Landbouw vanuit de ruimte: VITO zet satellietbeelden om in bruikbare teeltinformatie
ReportageDe Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) speelt een sleutelrol in de overgang naar precisielandbouw. Vanuit het onderzoekscentrum in Mol vangt VITO satellietbeelden van vegetatie op en combineert die met andere data in de digitale tool WatchITgrow. Deze toepassing wordt steeds vaker ingezet, onder meer bij de waardebepaling van pachtpercelen. Sommige landbouwers gebruiken de tool zelfs om hun bemestingsprogramma’s op af te stemmen.
Wat is WatchITgrow?
WatchITgrow is een online platform dat telers helpt het oogstpotentieel van hun percelen duurzaam te verbeteren met behulp van satellietbeelden en aanvullende data. Dit leidt tot efficiëntere oogsten, kostenbesparing en betere kwaliteit. Zo genereert het onder meer groeikaarten en variabiliteitskaarten, waarmee telers verschillen in gewasontwikkeling kunnen opsporen. Ook kunnen taakkaarten voor variabele bemesting en gewasbescherming aangemaakt worden.
Datacaptatie, artificiële intelligentie en digitalisering: het zijn een paar sleutelwoorden die centraal staan in de transitie naar precisielandbouw, een transitie die de klimaat- en milieu-impact van landbouw kan verminderen en de productie kan boosten. De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), waar in totaal 1.300 mensen werken, speelt een belangrijke rol in deze transitie.
Acht jaar geleden lanceerde VITO samen met CRA-W, de universiteit van Luik en de aardappelindustrie de applicatie WatchITgrow. Het gaat om een online platform dat met verschillende data wordt gevoed en dat landbouwers bijstaat om hun percelen vlot en efficiënt te kunnen opvolgen.
Satellietbeelden als basis
De kern van de applicatie zijn de satellietbeelden die VITO sinds 1998, in opdracht van ESA, verzamelt. Deze vegetatiedata worden omgezet in heldere beelden. Het onderzoekscentrum in Mol heeft hiervoor een indrukwekkend datacenter tot zijn beschikking. “Vergelijk het met Google Maps, maar dan met updates om de paar dagen, terwijl Google soms maanden nodig heeft,” zegt Jürgen Decloedt van VITO Remote Sensing.
VITO Remote Sensing is de afdeling van VITO die zich specifiek bezighoudt met de captatie en verwerking van de satellietbeelden tot onder meer zogenaamde vegetatiekaarten. Hier zijn meer dan 300 onderzoekers en medewerkers aan verbonden. De organisatie werkt samen met een uitgebreid netwerk van partners in het bedrijfsleven, de onderzoekswereld en overheden over de hele wereld.
Zo bracht het in het kader van ESA’s WorldCereal-programma alle landbouwvelden op aarde in kaart. Daarmee kunnen onder andere graan- en maïsvelden worden herkend, wat kan bijdragen aan het tegengaan van voedselspeculatie.
Naar concreet advies voor landbouwer
WatchITgrow kan gezien worden als de Vlaamse tegenhanger van WorldCereal, maar gaat verder. Naast satellietbeelden worden ook andere databronnen geïntegreerd, zoals verzamelaanvragen, weersinformatie, erosiegevoeligheid en kleine landschapselementen. Landbouwers kunnen bovendien zelf extra gegevens toevoegen, zoals bodemscans.
Doordat de satellietbeelden regelmatig vernieuwd worden, kunnen gewasontwikkelingen nauwgezet gevolgd worden. In combinatie met AI kan zo inzicht ontstaan in droogtestress of ziektedruk. Verschillen binnen een perceel worden zichtbaar, waardoor taakkaarten voor precisiebemesting of gewasbescherming opgesteld kunnen worden. Samen met de Vlaamse landbouwkennisinstellingen werkt VITO verder aan het vertalen van al die data in concreet advies voor de landbouwer.
Voorlopig vooral in aardappel- en grasteelt gebruikt
Volgens Decloedt gebruikt voorlopig slechts een beperkt aantal landbouwers de tool voor zulke geavanceerde toepassingen. Momenteel wordt WatchITgrow het meest in de aardappel- en vlasteelt gebruikt. Ook is de app meer en meer in trek bij landbouwers met seizoenpacht, die zo het opbrengstpotentieel en de kwaliteit van percelen kunnen inschatten.
Het proefcentrum van de Provincie Antwerpen, de Hooibeekhoeve in Geel, maakt gebruik van de tool. “Bij proefvelden streven we naar een gelijkmatige groei. WatchITgrow toont ons waar extra bemesting nodig is, zeker op pachtpercelen die we niet goed kennen,” zegt onderzoeker An Schellekens. Ook is de tool volgens haar interessant om het moment van bemesting of zelfs voor het ideale tijdstip voor het afrijden van snedes gras te bepalen.
Integratie met andere commerciële diensten
In oktober 2025 telde het platform al zo’n 650 actieve gebruikers. De populariteit groeit, ook omdat commerciële diensten de tool integreren. Zo gebruikt KBC de toepassing bij de eerste analyse voor haar brede weersverzekering. “Bijvoorbeeld: als driekwart van een perceel overstroomt, zie je dat meteen op de groeikaart. Nadien volgt altijd nog een bezoek ter plaatse,” aldus Decloedt.
Volgend jaar wordt een nieuwe boost verwacht als de registratie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verplicht wordt. “Landbouwers kunnen hiervoor onze gratis tool ook gebruiken”, klinkt het.
Technologische vooruitgang vergroot potentieel
Volgens VITO Remote Sensing ligt er nog veel potentieel in digitalisering en AI. Decloedt: “In de meest kapitaalintensieve teelten zie je dat sensoren en datacaptatie al stevig ingeburgerd raken. Zo worden nieuwe landbouwmachines steeds vaker uitgerust met oogst- en andere sensoren. Hoe meer data beschikbaar komen, hoe beter we de landbouwers kunnen bijstaan met data onderbouwd advies.”
Ook vooruitgang van de technologie zal digitalisatie dichter bij de boer brengen. Zo ontwikkelden de experten van VITO recent de tool CropSAR. Deze tool, die ook radargegevens van een satelliet gebruikt, maakt het mogelijk door de wolken heen te kijken. Zo kan de evolutie van het gewas ook op bewolkte dagen gemonitord worden, waar dat voorheen nog blinde vlekken waren.
Helden van onze velden
Het bedrijfsbezoek werd georganiseerd door VLAM in het kader van de campagne Helden van onze velden. Daarmee zet VLAM de duurzaamheidsinspanningen van de Vlaamse landbouw in de kijker. Tools zoals WatchITgrow tonen hoe technologie en satellietdata landbouwers helpen om die inspanningen waar te maken.
