Commissie tikt Vlaanderen op de vingers voor strategisch landbouwplan

Het Europese gemeenschappelijke landbouwbeleid wordt hervormd. De steun aan boeren en aan het platteland blijft bestaan, maar er komt meer aandacht voor een duurzame landbouw met respect voor milieu en klimaat. Alle lidstaten, en in België de bevoegde regio's, moesten tegen eind vorig jaar een strategisch plan indienen waarin ze uiteenzetten hoe ze dat zouden realiseren.

Maar het Vlaamse plan blijkt niet alleen te laat te zijn ingediend, het stoot ook op stevige kritiek van de Europese Commissie. In een brief met opmerkingen aan de Vlaamse regering twijfelt de Commissie er ernstig aan of de Vlaamse voornemens wel voldoende bijdragen aan een sterkere milieubescherming, betere biodiversiteit en meer klimaatactie. 

De conclusie is volgens de kranten duidelijk: er is een significante bijsturing nodig van de plannen om die in overeenstemming te brengen met de Europese regels. Een door Europa goedgekeurd strategisch plan is nochtans nodig om de inkomsten uit het Europese landbouwbeleid te krijgen. Het gaat om 229 miljoen euro per jaar aan inkomenssteun voor landbouwers en 43 miljoen euro voor plattelandsontwikkeling. Vlaanderen krijgt nu de tijd om bij te sturen. Tegen eind dit jaar moet er hoe dan ook een definitief plan voorliggen, aangezien het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid in 2023 in werking treedt. 

Constructief overleg

Minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) bevestigt dat de Commissie om verduidelijking heeft gevraagd en een reeks aanbevelingen heeft doorgestuurd. “De komende weken en maanden zullen mijn diensten met de Commissie in gesprek gaan om, ook rekening houdende met de opmerkingen uit het openbaar onderzoek, het strategisch plan verder te verdiepen en aan te ­passen waar nodig”, aldus de ­minister.

Een eerste gesprek met de Commissie vond donderdag al plaats. "Daarin hebben we verduidelijkingen gegeven en we hebben ook extra uitleg gekregen bij de opmerkingen van de Commissie", zegt Patricia De Clercq, secretaris-generaal van het Departement Landbouw en Visserij. "Het was een zeer constructief gesprek, dat hebben onze gesprekspartners bij de Commissie ook bevestigd aan het einde van het overleg. We zijn meteen in de diepte gegaan en gaan nu met de opmerkingen aan de slag." Volgens De Clercq vormt het strategisch plan van Vlaanderen geen uitzondering, bijna alle lidstaten kregen een waslijst aan opmerkingen over hun nationaal plan.

“Werkpunten zijn gekend”

Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (cd&v) wijst erop dat de thema’s die op tafel liggen geen verrassing zijn voor Vlaanderen. “De werkpunten zijn gekend en ik twijfel er niet aan dat Vlaanderen met Europa tot een vergelijk zal komen”, stelt hij in een reactie. “Er zijn echter ook positieve punten. Vlaanderen hoort bij de koplopers in Europa om jonge landbouwers te steunen. Ik heb er alle vertrouwen in dat minister Brouns dit goed gaat opvolgen en dat de Vlaamse landbouwmiddelen zullen geraken waar ze nodig zijn."

Ook Hilde Vautmans, die voor Open Vld in het Europees parlement zetelt, duidt op het belang van goede onderhandelingen. “De verduidelijkingen die Europa vraagt aan Vlaanderen zijn niet nieuw en maken deel uit van het lopende proces van de beoordeling van de nationale strategische plannen. We moeten nu alles op alles zetten om goede verduidelijkingen te bezorgen aan onze Europese Landbouwcommissaris. Belangrijk is het verzoenen van het voortbestaan van onze landbouw met de nodige investeringen voor ons milieu.”

Ze wijst erop dat er in Europa dagelijks 1.000 landbouwbedrijven verdwijnen. “Dus het voortbestaan van onze landbouw is belangrijk. We moeten ervoor zorgen dat we de Europese middelen voor onze landbouwsector kunnen behouden, want het is veel geld: voor Vlaanderen jaarlijks 229 miljoen euro inkomenssteun aan landbouwers en 49 miljoen euro steun aan plattelandsontwikkeling. Op 1 januari 2023 gaat het Europese landbouwbeleid van kracht, laten we ervoor zorgen dat Vlaanderen haar Europese middelen behoudt”, besluit Vautmans.

"In de sterren geschreven"

Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) is ook niet verrast. "De Vlaamse regering heeft haar ontwerpplan bij Europa ingediend nog voor het openbaar onderzoek over het plan was afgerond. Ze heeft dus zelfs de moeite niet genomen om de opmerkingen van het onderzoek te verwerken. Dat Europa het plan nu afkeurt, stond in de sterren geschreven", zegt ze.

"Terwijl Europa de lidstaten opdraagt om te streven naar 10 procent natuur in landbouw, om onze biodiversiteit te versterken en te beschermen, diende Vlaanderen een plan in voor 4 procent. Met bepaalde voorwaarden vindt de regering-Jambon zelfs 3 procent voldoende, dat is onbegrijpelijk", hekelt Schauvliege nog. Het Groen-parlementslid diende eerder in het parlement over de kwestie al twee vragen in bij de bevoegde ministers Jo Brouns (CD&V) en Zuhal Demir (N-VA), die volgende week in de commissies beantwoord zullen worden.

" Vijf lessen voor het herexamen"

In een gemeenschappelijk persbericht stellen milieu- en natuurorganisaties - met onder meer Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt en Greenpeace - dat Vlaanderen snel moet bewijzen dat het de verduurzaming van de landbouwsector en zorg voor biodiversiteit en klimaat ernstig neemt. "Falen is geen optie", klinkt het. Daarmee verwijzen ze naar de 272 miljoen euro aan inkomenssteun die jaarlijks op het spel staat.

Ze schuiven vijf punten - "lessen voor het herexamen" - naar voren om het fundamenteel anders aan te pakken. Zo vragen ze Vlaanderen om een visie op de lange termijn op te stellen, die dan gekoppeld kan worden aan een evaluatiemechanisme. Daarnaast willen ze dat de problemen omtrent methaan, stikstof en waterkwaliteit en -kwantiteit gezamenlijk worden aangepakt en het Vlaams Landbouwinversteringsfonds (VLIF) wordt omgevormd tot een hefboom voor toekomstbestendige landbouw. Voorts vragen ze om de landbouwer centraal te stellen en de gezondheidsimpact van het huidige landbouwsysteem te beperken.

De Vlaamse ministers van Landbouw en Omgeving, Brouns en Demir, moeten volgens de milieubeweging de handen in elkaar slaan. "Enkel zo kunnen we toewerken naar een divers landbouwsysteem met méér landbouwers, waarin inspanningen voor klimaat, biodiversiteit en maatschappij ook financieel gevaloriseerd kunnen worden", besluiten ze.