Hoe de stikstofhandel tot meer uitstoot leidt in Nederland
Sinds de Raad van State van Nederland in 2019 de stikstofaanpak van het kabinet van tafel veegde, is bouwen en boeren pas toegestaan als de stikstofneerslag aantoonbaar is teruggedrongen. Bij deze aanpak werd snel een achterdeur gevonden: stikstofrechten verhandelen. Hierbij koopt of huurt een bedrijf of overheid stikstofruimte van een boer. Vanwege het juridische mijnenveld rond stikstof is dit vaak nog de enige manier om een vergunning te krijgen voor economische activiteit in Nederland.
Via deze achterdeur is een ware stikstofmarkt ontstaan: onzichtbare maar schaarse stikstofruimte wordt verhandeld met behulp van makelaars en vele boeren worden uitgekocht. Voorstanders van de handel in stikstofruimte wijzen op de voordelen ervan voor de natuur. Telkens een vergunning van eigenaar wisselt, is die verplicht om 30 procent van de stikstofruimte af te romen. Zo houdt de handel de economie op gang en draagt die bij aan minder stikstofneerslag, is de theorie.
Dat in de praktijk het tegenovergestelde kan gebeuren, blijkt uit een voorbeeld in het Nederlandse Drenthe, waar het systeem dat de uitstoot moet terugdringen die juist vergroot. Vermilion, een Canadees gasbedrijf, vestigde er twee diepboringen om de komende jaren ruim 3 miljard kuub aardgas te winnen. De multinational vond in de nabije omgeving razendsnel de benodigde stikstofruimte bij twee boerderijen in de buurt. De deal op papier: de stikstofuitstoot van in totaal 371 koeien voor twee gasboringen. Alleen: die koeien stonden er al jaren niet meer. De boerderijen waarvan Vermilion stikstofruimte verwierf, waren dus al tijdje niet meer operationeel. De koeien graasden er er voor het laatst in 2015. Maar de vergunning was er nog en werd erg geapprecieerd door de multinational. Door deze wisseltruc zal er komende maanden meer stikstof door de aggregaten van Vermelion op de Nederlandse bodem komen dan voorheen.
Door dit soort creatieve constructies neemt de daadwerkelijke uitstoot van stikstof en ammoniak toe in plaats van af
Stikstofmakelaars
Het voorbeeld in Drenthe is geen unicum, stikstofmakelaars rijden door Nederland op zoek naar houders van ‘slapende vergunningen’: mensen die in boerderijen wonen waar ooit koeien gehouden werden, maar nu (allang) niet meer. Bedrijven zoals Vermelion of overheden kunnen vervolgens nieuwe economische activiteiten ontplooien, na aftrek van 30 procent stikstofruimte. “Maar zo’n stikstofdeals staan haaks op het doel om stikstofuitstoot terug te dringen”, zegt Raoul Beunen, universitair hoofddocent omgevingsbeleid bij de Nederlandse Open Universiteit. “Door dit soort creatieve constructies neemt de daadwerkelijke uitstoot van stikstof en ammoniak toe in plaats van af.”
Bron: De Volkskrant, eigen berichtgeving
