Consumptie centraal op het internationaal congres rond voedselzekerheid

Zo’n 500 onderzoekers uit 65 landen namen deel aan het debat rond voedselzekerheid en voedselsystemen. “Het is geen sinecure om een congres van dergelijke omvang samen te vatten”, duidt Tessa Avermaete (KU Leuven) die samen met van Ittersum de organisatie van het congres in goede banen leidde. “Toch hoorden we een aantal duidelijke inzichten. Zo is er een onmiskenbare oproep om meer te focussen op de finale doelstellingen van voedselsystemen die bereikt moeten worden, zoals voedselzekerheid, betere bodemvruchtbaarheid of gezonde mensen. Hoe dat doel bereikt wordt, hangt heel sterk af van de context, maar mag geen doel op zich worden”, aldus Avermaete.

Verder viel het beide organisatoren op dat consumptie telkens meer centraal in de debatten rond voedselzekerheid komt te staan. “Op de eerste editie van dit congres in 2013 gaven veel onderzoekers presentaties over hoe boeren de opbrengsten konden verhogen op een duurzame manier”, zegt Van Ittersum. “Maar de afgelopen jaren is de aandacht verschoven van productie naar consumptie. Een deel van de wereldbevolking heeft te maken met voedseltekorten en ondervoeding, maar een ander en groter deel eet juist te veel en/of te eenzijdig, of kampt zelfs met obesitas. Op het congres werden voor beide gevallen, manieren besproken om de voedselkwaliteit en gezondheid te verbeteren en het milieu te ontzien.”

“Europa heeft drie opgaven”, concludeert Avermaete. “Ten eerste moet het dieet van de Europeanen veranderen, met minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten. Een tweede taak is om de mogelijkheden te verkennen om kringlopen te sluiten door anders met import en export van voedsel en veevoer om te gaan. De laatste is om voedselverliezen en -verspilling tegen te gaan.”

Ook werd er gedebatteerd over hoe het consumentengedrag gestuurd kan worden naar een gezond en duurzaam dieet. Moet eetgedrag beïnvloed worden via prijzen, via bewustwording of via wet- en regelgeving? “Deze vraag speelt vooral in Europa,” aldus Avermaete, “in landen buiten Europa is er amper expliciet beleid om consumptiegedrag te sturen.”

Tijdens de driedaagse conferentie rees ook de gezamenlijke conclusie dat wetenschappers telkens de nodige nuance moeten brengen in het debat over voedselsystemen. “Geen goedkope slogans dus maar onderbouwde analyses”, duidt Avermaete een derde beschouwing van het congres.

Grote uitdagingen in het Zuiden

De onderzoekers gingen ook in op de grote trends in voedselzekerheid en voedselsystemen in het Zuiden. “De grote vertegenwoordiging van onderzoekers uit het globale Zuiden geeft aan dat er in de academische gemeenschap nood is aan een internationale dialoog”, duidt Avermaete. De meeste Afrikaanse landen hebben door de groei van de bevolking en toenemende vraag, veel hogere opbrengsten nodig op het bestaande areaal. “Een belangrijke vraag die hierbij rijst, is hoeveel rek er nog op de productiecapaciteit van Afrikaanse boeren zit. Kan Afrika zichzelf voeden? Het congres ging op diverse manieren in op deze vraag”, aldus Avermaete. “Zo geeft onderzoek aan wat de bijdrage kan zijn van bijvoorbeeld betere zaden, meer kunstmest of beter bodembeheer en welk beleid kan helpen bij de intensivering van de kleinschalige landbouw in Afrika. Na de sprekers en debatten werd het duidelijk dat er perspectieven zijn, maar dat de uitdagingen nog erg groot zijn voor dit continent.”

Veel sprekers werden opgenomen tijdens het congres. De video’s en podcasts zullen binnenkort te vinden zijn op de website van het congres.