lang dat de echte deposities en emissies zouden gemeten worden.

Het ministerie van I&W schreef in juni 2020: “Nu twijfel laten over het instrument zou ertoe leiden dat vergunningverlening stil komt te liggen totdat alle verbeteringen (van de commissie Hordijk, red) zijn opgevolgd. Dat kan jaren duren met grote consequenties voor ruimtelijke en economische ontwikkelingen, waarbij de bouwsector hard getroffen zal worden.”

Ook wordt toegegeven dat de strenge Nederlandse stikstofdrempel is “gekozen om systeemtechnische redenen en in beginsel niet inhoudelijk of wetenschappelijk is onderbouwd.” Door “logische redenering” moet het mogelijk zijn om tot een consensus te komen over een hogere drempelwaarde, klinkt het. Zoals hier eerder al geschreven werd, hanteert Nederland geen de minimis-drempel zoals in Duitsland het geval is.

Ondertussen bracht de EenVandaag-journalist Jan Salden aan het licht dat alleen al op het ministerie van Landbouw en Natuur bijna 60 ambtenaren fulltime aan het stikstofprobleem werken. Op het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn er ondertussen 65 overlegorganen gevormd die zich met stikstof bezighouden. Van een Werkgroep Opkoopregeling tot een Programmateam Natuur. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat telt er nog eens 9.

Veel hebben alle werkgroepen nog niet opgeleverd. De snelheidsverlaging op de snelwegen – de enige stikstofmaatregel die Nederland in drie jaar gerealiseerd heeft – werd onlangs onderuit gehaald omdat sluipverkeer juist voor meer stikstofneerslag op gevoelige natuur zorgde.