Landbouwers optimistisch over economisch herstel

De gegevens van de landbouwconjunctuurenquête worden door het Departement van Landbouw en Visserij twee keer per jaar in een Vlaamse Landbouwconjunctuurindex gegoten. Deze conjunctuurindex geeft het gevoel van de landbouwers weer: hoe beschouwen ze de afgelopen periode en wat verwachten ze van de toekomstige periode? De index kan gaan van 0 (alle landbouwers zeer negatief) tot 200 (alle landbouwers zeer positief). Bij een waarde van 100 zijn er evenveel negatieve als positieve antwoorden.

De conjunctuurindex is gestegen van 71 naar 82, maar zit hiermee nog steeds niet op hetzelfde niveau als een jaar geleden. Voor de coronacrisis werd een indexcijfer van 86 genoteerd. De boeren zien de toekomst evenwel zonnig in nadat de coronacrisis de economie behoorlijk raakte. Rolde er bij de vorige landbouwconjunctuurenquête een index van 76 uit de bus, nu ligt deze op 93, het hoogste cijfer in jaren.

De index maakt een onderscheid tussen de verschillende sectoren. Opvallend is dat alle landbouwsectoren erop vooruitgaan, met als uitschieters vleesvee en sierteelt onder glas. Enkel de fruitsector tekent een daling op tegenover de vorige bevraging.

Melkveehouders verwachten prijsstijging

Na de lage score voor de conjunctuurindex in het najaar van 2020 (57) stijgt de melkveesector opnieuw naar 71. De bevraagde melkveehouders beoordeelden de bedrijfssituatie van de afgelopen zes maanden niet zo positief, maar zijn dan wel weer positiever over de vooruitzichten voor de komende periode (index van 90). Een kleine meerderheid verwacht de komende periode een lichte stijging van de melkprijs.

Sinds begin dit jaar zijn de prijzen van de belangrijkste zuivelproducten sterk gestegen. De prijs voor magere melkpoeder is met 12 procent gestegen, volle melkpoeder met 21 procent en boter zelfs met 25 procent. De voornaamste reden is hier het lagere aanbod in Oceanië en een stijgende vraag vanuit China naar deze producten. Ook zuivelcoöperatie Milcobel, die instaat voor de verwerking van zo’n 40 procent van de Belgische melkproductie, verhoogde in maart voor de derde maand op rij zijn melkprijs en dat stemt de boeren hoopvol.

Varkensboeren hopen op vlottrekken handel

De index voor de varkenssector stijgt van 61 naar 70. De bevraagde varkenshouders gaven aan dat de voorbije periode niet goed was. Voor de toekomstige periode zijn ze wel optimistisch. Daar stijgt de index van 71 naar 114. 69 procent van de ondervraagde varkenshouders verwacht de komende periode een lichte prijsstijging. 14 procent verwacht zelfs een sterke prijsstijging.

In 2020 kenden de varkensvleesprijzen een dieptepunt door de effecten van covid-19 op de vraag, de productie en de handel. Op het einde van 2020 lagen de prijzen lager dan het jaar voorheen (-45%) en lager dan het meerjarig gemiddelde (-23%). De prijzen daalden voor het eerst in tien jaar onder de één euro per kg en bereikten daarmee een absoluut dieptepunt. Sinds februari dit jaar is er een prijsstijging merkbaar. Dat is te verklaren doordat de slachtachterstanden zijn weggewerkt en vraag en aanbod beter op elkaar zijn afgestemd. Bovendien zijn een aantal derde landen opnieuw beschikbaar voor export, wat een positief prijseffect heeft ondanks het feit dat grote bestemmingen, zoals China en Zuid-Korea, nog altijd niet beschikbaar zijn voor export.

In tegenstelling tot de varkenssector kijkt de vleesveesector juist tevreden terug op het afgelopen half jaar. De prijzen lagen op een behoorlijk niveau en ook de komende maanden hebben de vleesveehouders er zin in. De conjunctuurindex steeg licht van 95 naar 100, het hoogste punt in jaren.

Akkerbouw in de lift ondanks slecht aardappeljaar

De index van de akkerbouw stijgt vrij sterk van 69 naar 82, en komt op het hoogste niveau uit van de laatste vijf jaar. Zowel de tevredenheid over de afgelopen zes maanden als de toekomstverwachtingen scoren hoger. De opstellers van het rapport merken wel op dat er een groot verschil bestaat tussen de deelsectoren van akkerbouw die verschillende markttendensen hebben doorlopen.

Zo maakte vooral de aardappelsector een zwaar jaar door. België is de grootste uitvoerder van diepvriesaardappelen ter wereld. De sluiting van de horeca in binnen- en buitenland zorgde voor een verminderde vraag, waardoor de verwerkende industrie nog steeds op beperkte capaciteit werkt. Dit leidt dan weer tot lage waarderingen van de aardappelen die op de vrije markt worden verhandeld. Sectorfederatie Belgapom rekende uit dat in het coronajaar 2020 voor iets meer dan 5 miljoen ton aardappelen tot frieten zijn verwerkt. Dat is een daling van 4 procent tegenover 2019 en is de laagste productie sinds 2017.

De prijzen van graan daarentegen zitten sinds de zomer van 2020 stevig in de lift. Dat komt deels door het verminderde aanbod van Oekraïne en Rusland op de wereldmarkt en door een toegenomen vraag uit China. De heropbouw van die varkensstapel, na de uitbraak van de Afrikaanse Varkenspest, gaat gepaard met een grotere vraag naar voeders. Deze hoge voederprijs wordt overigens door zowel veehouders als varkenshouders als een negatief element ervaren.

Bijna alle tuinbouwsectoren vooruit

Met uitzondering van de fruitteelt stijgt voor alle tuinbouwsectoren de tevredenheidsindex. De grootste vooruitgang boekt de sector sierteelt onder glas. Deze sector noteert een opmerkelijke stijging van 86 naar 109 en bereikt daarmee het hoogste peil sinds de start van de enquêtes in 2007. De voorbije zes maanden werden als positief beoordeeld (stijging van 74 naar 103). In de tweede helft van vorig jaar werden de verliezen die in de eerste helft geleden werden, grotendeels teniet gedaan. De sector profiteerde van het reisverbod waardoor mensen meer spendeerden aan sierteeltproducten. Ook het komende half jaar krijgt een positieve beoordeling.

De tevredenheid onder de groentetelers, zowel onder glas als openlucht, nam eveneens toe. Het afgelopen half jaar werd positief beoordeeld. Wel is men minder positief over de toekomst, hetgeen zich vertaalde in een zeer lichte daling van de verwachtingsindex. Een meerderheid van de telers verwacht de komende zes maanden vooral een lichte prijsdaling.

Fruittelers in mineur

De fruitteelt is de enige tuinbouwsector waar de ontevredenheid toeneemt. De voorbije zes maanden werden negatief beoordeeld, maar ook de komende periode hebben Vlaamse fruittelers er geen goed oog in. Door het hoge aanbod en de verminderde exportmogelijkheden staan de prijzen sterk onder druk. De perenvoorraad ligt bijvoorbeeld op het hoogste niveau van de laatste vijf jaar (65 procent hoger dan in het oogstseizoen 2019) en wat betreft de export, gaat de sector nog steeds gebukt onder het wegvallen van de Russische markt na het instellen van Europese boycots in 2014.