Milieubewegingen schieten Vlaams actieplan pesticiden af
nieuwsMilieubewegingen Bond Beter Leefmilieu (BBL), Natuurpunt, PAN Europe, Velt, Dryade en de West-Vlaamse Milieufederatie stellen dat het vorige week goedgekeurde Vlaams actieplan pesticiden "fundamenteel" tekortschiet. Ondanks de erkenning van de schadelijke effecten van pesticiden op biodiversiteit en gezondheid, ontbreekt het plan aan effectieve maatregelen en laat het belangrijke wetenschappelijke en Europese richtlijnen achterwege.
Hoewel het plan de gezondheidsrisico’s van pesticiden erkent door pesticidenvrije buffers in te stellen rond scholen en zorginstellingen, zijn deze maatregelen volgens de groene bewegingen veel te klein om daadwerkelijk effectief te zijn. De voorziene buffers van maximaal tien meter bieden onvoldoende bescherming, vooral aangezien de buffers niet gelden voor woningen. “Kinderen zijn blijkbaar wel kwetsbaar zijn op school, maar niet thuis”, stelt Heleen De Smet van BBL.
De Smet beroept zich op een recent onderzoek, dat aantoont dat de invloedssfeer van pesticiden veel verder reikt, met afstanden tussen 25 en 3.000 meter. Ook de buffers rond waterlopen blijken onvoldoende: wetenschappers raden een afstand van 18 tot 60 meter aan om het milieu daadwerkelijk te beschermen, maar het plan voorziet slechts drie tot vijf meter.
Kwetsbare natuur
Een ander opvallend tekortkoming van het plan is het gebrek aan bescherming voor Natura 2000-gebieden en andere kwetsbare natuur. Europese verplichtingen om pesticidegebruik in en rond beschermde natuurgebieden te beperken, worden genegeerd. “Dit terwijl pesticiden één van de belangrijkste oorzaken zijn van de achteruitgang van insecten, vogels en andere diersoorten die essentieel zijn voor het ecosysteem. Studies tonen aan dat pesticiden een directe bedreiging vormen voor biodiversiteit, maar in het huidige plan wordt dit probleem onvoldoende aangepakt”, klinkt het bij de milieubewegingen.
Ook de implementatie van "Integrated Pest Management" (IPM), een benadering waarbij pesticiden enkel als laatste redmiddel worden gebruikt, blijft te beperkt. “Dit staat in schril contrast met de Europese doelstelling om het gebruik van pesticiden tegen 2030 te halveren”, aldus De Smet. “Het plan geeft geen garanties voor een vermindering van het gebruik van pesticiden of de impact ervan, wat de effectiviteit verder ondermijnt.”
Oproep tot drastische aanpassingen
Milieuorganisaties roepen op tot daadkrachtigere maatregelen. “Het huidige plan biedt geen antwoord op de maatschappelijke en gezondheidskosten die voortkomen uit het gebruik van pesticiden en blijft steken in symbolische acties. De biodiversiteitscrisis en de gezondheidsproblemen door pesticiden vragen om een veel ambitieuzere aanpak”, zegt De Smet.
Daarnaast had het plan rekening moeten houden met de verplichtingen van de natuurherstelwet. “Het pesticidenplan had een duidelijke link moeten leggen naar de bescherming van akkervogels, bestuivers en andere kwetsbare natuur, maar mist deze cruciale focus. De verwachting is dat het plan, gezien de Europese verplichtingen, uiteindelijk aangescherpt zal moeten worden bij de opmaak van het nationaal natuurherstelplan.”
Om deze tekortkomingen aan te pakken, hebben verschillende milieuorganisaties de Vlaamse regering aangeklaagd in de zogenaamde ‘pesticidenzaak’. In het voorjaar van 2025 wordt de uitspraak verwacht, waarna duidelijk zal worden of het huidige plan voldoet aan de wettelijke normen. “Voorlopig lijkt het erop dat er geen sprake is van voldoende ambitie of verantwoord bestuur”, besluit De Smet.
