Mercosurakkoord: kan Macron nog iets uit de brand slepen om de Franse boeren te sussen?

Uit protest tegen het handelsakkoord tussen de EU en de Latijns-Amerikaanse Mercosurlanden (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay), werden maandag in Frankrijk 80 symbolische acties georganiseerd door de grootste landbouwvakbond van Frankrijk, FNSEA. De acties zullen normaal een hele week duren. Onder meer in het zuidwesten van Frankrijk werd maandag door 300 boeren aarde op de weg aangebracht en kruisen geplaatst die de dood van de Franse landbouw symboliseren. In het oosten legden 180 landbouwers dan weer naamborden van hun gemeenten neer en stortte men drie containers maïs uit. Ook aan de grenzen wordt geprotesteerd, aan de Belgische en de Spaanse grens worden vrachtwagens gecontroleerd door boeren en aan de Duitse blokkeren boeren de Brug van Europa.

Net zoals de Vlaamse boeren, vrezen de Fransen dat het akkoord zal leiden tot onder meer oneerlijke concurrentie en een prijzenoorlog voor hun landbouwproducten. De Mercosurlanden zijn namelijk wereldleider in rundvlees, sojabonen en bepaalde graansoorten. Toch is de opkomst in Frankrijk deze keer niet zo massaal in vergelijking met de boerenprotesten van het begin dit jaar. Onder meer een verstoorde landbouwkalender door de regen is daar een reden van, de werken van de Franse landbouwers liggen al weken achter op schema.

Verliezers en winnaars

Volgens EU-nieuwswebsite POLITICO zou het vrijhandelsakkoord nochtans netto winst opleveren voor de Europese agrovoedingsindustrie. "De varkensvleessector heeft veel baat bij de overeenkomst. Hetzelfde geldt voor de zuivelsector, wijn, sterke drank en vrijwel alle verwerkte landbouwproducten. Ook veel voedingsmiddelen met een geografische aanduiding zijn beschermd," vertelt John Clarke, tot voor kort de belangrijkste onderhandelaar van de EU voor de handel in landbouwproducten. Een rapport van de commissie van februari  bevestigt deze bevindingen. In het rapport wordt het cumulatieve effect op de EU-landbouwmarkt onderzocht van de vrijhandelsovereenkomsten die de EU reeds heeft en in onderhandeling voor is, zoals Mercosur en Australië. Afgezien van de milieu-, sociale en gezondheidseffecten, laat de studie zien dat er grote potentiële winst zit in de handel van bovengenoemde producten. De extra exportvraag zou zich kunnen vertalen in een belangrijke bron van economische groei, nieuwe banen en toegevoegde waarde voor de Europese agrovoedingssector.

Maar de studie concludeert ook dat niet iedereen zal winnen. Zowel EU-rundvlees als pluimvee, schapenvlees, suiker en rijst zouden geconfronteerd worden met dalende productie en prijzen. “Dit rechtvaardigt het standpunt van de EU om deze producten bij handelsbesprekingen als gevoelig te beschouwen. Het gebruik van tariefcontingenten zou de negatieve gevolgen voor deze EU-markten kunnen verminderen”, concludeert het rapport. Tariefcontingenten bepalen hoeveel van een bepaald product tegen een verlaagd invoertarief mag worden geïmporteerd.

Volgens POLITICO zijn de opgenomen tariefcontingenten, die Brussel aan Mercosur toekent, laag. Voor rundvlees gaat het om 1,6 procent van de jaarlijkse EU-consumptie in volume en iets meer in waarde. Voor gevogelte en suiker zou het nog lager zijn qua volume, respectievelijk 1,4 procent en 1,2 procent. Rijst zou onder één procent zitten. "Het zullen ongeveer twee hamburgers per EU-burger per jaar zijn die worden toegestaan in deze quota," berekende Bruno Capuzzi, een Braziliaanse handelseconoom voor POLITICO. “Voor gevogelte zou het neerkomen op twee kipfilets per EU-burger per jaar."

Landbouwgrootmacht met verzwakte politieke invloed

Terwijl de Franse boeren hiervoor protest voeren rond vuurtjes, tracht Macron aan de andere kant van de wereld nog enkele concessies uit de brand te halen tijdens de G20-top. Op de top komen de leiders van 's werelds 20 grootste economieën samen om de strijd tegen honger, armoede, klimaatverandering en om wereldwijde conflicten te bespreken. Ook het Mercosurpact zal bij velen op de agenda staan, zeker bij de Franse president. Eerder dit jaar slaagde hij er nog in om de onderhandelingen errond in de ijskast te plaatsen met één enkele sms naar Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie. Maar de Franse president heeft sindsdien aanzienlijk wat politiek gewicht verloren en worstelt erg om nog enige aanpassingen aan de handelsovereenkomst gedaan te krijgen, laat staan de volledige onderhandelingen te blokkeren. Om dit laatste gedaan te krijgen, zou Macron minstens de steun van vier lidstaten nodig hebben om een blokkerende minderheid te vormen, aangezien het vetorecht van Frankrijk omzeild zou worden in het ratificatieproces. Maar voorlopig staat hij er grotendeels alleen voor.

Bovendien voeren veel EU-zwaargewichten zoals Duitsland en Spanje de druk op om de overeenkomst voor het einde van het jaar af te ronden. Duitsland is een groot voorstander van de overeenkomst, die wordt gezien als een broodnodige stimulans voor zijn kwijnende exportgedreven economie. Berlijn zou in Mercosur een nieuwe markt voor zijn autofabrikanten vinden. Duitse bondskanselier Olaf Scholz stelde vorig weekend dat uitstel van de Mercosurovereenkomst de reputatie van de EU als handelspartner zou schaden, en hield daarbij nog een pleidooi voor meer handelsovereenkomsten.

Omdat de kans vrij klein is dat de Franse president nog een minderheid kan overtuigen om het Mercosurpact te blokkeren, lijkt hij zijn focus te richten op het vertragen van de overeenkomst, waarbij hij nog enkele concessies af kan dwingen. Het wordt uitkijken of hij daar in slaagt of niet.