FABulous Farmers: 30% minder kunstmest of gewasbescherming door toepassing van agrobiodiversiteit

Sinds 2019 bundelden landbouwers, burgers, beleidsmaker en andere belanghebbenden van 14 pilootgebieden hun krachten om landbouw minder afhankelijk te maken van externe input. Het toepassen van functionele agrobiodiversiteit ofwel het gericht stimuleren van biodiversiteit om ecosysteemdiensten te leveren aan landbouw, is daarbij van cruciaal belang. Ook Vlaanderen deed met een Vlaams consortium mee aan het project. Zo waren onder meer Boerennatuur Vlaanderen, Hooibeekhoeve, Boerenbond, ILVO, de provincie Antwerpen, Biobest, HOGENT, en Landschapspark De Merode bij het project betrokken.

FAB-maatregelen

Eén van de FAB-maatregelen is het aanleggen van bloemenranden die specifiek samengesteld zijn om natuurlijke vijanden aan te trekken die in aanpalende gewassen plaaginsecten bestrijden. “Deze maatregel werd onder meer uitvoerig onderzocht in een pilootproject in het Pajottenland en in het landschapspark De Merode. In samenwerking met onder meer BioBest en HOGENT hebben we een eigen FAB-bloemenmengsel samengesteld dat zowel bestuivende insecten als plaagbestrijdende insecten stimuleerden”, aldus Schoukens. Een bloemenmengsel met mooi resultaat, want het FABulous Farmers-team merkte op dat dat bespuiting voor plaagbestrijding erna tot 50 procent minder nodig was. “Ons doel om met maatregelen 30 procent minder gewasbescherming te gebruiken haalden we dus al vlot met deze maatregel. Ook zagen we dat het oude bloemenrandmengsel dat via een beheerovereenkomst met VLM verkregen kon worden, merkbaar minder resultaten opbracht.”

In totaal werden zo’n tien FAB-maatregelen onderzocht. “Sommige maatregelen waren gemakkelijker uit te testen in het ene land dan het andere, maar bijna elke maatregel is quasi in elk land onderzocht geweest”, aldus Schoukens. Zo vind je naast de bloemenranden onder meer ook nog het gebruik van groenbedekkers en mengteelten, gewasrotatie en boslandbouw terug in het lijstje van FAB-maatregelen. “Door het toepassen van dit soort maatregelen kan het gebruik van externe inputs met 30 procent dalen en draagt het bij aan een biodivers en klimaatrobuust platteland,” duidt Schoukens.

FAB binnen het (Europees) beleid

Om de FAB-maatregelen te verankeren binnen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en enkele drempels voor landbouwers om met FAB aan de slag te gaan weg te werken, schreef het consortium zeven beleidsaanbevelingen. Tijdens de slotconferentie van het project in Brussel lichtte Ricard Ramon, afdelingshoofd van Landbouw en Plattelandsontwikkeling van de Europese Commissie, toe hoe de Europese Commissie deze maatregelen in rekening bracht binnen het huidig GLB en hoe dit in het volgende GLB verder aangepakt kan worden. “Via het GLB wil de EU meer flexibiliteit geven aan landbouwers en lidstaten die aan de slag willen gaan met de FAB-maatregelen en hiermee willen inzetten op klimaatrobuustheid en biodiversiteit,’ aldus Ramon.

Naast de GLB-beleidsaanbevelingen kwamen ook de resultaten van de pilootprojecten aan bod tijdens de slotconferentie. Ook de bevindingen rond de wetenschappelijke kennisopbouw, de uitwisseling tussen groepen landbouwers, het betrekken van burgers en de financiële haalbaarheid van functionele agrobiodiversiteit werd er besproken.

Eén van die bevindingen is dat het toepassen van een FAB-maatregel in eerste instantie voor de landbouwer vaak een financiële domper is. “De investeringen dienen vooraf te gebeuren en de effecten van FAB zijn dikwijls pas op langere termijn zichtbaar en voelbaar”, legt Schoukens uit. “Er is vaak bijkomende financiering nodig om dit te bewerkstelligen. Het FAB-bloemenmengsel is bijvoorbeeld een erg duur mengsel. Dat is niet te kopen met de vergoedingen die je via een beheerovereenkomst kan krijgen. We hebben binnen het project al naar methodes gezocht om bijkomende financiering te vinden. Zo zijn er een aantal partners een digitale marktplaats aan het ontwikkelen om privémiddelen van bedrijven of burgers op te halen om FAB-projecten te financieren. Andere methodes zijn vooral overeenkomsten met overheden maken zodat projecten in de toekomst gefinancierd kunnen worden.”

“Een iets positievere bevinding is dat boeren die een FAB-maatregel toepasten ook andere FAB-maatregelen oppikten”, geeft Schoukens mee. “Daarnaast zagen we ook veel interesse in functionele agrobiodiversiteit van landbouwers die niet meededen in de pilootprojecten.”

Toekomst voor FABulous Farmers

“Er is geen specifiek vervolgproject FABulous Farmers 2.0”, aldus Schoukens, “maar veel projectpartners gaan wel verder aan de slag met de verzamelde gegevens, inzichten, contacten en kennis. Een mooi voorbeeld hiervan is het bloemenmengsel van VLM dat door onze kenniswisseling reeds aangepast werd. Maar ook bij nieuwe projecten zullen we zoveel mogelijk FAB trachten te integreren en verder te ontwikkelen. We zullen beleidsmakers en landbouwers blijven inspireren om FAB toe te passen.”