Boerenbond: "Kostenstijging stuwt inkomen van boer naar alarmerend laag niveau"

Grote zorgen om sterk stijgende kosten

De werkingskosten van de Vlaamse land- en tuinbouw stegen in 2022 met 1,33 miljard euro. Dat is een toename van 25 procent nadat in 2021 al een stijging met 13,6 procent opgetekend werd. Daarmee gaat maar liefst 93 procent van de gerealiseerde omzet op in werkingskosten. Die kosten duwen de toegevoegde waarde van de land- en tuinbouwsector naar een ongekend dieptepunt ondanks de omzet van 7,2 miljard die dit jaar wordt gerealiseerd.

Alle kostenposten kenden kostenstijgingen, met uitzondering van zaai- en pootgoed en plantenbeschermingsmiddelen. De droogte zorgde voor een zeer lage ziektedruk waardoor minder gewasbeschermingsmiddelen nodig waren. De grootste stijgingen zijn weggelegd voor energieprijzen en meststoffenprijzen, die beiden verdubbelden tegenover vorig jaar. De top drie wordt vervolledigd door de veevoederkosten die 24 procent toenamen onder invloed van de sterke stijging van de prijzen van granen en andere veevoedergrondstoffen. “Dit tempert het effect van de aantrekkende prijzen in de dierlijke sectoren”, verduidelijkt Boerenbond. De organisatie noemt de sterk stijgende kosten alarmerend, zeker omdat landbouwers deze kosten veelal niet kunnen doorrekenen.

Dalend aanbod zorgt voor prijsstijging bij dierlijke producten

In de dierlijke sectoren waren er over de hele lijn prijsverbeteringen. Uitschieters waren de eiersector en de zuivelsector, waar de prijzen respectievelijk stegen met 61 procent en 47 procent. Voor deze sectoren zit de verklaring volgens Boerenbond bij de daling van het aanbod in Europees verband en een terugkeer van de vraag door het hervatten van de foodservice- en horeca-activiteiten, samen met de heropstart van evenementen.

In de varkenshouderij stelt de landbouworganisatie vast dat de Vlaamse productie in de eerste 7 maanden van 2022 terugliep met 9 procent en voor de komende maanden wordt een verdere productiedaling verwacht. “Door de aanhoudende crisis hebben veel varkensbedrijven hun productie de voorbije maanden teruggeschroefd of beëindigd”, klinkt het.

Verdienmodel van sector wordt ondermijnd

Deze cijfers tonen volgens Boerenbond aan dat de kosten sneller en sterker stijgen dan de opbrengstprijzen. “Op die manier wordt ingeboet aan inkomen”, stelt Ceyssens. “Deze vertraagde en onvolledige voedingsinflatie ondermijnt het verdienmodel van de sector, zet de agrovoedingsketen onder hoogspanning en ultiem op springen”, waarschuwt de voorzitter. Hij is ervan overtuigd dat breuken in de keten bijna onvermijdbaar worden. “Zeker bij de verwarmde teelten dreigt de productie helemaal weg te vallen met legere schappen en vooral verdringing door niet noodzakelijk goedkopere of duurzamere alternatieven van elders.”

Boerenbond vraagt ook aandacht voor de gevolgen op langere termijn. “Landbouwproductie doorloopt een lange cyclus. Daarom zullen de effecten zich later en op langere termijn laten voelen. De beschikbaarheid alleen al, naast de kostprijs van meststoffen zal zich doorvertalen in minder bemesting en terugval in productiviteit”, luidt het.

De landbouworganisatie blijft dan ook aandringen op maatregelen die de beschikbaarheid en betaalbaarheid van meststoffen garanderen. “Daarbij kijken we ook naar een derogatie op toediening van dierlijke mest enerzijds en een derogatie op 3 het gebruik van renure onder de component kunstmeststoffen in plaats van onder de component dierlijke meststoffen. Niet om meer te bemesten, maar om de beschikbare meststoffen optimaal te gebruiken en bemesting betaalbaar te houden.”

Naar minder lokale producten in de winkelrekken?

Ook de sterk gestegen graanprijzen moeten tot nadenken stemmen, zo meent Boerenbond. “Dit zal zich volgend jaar nadrukkelijk laten voelen in het teeltplan. De prijzen voor graan zetten de referentie voor andere teelten en vertalen zich door in de kostprijs van dierlijke producten”, is te horen. Als de prijsonderhandelingen voor groenten, aardappelen en verderop in de keten voor diepvriesgroenten en aardappelproducten, maar ook voor zuivelproducten en de prijs van vlees, tot onevenwichten leiden, dan vreest Boerenbond dat dit grote gevolgen zal hebben voor de respectievelijke ketens. “Zowel voor hun verdere ontwikkeling de komende jaren als voor de beschikbaarheid van lokaal product in het schap”, waarschuwt de landbouworganisatie.

“Dat er – zichtbaar in het schap – keihard onderhandeld wordt is één ding, maar dat het verglijdt tot oneerlijke handelspraktijken kan niet getolereerd worden”, benadrukt Ceyssens. Hij roept de toezichthouder op om op basis van het eigen intiatiefrecht in te grijpen, want vaak durven de getroffen bedrijven dit niet te doen. Daarnaast is hij van mening dat overleg in de keten heel wat uitdagingen kan aanpakken, maar dat er toch moet bekeken worden of het wettelijk kader niet versterkt moet worden. “In onvoorziene omstandigheden moeten contracten opengebroken kunnen worden en moet de volatiliteit zich sneller en vollediger door de keten kunnen vertalen.”

Al deze bevindingen doen Boerenbond concluderen dat het “hoogdringend en essentieel” is om boeren en tuinders een rechtszeker en economisch perspectief te bieden om kostenefficiënt te kunnen werken en hun eigen boterham te kunnen verdienen, terwijl ze voor voedsel zorgen. “Dit is een absoluut nodig om ervoor te zorgen dat ook de volgende generatie nog wil instappen en dat er ruimte is om te innoveren en te investeren richting nog betere eco-efficiëntie”, besluit de voorzitter.