Boerenprotesten: vijf vragen aan VLAM - "Het protest doet sympathie voor boeren toenemen bij Vlamingen"
Naar aanleiding van de boerenprotesten zal VILT de komende dagen telkens dezelfde vijf vragen aan een andere ketenpartner of stakeholder voorleggen. Ontdek zo waar de raakvlakken zitten en waar de visies precies uiteenlopen. Gewapend met nieuwe cijfers hoe Vlamingen kijken naar de boerenprotesten, geeft Filip Fontaine, algemeen directeur van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM), zijn kijk op de sector. "De protestacties kunnen op sympathie rekenen van de Vlaming en heeft de houding ten aanzien van de inlandse landbouw positief beïnvloed", aldus Fontaine.
Hoe kijken VLAM en de Vlamingen naar het boerenprotest?
Uit cijfers blijkt dat Vlaanderen sympathie heeft voor de protesten. VLAM volgt de bevolking hierin. Ik denk dat deze protesten niet meer dan normaal zijn. Het heeft te lang geduurd vooraleer men echt luisterde naar de landbouwers. Men begreep niet hoe precair de situatie was. Ik spreek veel met landbouwers uit onze sectorgroepen en ga vaak de boer op om voordrachten te geven, en ik zag de frustratie van de boeren alleen maar groeien. Vroeg of laat ging de bom barsten.
In opdracht van VLAM werd een steekproef over de boerenprotesten uitgevoerd door iVOX. Duizend Vlamingen deden hieraan mee. 62 procent geeft aan dat ze door de protesten meer inzicht gekregen hebben in de complexe situatie waarin boeren zitten. De helft heeft door de protesten ook een positievere houding gekregen ten opzichte van de landbouw. 79 procent brengt begrip op voor de protestacties, maar vernielingen keuren ze af. Een derde heeft persoonlijk hinder ervaren.
Mijn advies aan de landbouwers is: zorg dat je niets vernielt en het zorgpersoneel niet hindert tijdens het protesteren, want dat wordt duidelijk niet gesmaakt. Gebruik dat begrip en de bewondering die Vlamingen voor landbouwers hebben in de onderhandelingen. Koester het ook om jullie in een goede positie in de maatschappij te plaatsen.
Wat zijn volgens de Vlamingen en VLAM de belangrijkste vragen van landbouwers in dit protest?
Uit het onderzoek blijkt dat Vlaanderen vrij goed de problematiek gevolgd heeft de afgelopen weken. Zo denken de Vlamingen dat de landbouwers op straat komen omdat ze onvoldoende verloond worden voor hun inspanningen en investeringen, omdat er lage prijzen zijn, omdat er meer geluisterd moet worden naar hen, omdat er te veel regels en administratieve lasten zijn en omdat er een beperkt toekomstperspectief is. De Vlaming besluit hieruit een gebrek aan waardering vanuit de overheid.
De consument blijkt het eisenpakket van de landbouwers wel goed te vatten. Tijdens de bevraging werd de vraag ‘waarom denken jullie dat landbouwers protesteren?’ open gesteld, het is niet zo dat we hen lieten kiezen tussen een aantal opties.
Volgens mij moet er ook opgepast worden dat het boerenprotest niet geframed wordt als een prijsissue. Het gaat hier niet louter om de prijzen, wel om een correcte verdeling van de prijs. De landbouwers vragen om een realistisch tempo en kader om de investeringen die ze onder andere maken in milieu, technologie, duurzaamheid of labels te kunnen terugverdienen.
Wat kan VLAM doen op korte en lange termijn om een bijdrage te leveren aan een oplossing? En wat kunnen de Vlamingen doen?
In het hele overheidsbestel zitten veel theoretici. VLAM heeft veel praktische kennis die we kunnen bijbrengen. Er zijn vier grote lijnen waar VLAM iets kan betekenen voor de oplossing. Ten eerste moeten we meten wat er gebeurt. Achterhalen wat dat positie van de landbouwers is in de maatschappij, hetgeen we met onze recente bevraging gedaan hebben. Ten tweede is het onze rol om ervoor te zorgen dat de landbouwsector de gunstige positie kan behouden. Daaronder valt onder meer de promotie van korte keten en streekproducten. Vroeger kende iedereen in het dorp de landbouwers en wisten ze zeer goed wat de landbouwers produceerden. Tegenwoordig denken mensen vooral dat onze landbouwers stikstof en miserie produceren.
Ten derde komen de inspanningen die landbouwers maken om voedsel te produceren, niet op de juiste manier in de winkel naar voren. Er is nu wel sprake van een Fair Price Label, maar men moet zich ervan bewust zijn hoe relatief zo’n label is. Dat wordt het zoveelste label op het pakje waar de consument amper waarde aan hecht en al zeker niet extra voor wil betalen. VLAM kan met de marktkennis helpen om die inspanningen van de landbouwers op een juiste manier naar de consument over te brengen. Als de inspanningen erkend worden, dan pas betekent het een toegevoegde waarde voor het product.
Ten vierde kan VLAM ook helpen om de aankoop van ons lokaal voedsel te stimuleren. Uit onderzoek weten we dat smaak, versheid en uitzicht belangrijker zijn voor de consument dan prijs. In het aankopen van voedsel is dit maar de vierde trigger. De consument heeft veel sympathie voor de landbouwer en is bereid om iets meer te betalen daarvoor. De prijsdruk komt dus niet van de consument. Wel van de concurrentiestrijd tussen de retailers.
In het onderzoek bij de Vlamingen werd ook gekeken welke impact het boerenprotest heeft op het persoonlijk gedrag. Daaruit blijkt dat sinds het protest 37 procent van de Vlamingen harder let op de herkomst van de producten in de winkel. 55 procent lijkt dan weer geen wijzigingen in het gedrag door te voeren. 13 procent laat weten dat hij of zij meer aankopen bij de boer zal doen. Al wil dat wil nog niet zeggen dat ze het daadwerkelijk zullen doen.
Er zijn te veel labels voor consumenten. Binnenkort zal er extra verpakking nodig zijn om alle labels aan te brengen.
Wat moeten beleid- en ketenpartners doen op korte en op lange termijn om een bijdrage te leveren aan een oplossing?
Ik zie en spreek uit ervaring dat het verlenen van transparantie tegenwoordig moeilijk te geven is aan elkaar. Toch moet er in de keten samengewerkt worden en is transparantie tussen de partners zeer belangrijk. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid opnemen en zou één-op-één transparant moet zijn. We moeten verhinderen dat er niets gebeurt omdat we het totaalplaatje nog niet hebben.
Daarnaast vind ik dat we onze landbouwers best wel wat meer mogen belonen voor het halen van hun doelstellingen. Werknemers worden ook niet telkens bestraft als ze hun target niet halen, wel worden ze beloond als ze hun doel halen. Waarom kan er niet meer met landbouwers omgegaan worden zoals met werknemers in een bedrijf?
Ook zal er samengewerkt moeten worden in de keten om de laatste schakel, de consument, zo goed mogelijk te bedienen. Onderzoek heeft meermaals aangetoond dat een consument wel wil meegaan in de transitie, zolang het voor hem gedaan wordt. Alles moet voor de consument zo laagdrempelig mogelijk aangereikt worden. Hij wil in de korte keten kopen, maar heeft er geen tijd voor. Hij wil de boer een betere prijs geven, maar dan moet hij garantie krijgen dat het extraatje tot bij de boer geraakt. Als de consument duurzaam wil kopen, moet hij gemakkelijk de keuze kunnen maken. Bij dit laatste is het hoog tijd om de hele labelwinkel op orde te stellen. Er zijn te veel labels voor consumenten. Binnenkort zal er extra verpakking nodig zijn om alle labels aan te brengen.
In Vlaanderen spelen we op Champions League-niveau in de landbouw. Deze elite van landbouwers zullen ons door deze crisis loodsen en zullen hun uiterste best doen om de beste producten van de wereld te blijven produceren
Hoe ziet de Vlaming en VLAM de toekomst van de landbouw?
Uit onderzoek blijkt dat 88 procent van de consumenten een sterke inlandse land- en tuinbouw belangrijk vindt. Over de sector heeft men ook een positief beeld. Men vindt dat landbouwers steeds milieuvriendelijker aan het produceren zijn. 70 procent vindt dat we geen voedsel moeten importeren als we het zelf in België kunnen produceren.
Dat is een heel heldere stelling van de consument en wijst erop dat Vlaanderen de landbouwsector als een economisch strategische sector ziet. Ze willen producten van onze boeren eten, nu en in de de toekomst. Dat blijkt uit meerdere onderzoeken. We hebben de beste producten van de wereld aan een zeer lage prijs. Onze job bestaat erin om dit te blijven promoten. Wat we gaan importeren, gaat nooit beter zijn. In het allerbeste geval zullen de producten even goed zijn, maar dan zal het ons veel geld kosten.
De uitdagingen zijn legio, maar de doelstelling is duidelijk: blijf onze eigen producten produceren, want ze zijn de beste van de wereld. Ik zie voor onze landbouw een heel degelijke toekomst. Ik spreek geregeld met landbouwers en ze zijn misnoegd en ontmoedigd, maar ik zie ook veel veerkracht. Vlaanderen heeft ongelooflijk veel intelligente boeren. Degenen die niet weten waar ze mee bezig zijn, zijn er in de loop der jaren al lang tussenuit gevallen. Ondertussen spelen we op Champions League-niveau. Wat nu overblijft is de elite van de landbouwers. Zij zullen ons door deze crisis loodsen en zullen hun uiterste best doen om voor ons de beste producten van de wereld te blijven produceren.
