Minister Brouns hoort van FABulous farmers hoe natuur en landbouw elkaar kunnen versterken

Onderzoek van het Nederlandse Biobest wijst uit de inzet van gewasbeschermingsmiddelen voor sommige teelten met 90 procent teruggeschroefd kan worden door de overstap naar een natuurlijke plaag- en ziektebestrijding. Deze natuurlijke bestrijders kunnen met bloemenstroken naar het perceel gelokt worden, mits het juiste zaaimengsel gebruikt worden. “Insecten hebben zo hun voorkeur voor bloemen. Door de juiste samenstelling van vegetatie kunnen de gewenste insecten gelokt worden”, vertelt Felix Wäckers van Biobest.

Hij vertelde dit tijdens een informatiemiddag van het Interreg-project FABulous Farmers in Laakdal waar ook Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns aanwezig was. Het Europese project, waar Boerennatuur Vlaanderen, Hooibeekhoeve, Boerenbond, ILVO, de provincie Antwerpen, Biobest, HOGENT, en Landschapspark De Merode bij betrokken zijn, wil aantonen dat landbouw en natuur niet tegenover elkaar staan, maar elkaar juist kunnen versterken. De eerste resultaten van ‘functionele agrobiodiversiteit’ (FAB) zijn veelbelovend.

In het kader van het FABulous Farmers-project nemen landbouwers in de Merode en het Pajottenland diverse FAB-maatregelen. “In beide gebieden gaan meerdere landbouwers aan de slag met maatregelen zoals bloemenranden, bewust omgaan met bodembewerking, gewasrotatie, mengteelten of de inbreng van organisch materiaal”, stelt Bart Schoukens van Boerennatuur Vlaanderen. “Deze maatregelen hebben als doel de plaag- en ziektebestrijding en de bodem- en waterkwaliteit in de percelen te verbeteren en kunnen zodoende een belangrijk antwoord bieden op de milieu- en klimaatuitdagingen waar de sector vandaag voor staat.”

Naar aanleiding van het Vlaams openbaar onderzoek voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), diende het Vlaamse consortium van FABulous Farmers in maart al een beleidspaper in met daarin 10 concrete aanbevelingen. “Met deze aanbevelingen willen we drempels wegwerken zodat landbouwers makkelijker aan de slag kunnen met functionele agrobiodiversiteit op hun bedrijf”, klinkt het bij Boerenbond. In de ontmoeting met Brouns in Laakdal werd deze oproep nog een keer herhaald bij monde van voorzitter Lode Ceyssens en werd de beleidspaper ceremonieel overhandigd aan de minister.

Volgens landbouwer De Peuter draagt de bloemenrand bij aan een positief imago van de boeren en kan het ook toeristen trekken. Dit is één van de reden waarom hij is ingestapt in het project. “Ik hoop natuurlijk ook dat de bloemenrand er voor zal zorgen dat ik minder gewasbeschermingsmiddelen tegen schadelijke plaaginsecten zal moeten gebruiken. Dat is niet enkel beter voor het milieu, maar bespaart mij ook een grote kost.” Volgend jaar plant de boer een volgende ronde aardappelteelt en gaat hij mogelijk minder gewasbeschermingsmiddelen inzetten.

De Peuter gaf aan dat ook de financiële vergoeding een belangrijke drijfveer is voor deelname. Deze vergoeding kan er volgens de betrokkenen aan bijdragen dat een aantal drempels voor het toepassen van FAB-maatregelen weggenomen wordt. “Drempels voor de toepassing van FAB-maatregelen zijn voornamelijk een gebrek aan kennis over de baten, de vrees voor extra risico’s en extra kosten die eraan verbonden zijn”, aldus Katrien Geudens van Hooibeekhoeve.

Een aantal FAB-maatregelen, zoals het gebruik van groenbedekkers, zijn volgens haar al goed ingeburgerd bij de landbouwers. Voor andere maatregelen zoals vruchtwisseling en het aanleggen van bloemenranden ziet het consortium nog potentieel voor uitbreiding. “Om de drempels weg te werken, leggen we met deze beleidspaper de nadruk op het stimuleren van onder andere onafhankelijke bedrijfsadvisering rond FAB en kennisdeling tussen landbouwers. Verder benadrukken we de noodzaak voor flexibelere beheermaatregels.”

Flexibiliteit noodzakelijk

Bart Schoukens, van Boerennatuur, valt haar bij:  “Op dit ogenblik is het vaak zo dat de complexiteit en ook tegenstrijdigheid van de verschillende regelgevingen de toepassing van FAB-maatregelen bemoeilijken.” De organisatie zet onder andere vraagtekens bij de rigide zaai- en maaischema’s van beheersovereenkomsten en het BO-kruidenmengsel voor bloemenranden. Dit mengsel is bij wet vastgelegd, maar de nadruk op vlinderachtige bloemen trekt in de praktijk vooral bijen en andere bestuivers aan, vertelt Wäckers van Bioselect. “En als je aan plaagbestrijding wil doen, zijn deze insecten niet nodig.”

Ook pleit het consortium rond FABulous farmers voor de mogelijkheid van het gemeenschappelijk aanvragen van beheerovereenkomsten. “Dat zou de efficiëntie kunnen verbeteren. Niet alleen van de effecten van de maatregelen zouden geoptimaliseerd kunnen worden, maar samenwerking zou ook op praktisch gebied voordelen met zich meebrengen. Denk aan de gemeenschappelijk groepsaankoop van mengsels of de gemeenschappelijk landbewerking. Alle stroken tegelijkertijd zaaien is veel efficiënter dan iedere boer voor zich”, klinkt het bij Boerennatuur.  

Specifiek statuut voor natuur in agrarisch gebied

Naast deze uitdagingen ziet Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens nog andere knelpunten die een rem zijn voor het integreren van meer biodiversiteitsmaatregelen in landbouwgebied. “Onze vraag tot een specifiek statuut voor natuur in agrarisch gebied is ook hierbij zeer relevant. Wil de overheid dat landbouwers meer investeren in biodiversiteit, zoals de FAB-maatregelen, is het noodzakelijk om dringend werk te maken van een statuut voor natuur in het agrarisch gebied. Hoe kan een landbouwer anders zonder zorgen werk maken van meer en kwalitatievere natuur op zijn landbouwpercelen, als niemand hem kan vertellen welke gevolgen dit op zijn bedrijfsvoering zal hebben?”