Landbouwbedrijven in illegaliteit door uitblijven hervergunningen?

Geen ministeriële instructie door Ineos-arrest

De laatste episode in de stikstofsaga van de Vlaamse regering heeft grote gevolgen voor een aantal landbouwbedrijven. Nadat cd&v begin juli weigerde zijn goedkeuring te geven over het ontwerp van het stikstofdecreet vaardigde Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) een verstrengde ministeriële instructie uit als vervanging van de ministeriële instructie uit 2021. Een paar dagen later vernietigde de Raad voor Vergunningsbetwistingen de vergunning voor de nieuwe ethaankraker van Ineos in Antwerpen. Daarop werd de ministeriële instructie door Demir opnieuw ingetrokken en dienden Open Vld en N-VA een stikstofdecreet in het Vlaams parlement in, zonder steun van meerderheidspartij cd&v. “Het Ineos-arrest noopt tot urgent handelen”, klonk het.

In de illegaliteit?

Onder meer in Antwerpen heeft de deputatie al dergelijke beslissingen genomen. De motivatie luidt dat er een gebrek aan juridisch kader is om de hervergunning goed te keuren, nu er nog steeds geen decreet is en de ministeriële instructie is ingetrokken. “Dit is een regelrechte schande voor de gedupeerde bedrijven. Als je vandaag geen vergunning meer krijgt, dan tuimel je binnenkort in de illegaliteit. Het is een grote vraag hoe snel handhaving gaat optreden, maar dit kan toch niet. Je neemt deze families gewoonweg hun bedrijf en inkomen af”, reageert De Braeckeleer.

In de provincie Antwerpen is Luk Lemmens (N-VA) bevoegd voor ruimtelijke ordening en omgevingsvergunningen. Zijn woordvoerder laat weten dat men zich bewust is van het probleem. “We zijn intern nog aan het bekijken hoe we met de hervergunning van landbouwbedrijven omgaan”, klinkt het. Over dossiers die geweigerd werden, wenst de gedeputeerde geen uitspraken te doen.

In West-Vlaanderen is een ander geluid te horen. “Voor de vergunningen die in 2024 vervallen, geven we een proefvergunning”, vertelt Bart Naeyaert (cd&v) die als gedeputeerde bevoegd is voor omgevingsvergunningen. “Bedrijven die een verlengingsdossier indienen, geven we een vergunning op proef. Zes maanden voor de vergunning vervalt, start de provincie het dossier automatisch terug op zodat de landbouwer dat zelf niet moet doen. Op die manier komt een bedrijf niet in de illegaliteit terecht.” Naeyaert zegt deze manier van werken te betreuren. "Wij hopen vooral dat er een evenwichtig Vlaams kader komt dat een duidelijk perspectief kan geven wanneer deze dossiers weer heropgenomen moeten worden", stelt hij.

Volgens DLV is dit maar een tijdelijke en beperkte oplossing. “Het kan enkel voor landbouwbedrijven waar het om een zuivere hervergunning gaat. Bij de minste stedenbouwkundige aanpassing kan het al niet meer”, legt De Braeckeleer uit. Hij wijst erop dat het ook heel veel vraagt van landbouwbedrijven om met de constante vergunningsperikelen om te gaan. “Op die manier blijft het vergunningsdossier aanslepen. Dat zorgt voor heel veel onzekerheid.”

Instructie over afbouw varkensstapel blijft overeind

Varkensbedrijven die hun vergunning moeten verlengen, worden bovendien geconfronteerd met de ministeriële instructie over de afbouw van de varkensstapel. Die werd door minister Demir op 17 juli uitgevaardigd samen met de intussen ingetrokken ministeriële instructie. Op de website van Omgeving Vlaanderen staat ook duidelijk dat de ministeriële instructie om de varkensstapel met 30 procent te verminderen overeind blijft. Dit wordt een “beleidsmatig gewenste ontwikkeling” genoemd. “Bij elke vergunningsaanvraag zal getoetst en gemotiveerd moeten worden of voldaan is aan deze beleidsmatig gewenste ontwikkeling”, luidt het. Deze instructie is bovendien van onmiddellijke toepassing in lopende vergunningsaanvragen waarin nog geen definitieve beslissing werd genomen. “In de praktijk betekent dit dat varkensbedrijven die op korte termijn hun vergunning zien te vervallen, meteen een daling van 30 procent van hun varkensstapel moeten realiseren”, concludeert De Braeckeleer.

Hij stoort zich enorm aan de steeds veranderende regels. “Vandaag is het zo dat we bijna elke week met nieuwe beslissingen worden geconfronteerd en soms worden de positieve adviezen van de ene week, de volgende week teruggedraaid”, luidt het. “Veebedrijven die vandaag plannen hebben, adviseren wij om die in de mate van mogelijke uit te stellen. Enkel wanneer het strikt noodzakelijk is, zoals bij een hernieuwing of op aandringen van handhaving, dienen we vandaag een vergunningsdossier in. Zo ver is het gekomen.”

Snel een duidelijk decreet?

Is hij dan zelf geen vragende partij om snel een duidelijk decreet te hebben? “Duidelijkheid is wat wij absoluut wensen. Maar het voorstel van decreet dat voorligt ter stemming in het parlement, verontrust mij vandaag misschien nog wel het meest. Als je dit op zijn strengst interpreteert, dan kunnen er in de toekomst geen vergunningen meer gegeven worden aan landbouwbedrijven die een impactscore hebben van meer dan 0,028 procent. We mogen hopen dat de hernieuwingen van lopende vergunningen hier niet onder vallen anders betekent dit dat een zeer groot deel van de landbouwsector zal weggeveegd worden”, stelt De Braeckeleer.

Vandaag adviseert het Departement Omgeving aan lokale besturen al om met dit voorstel van decreet rekening te houden bij het verlenen van vergunningen. “Er wordt gevraagd om dossier per dossier een grondige evaluatie te maken van de stikstofimpact. In functie van de timing van adviezen of beslissingen in een dossier, dient rekening gehouden te worden met de DPAS, de vastgestelde Programmatische Aanpak Stikstof (de teksten die voortvloeien uit het stikstofakkoord van 10 maart 2023, red.) en met het voorstel van decreet dat op 27 juli 2023 ingediend werd in het Vlaams Parlement, en mogelijk bij moment van advies of beslissing goedgekeurd wordt”, zo luidt het op de website van het departement.

Tinne Rombouts (cd&v) die in het Vlaams parlement het stikstofdossier nauw opvolgt, verwondert zich over deze verwijzing op de website. “Dat er vergunningen geadviseerd en verleend moeten worden op basis van niet-goedgekeurde voorstellen tot decreet, dat is toch helemaal niet wettig. Wat is het nut dan nog van het parlement? Je kan daar toch niet op vooruitlopen? Dat is juridisch helemaal kaduuk.”

VILT sprak met een landbouwbedrijf wiens hervergunning werd geweigerd. Dat verhaal lees je woensdag op de VILT-website.