Europese vraag naar biobrandstof vergroot CO2-uitstoot

De EU-doelstelling om tegen 2020 meer gebruik te maken van hernieuwbare energie voor transport, in se biobrandstoffen, zou de CO2-uitstoot drastisch verhogen omdat tweemaal de oppervlakte van België nodig zou zijn als extra areaal voor energiegewassen. Dat is de verrassende conclusie van een studie van het Institute for European Environmental Policy (IEEP) die uitgevoerd werd in opdracht van de Europese Commissie.

Europa wil tegen 2020 minstens 10 procent van de transportbrandstoffen uit hernieuwbare energie winnen. Uit het onderzoek 'Anticipated Indirect Land Use Change Associated with Expanded Use of Biofuels in the EU'  blijkt dat de actieplannen voor hernieuwbare energie van 23 Europese lidstaten daarvoor zo goed als alleen maar biobrandstof zullen gebruiken. Bijna driekwart van de vraag naar biobrandstoffen zou door biodiesel gelenigd worden, net geen derde door bio-ethanol. België maakt geen deel uit van het onderzoek omdat ons land nog geen actieplan hernieuwbare energie heeft ingediend bij de Europese Commissie. Daarvoor werd ons land, samen met Polen, Hongarije en Estland, al op de vingers getikt door Europa.

Milieuorganisaties waarschuwen al langer dat de teelt van energiegewassen voor biobrandstoffen tot ontbossing kan leiden, met extra CO2-uitstoot tot gevolg. Biobrandstoffen worden voor 90 procent gewonnen uit energiegewassen zodat de studie tot de conclusie komt dat de Europese vraag naar biobrandstoffen wereldwijd 41.000 tot 69.000 vierkante kilometer extra land zal vergen voor de teelt van energiegewassen. Dat is meer dan twee keer de oppervlakte van België. Wanneer die gewassen in concurrentie komen met voedselgewassen moeten boeren op zoek naar nieuwe landbouwgrond, met in een aantal werelddelen mogelijk ontbossing tot gevolg.

Biobrandstoffen zorgen op die manier voor een bijkomende jaarlijkse uitstoot van 27 tot 56 miljoen ton CO2 tot 2020, waarschuwt de studie. Het Europese biobrandstoffenbeleid zal in de komende 10 jaar dus 81 tot 167 procent slechter zijn voor het klimaat dan het voortgezet gebruik van fossiele brandstoffen. Belgische milieu- en Noord-Zuidorganisaties vragen daarom dat ons land in het eigen actieplan hernieuwbare energie rekening zou houden met de conclusies van het rapport. Bovendien vragen de ngo's dat ons land van zijn positie als Europees voorzitter zou gebruik maken om een grondige herziening van het biobrandstoffenbeleid te vragen.

De oproep gaat uit van Bond Beter Leefmilieu, Inter-Environnement Wallonie, Natuurpunt, Natagora, Greenpeace, Friends of the Earth Vlaanderen en Brussel, BRAL, VODO, CNCD-11.11.11, Oxfam België en Wervel. Volgens Sara Van Dyck van Bond Beter Leefmilieu zijn er alternatieven voor biobrandstoffen. "In de eerste plaats moet het aantal transportkilometers verminderen en wagens moeten efficiënter worden. Ook elektrische voertuigen, met elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare energie, zijn een oplossing."

Federaal Energieminister Paul Magnette (PS) verwacht "in de komende weken" de resultaten van een tweeledige studie die zijn kabinet liet bestellen over de specifieke gevolgen voor België van de EU-doelstelling voor hernieuwbare energie. De studie spitst zich enerzijds toe op de gevolgen van de EU-doelstelling voor de Belgische productie van biobrandstof. Anderzijds brengt ze in kaart wat het betekent voor de import van biobrandstof van buiten België en Europa.

"De studie zit in de eindfase. We verwachten de resultaten in de komende weken", zegt Tineke Sonck, woordvoerster van Magnette. Over het rapport van de Europese Commissie, dat aantoont dat het broeikaseffect verergert door biobrandstof te stimuleren, wil Magnettes woordvoerder zich nog niet uitspreken. "Wij zullen die studie eerst grondig bestuderen", klinkt het.

Dat een akkoord over het Belgisch actieplan hernieuwbare energie uitblijft, is volgens Sonck vooral te wijten aan de val van de regering. "Inhoudelijk ligt het plan vast. Het is louter praktisch zoeken naar een datum om met de betrokken actoren het plan goed te keuren". Volgens Sonck is het dus niet de bedoeling om het actieplan fundamenteel bij te sturen naar aanleiding van de nieuwe studie, noch om te wachten op de resultaten van de bestelde studie.

Volgens Willem Dhooge van FlandersBio, dat de biotechnologiesector vertegenwoordigt, gaat de IEEP-studie uit van de bestaande technologie en houdt zij geen rekening met meer geavanceerde, zogenaamde tweede generatietechnologie, waardoor de CO2-uitstoot wél verminderd kan worden. De eerste generatie biobrandstoffen wordt geproduceerd op basis van voedingsgewassen, zoals tarwe, maïs en soja. De tweede generatie wordt gepuurd uit biomassa die niet voor voeding in aanmerking komt, zoals maïsstro dat op het veld achterblijft, zaagsel en groenafval. Die biomassa concurreert dus niet met voedselproductie.

Dhooghe verwijst naar een recente studie uitgevoerd door het persagentschap Bloomberg die wél rekening houdt met de tweede generatietechnologieën. Zij stellen vast dat met 25 procent van het in Europa geproduceerde organisch afval (vooral landbouwafval) al aan ruim 50 procent van de biobrandstofnoden tegen 2020 kan voldaan worden. "Terwijl die studie nochtans uitgaat van een gematigd groeiscenario", aldus Dhooghe.