Loopbaanbegeleiding voor landbouwers komt langzaam op gang, maar blijft taboe

Mie Baert heeft momenteel vier landbouwdossiers in beheer, bij twee melkveebedrijven, een varkensbedrijf en een tuinbouwbedrijf. Zij is sinds tien jaar loopbaanbegeleider bij loopbaancentrum Tweg uit het West-Vlaamse Ruiselede dat zo’n 300 dossiers in beheer heeft. Een heel klein gedeelte hiervan betreft landbouwers, benadrukt zij. Baert geeft al tijden EHBV-lessen (Eerste Hulp Bij Vergiftiging, nvdr) aan landbouwers die hun fytolicentie behaalden. “Ook geef ik trainingen aan vrouwen van Agra, dat verbonden is met Ferm.”

Door deze achtergrond is Baert binnen Tweg naar voren geschoven als specialist land- en tuinbouw. Nadat er tot voor enkele jaren maar sporadisch dossiers binnenkwamen, is dat aantal de laatste jaren toegenomen. Dat kwam nog eens in een stroomversnelling toen Tweg in oktober benaderd werd door Boeren op een Kruispunt, een agrarische hulporganisatie, om actiever te gaan samenwerken. “Boeren op een Kruispunt wil graag meer boeren met problemen doorverwijzen naar een loopbaancoach om zo drama’s te voorkomen”, vertelt ze.

Hulpaanvragen bij Boeren op een Kruispunt gestegen

Slechte prijsvorming, hoge investeringslasten en maatschappelijke druk brengen landbouwers al jaren in de problemen. Financiële problemen gaan vaak gepaard met bijkomend leed, zoals persoonlijke problemen of moeilijkheden in het gezin. Boeren op een Kruispunt meldde dat vooral het aantal hulpaanvragen van varkensboeren het afgelopen jaar sterk is toegenomen.

Baert heeft momenteel één varkenshouder onder haar hoede, maar verwacht dat het aantal de komende tijd zal oplopen. De psychologische stap naar loopbaanbegeleiding is groot, waarbij veel gewikt en gewogen wordt. “Er bestaat bij boeren nog veel schaamte om aan te kloppen voor hulp. Men ziet het als persoonlijk falen en is ook bang wat de omgeving ervan vindt”, formuleert zij het standpunt dat ook Boeren op een Kruispunt regelmatig ventileert.

Volgens Baert zijn het vaak vrouwen die zich melden voor loopbaanbegeleiding en anders dan vaak gedacht wordt, hebben ook meewerkende echtgenotes recht op loopbaancheques. “Voor vrouwen is de stap iets minder groot. Als de mannen komen, staat het mes echt op de keel”, verklaart zij de oververtegenwoordiging van vrouwen. 

“Man kent meer schaamte voor hulpaanvraag dan vrouw”

In veel gevallen is financiële noodzaak de onderliggende reden om loopbaanbegeleiding op te starten. Daarbij gaat het momenteel bij haar om gevallen waarbij de vrouw financieel noodgedwongen buitenshuis moet gaan werken. “Nadat iemand met ons het traject ingaat, gaan we samen kijken waar de kracht van deze persoon ligt: waar voelt hij zich goed bij en welke kwaliteiten heeft hij of zij.”

In veel van de gevallen vindt de landbouwer werk in de landbouwsector, als loonwerker bijvoorbeeld of als werknemer op een ander bedrijf. In sommige gevallen kiest de boer er ook voor om volledig iets anders te doen en bijvoorbeeld aan de slag te gaan als onderhoudstechnieker. “Dat gaat vooral op voor boeren bij wie het bedrijf min of meer opgedrongen is geweest. Vroeger werd van kinderen verwacht dat zij het ouderlijke bedrijf zouden overnemen. Als er nieuwe investeringen vereist zijn en er geen opvolging is, maken deze boeren wel eens de keuze om iets anders te gaan doen.”

Welke carrièreswitch de landbouwers ook maken, er is vaak een belangrijke gemene deler. “Men belandt meestal niet in zuiver uitvoerende banen. Landbouwers hebben altijd een grote mate van zelfstandigheid gehad en zijn gewend hun eigen boontjes te doppen. In een zuiver uitvoerende job, zouden ze vaak ongelukkig zijn”, aldus Baert die hoopt dat meer boeren in nood de moed zullen vinden om aan de kloppen voor hulp en begeleiding. “Een carrièreswitch kan veel deugd doen. De miserie van de boerderij kan van je schouders glijden.”