EVP wil roer opnieuw in handen over toekomst van (jonge) landbouwers
nieuws"Ik heb niets tegen oudere mensen met veel werkervaring maar de vergrijzing waarbij slechts 12 procent van de boeren jonger is dan 40 jaar, vormt wel een probleem”, aldus kersvers landbouwcommissaris Christophe Hansen vorige week op het ‘EVP-Congres van jonge boeren’. De Europese Volkspartij (EVP) wil het starten van een landbouwbedrijf in de nieuwe legislatuur aantrekkelijker en minder risicovol maken. De kaarten om dit te realiseren liggen alvast gunstig volgens partijvoorzitter Manfred Weber: “We hebben de juiste personen op de juiste plaats, we hebben meerderheden, wat we nu nodig hebben is een goede inhoud.” Hoewel het congres al enkele strategische richtingen aangaf, bleven concrete maatregelen grotendeels uit.
De cijfers illustreren het probleem: meer dan 30 procent van alle EU-boerderijen wordt momenteel gerund door boeren ouder dan 65 jaar. Slechts zes procent is in handen van een boer onder de 44 jaar. Sinds 2005 is het aantal jonge boeren met meer dan 30 procent gedaald. De noodzaak om deze trend te keren, vormt een centrale uitdaging voor EVP in de komende legislatuur.
Het ‘EVP-congres voor jonge landbouwers’, opgericht in 2012, blijft dus relevant. Dat bewijst niet alleen het recordaantal van 500 deelnemers, maar ook de aanwezigheid van onder meer kersvers landbouwcommissaris Christoph Hansen, de partijvoorzitter Manfred Weber en Herbert Dorffman, coördinator voor de EVP in de landbouwcommissie van het Europees Parlement.
Concrete acties waarmee EVP deze tendens wil omdraaien en jonge landbouwers in de komende legislatuur zal ondersteunen, werden niet onthuld op het congres. Wel werd, voor wie nog niet helemaal mee was, een breed Europees overzicht gepresenteerd welke knelpunten EVP wil verhelpen om uiteindelijk de generatievernieuwing te stimuleren. "Concrete voorstellen zullen opgenomen worden in het plan van Hansen dat hij in de eerste 100 dagen zal publiceren", geeft Europees parlementslid Wouter Beke (cd&v/EVP) achterna mee.
Het overzicht in een notendop
Een groot probleem voor jonge EU-boeren is de toegang tot grond. Net als in Vlaanderen vormen de prijs en versnipperde percelen in heel Europa een barrière. In deze uitdaging mag volgens Hansen de rol van investeerders niet vergeten worden. “Zij investeren in grond met landbouwpotentieel als een manier om hun rijkdom te beleggen. Daarbij verpachten ze de grond wel vaak, maar zo komt het op het einde van de rit nog steeds niet in de handen van landbouwers terecht”, luidt het.
Al minstens even belangrijk om als jonge landbouwer een bedrijf te starten zijn kapitaal en verzekeringen. Om de toegang tot deze twee vereisten te vergemakkelijken, werd al een eerste stap gezet door de Europese Commissie. Ze sloot begin december een deal met de Europese Investeringsbank (EIB) waarbij een pakket van drie miljard euro vrijgegeven werd om leningen te verstrekken voor landbouw, met bijzondere aandacht voor jonge landbouwers, gendergelijkheid en groene investeringen.
Landbouwdeal van EIB
De Europese Investeringsbank financiert projecten die bijdragen tot de beleidsdoelstellingen van de EU. Dit nieuwe pakket is de grootste landbouwfinanciering ooit en wordt gespreid over de komende drie jaar. Het richt zich op drie pijlers: jonge of nieuwe landbouwers, vrouwelijke landbouwers om het genderonevenwicht aan te pakken en groene investeringen voor de transitie naar duurzame landbouw. "Met deze steun geven we de landbouw de instrumenten om te gedijen en te groeien”, aldus Hansen.
Verder onderzoekt EIB ook manieren om de landbouwverzekeringen te verbeteren. Voor (jonge) landbouwers is het vandaag moeilijk om een verzekeringsmaatschappij te vinden die met hen in zee willen. De maatschappijen zijn zeer terughoudend omdat het risico op extreme weersituaties almaar meer toeneemt. De EIB kijkt momenteel na hoe de steun op EU-niveau voor verzekeringen kan worden verhoogd, in combinatie met maatregelen om klimaatadaptatie-investeringen te versnellen.
GLB: volledige hervormingen of niet?
Op dit moment is het algemene investeringsklimaat in de landbouwsector zeer laag in Europa. Daar treffen niet alleen banken schuld aan, maar evengoed de politiek volgens Hansen. “De politiek is te onvoorspelbaar geworden, dat moeten we inzien”, zegt hij op het congres. “Onze boeren hebben voorspelbaarheid en stabiliteit nodig. Investeringen worden in de sector niet telkens om de zeven jaar genomen wanneer wij politici besluiten om een andere koers uit te varen.” Daarbij legt hij de link naar het gemeenschappelijk landbouwbeleid die om de zeven jaar een update krijgt. Onder het motto “if it ain't broke, don't fix it”, is een volledige hervorming van het GLB niet nodig volgens de commissaris. “Het heeft geen zin om dit om de zeven jaar telkens helemaal om te gooien. We moeten enkel repareren wat wel kapot is, of wat niet meer geschikt is voor een beoogd doel. Dat is de weg die ik wil bewandelen”, stelt hij duidelijk.
Al lijkt die weg niet helemaal parallel te lopen met de hervormingen die Herbert Dorfmann, EVP-coördinator in de landbouwcomissie van het Europees Parlement, voor ogen heeft. “We moeten moedig en eerlijk zijn. Als we het er allemaal over eens zijn dat het aantrekken van jonge boeren één van de grootste uitdagingen is, dan moet dit een fundamenteel onderdeel zijn van de GLB-hervorming”, aldus Dorfmann. “Want in alle eerlijkheid, voor wie is het huidige GLB beter: voor een jonge ondernemer of voor een 65-jarige grondeigenaar? Het huidige beleid is op sommige vlakken zelfs een belemmering voor jonge mensen. En ik ben me ervan bewust dat de boerenpensioenstelsels vaak ingewikkeld zijn, maar oudere generaties maken momenteel geen plaats vrij in het GLB omdat ze er nog steeds een inkomen uit krijgen. Als we jongeren echt serieus willen nemen, moeten we het systeem herbekijken in functie van de behoeften van jonge mensen.”
Herpositionering
Waar de twee EVP-topmannen wel helemaal op dezelfde lijn lijken te zitten is dat de herpositionering van boeren in de voedselketen ook essentieel is om jonge boeren een toekomst te garanderen. “Ik heb nooit begrepen waarom boeren minder zouden mogen verdienen dan anderen in onze samenleving”, aldus Dorfmann. “We moeten het inkomen van boeren waarborgen. En dat kunnen we doen door de positie van de boeren te versterken.” Landbouwers zijn momenteel een zeer zwakke schakel in de keten en daardoor vaak de dupe van oneerlijke handelspraktijken volgens Hansen. “Die positie kan onder meer versterkt worden door coöperaties en producentenorganisaties op te richten, maar ook door meer met schriftelijke contracten te werken”, luidt het.
Tot slot wordt ook de vereenvoudiging van het beleid aangehaald dat momenteel “buitensporig veel regels” bevat. “We hebben het er al veel over gehad hier in Europa om regels te vereenvoudigen, maar het is er nooit echt van gekomen”, aldus Hansen. “Er werd door de vorige commissie al een goede eerste stap gezet met het vereenvoudigingspakket na de boerenprotesten. Momenteel ben ik aan het kijken hoe we hierin nog verder kunnen gaan.”
In de komende legislatuur zullen we veel te zeggen hebben over de toekomst van landbouwers
Terugwinnen van vertrouwen en respect
Volgens de Europese boerenkoepel Copa-Cogeca zal de EVP aan haar lijstje ook nog respect en vertrouwen moeten toevoegen om jonge landbouwers over de streep te trekken. “Het respect en de erkenning voor de maatschappelijke rol van boeren zal moeten terugkomen in de samenleving”, luidt het. “Ook zal het vertrouwen van de boeren in de EU en haar beleid weer moeten herwonnen worden. Vooral de afgelopen jaren, varieert de perceptie van de boeren over de EU tussen verbijstering en ontzetting. Daar zou een duidelijk, coherent en gericht beleid al veel verzoening brengen.”
Volgens Beke is de landbouwsector te lang als een vanzelfsprekendheid beschouwd geweest. "Ondertussen hebben we geen strategische autonomie meer. Europa moet er zich meer van bewust zijn dat het zijn burgers moet beschermen zonder af te schermen. We moeten hen beschermen in veiligheid, welvaart maar ook in zijn voedselzekerheid", aldus Beke. "Dit bewustzijn is er voorbije jaren niet geweest, maar de nieuwe geopolitieke context maakt dit wel heel duidelijk. Uit dit bewustzijn zullen de juiste maatregelen komen."
De problemen waar we nu mee te maken hebben zijn geen nieuwe problemen, maar oude problemen die nieuwe oplossingen nodig hebben
Maatwerk in de EU-regels: momentum aangebroken voor Vlaanderen?
11 december 2024Waarom zou het nu anders worden?
De kaarten liggen volgens partijvoorzitter Manfred Weber deze legislatuur helemaal anders. “De afgelopen vijf jaar domineerde een links-liberaal-groene meerderheid waarbij het zeer moeilijk was om overeenstemming te vinden. Landbouwers hebben nog nooit veel voordelen opgestreken wanneer alles wordt benaderd vanuit een links-georiënteerde visie”, stelt Weber onomwonden. Hij ziet alvast unieke kansen met EVP als groot machtsblok in het midden. “We zullen in de komende vijf jaar veel te zeggen hebben over de toekomst van landbouwers, waarbij we teruggrijpen naar een redelijke centrumrechtse benadering van een groene politiek.”
Ook Beke geeft mee dat er een omslag is. "Timmermans (de architect en het gezicht van de Green Deal red.) sprak zeven talen, maar luisterde naar niemand. Tijdens zijn beleidsperiode vroeg hij steeds om klimaatdoelstellingen te implementeren, waarbij de vraag uitbleef hoe deze bereikt zullen worden", aldus Beke. "Vandaag wordt wel terug geluisterd. En ik hoor van jonge landbouwers daarbij niet zozeer de vraag om doelen terug te schroeven, maar wel om hen zekerheid en kans te geven om die doelen te halen."
Daarbovenop heeft EVP niet alleen de landbouwcommissaris in haar rangen, maar ook milieucommissaris Jessika Roswall. “In de vorige legislatuur werd absoluut geen dialoog gestimuleerd tussen de twee commissies”, duidt Hansen. “Maar daar is vandaag al verandering in gebracht. Ik heb Roswall op mijn allereerste dag meegenomen naar de landbouwcommissie voor een briefing over de huidige landbouwsituatie en de impact van alle wetgeving die eraan zit te komen. Je kunt geen landbouwbeleid voeren zonder milieubeleid, en je kunt de milieuonderwerpen niet aanpakken zonder met de landbouw te spreken. Het zal misschien wat meer tijd kosten voordat nieuwe wetten erdoor komen, maar eens het zover is, zal het in ieder geval beter gecoördineerd zijn.”
