Boeren op een Kruispunt: Aantal landbouwers met problemen al vier jaar op hoog niveau
nieuwsHet aantal hulpvragen van land- en tuinbouwers bij Boeren op een Kruispunt bleef ook in 2024 op een hoog niveau liggen. “De afgelopen vier jaar behoren tot de top vijf van het aantal aanmeldingen en dat terwijl het aantal landbouwbedrijven in Vlaanderen steeds afneemt”, zegt Els Verté, directeur van Boeren op een Kruispunt. De hulporganisatie stelt vast dat een crisis niet altijd tot een stijging in aanmeldingen leidt, toch niet meteen. Soms gebeurt dat pas jaren nadien.
3.600 bedrijven begeleid sinds 2017
Boeren op een Kruispunt werd in 2007 opgericht en begeleidde de afgelopen 18 jaar al meer dan 3.600 land- en tuinbouwbedrijven. Landbouwers met financiële, economische, psychologische, technische of sociale vragen kunnen er terecht bij een team van intussen 11 adviseurs, 13 psychosociale experts en 36 vrijwilligers. Zij gaan in alle onafhankelijkheid op zoek naar een haalbare oplossing voor zowel het bedrijf als het gezin.
In 2024 bezochten de adviseurs van Boeren op een Kruispunt 942 keer een landbouwbedrijf. Dat is het grootste aantal na 2023. Dat betekent dat een landbouwbedrijf dat zich heeft aangemeld bij de organisatie met een hulpvraag gemiddeld bijna vier keer bezocht wordt, want het aantal aanmeldingen in 2024 bedroeg 246 of zo’n 20 per maand. Directeur Verté ziet de adviesvragen dan ook steeds complexer worden. “Niet alleen het aantal aanmeldingen is de laatste jaren sterk gestegen, we stellen ook een grotere verscheidenheid aan problematieken per aanmelding en een langere begeleiding per bedrijf vast.
Onzekere toekomst als belangrijkste oorzaak
De onzekere toekomst wordt door bijna de helft van de bedrijven die zich aanmelden als grote oorzaak voor de problemen aangehaald (49%). Op de tweede plaats, met 45 procent, staan bedrijfstechnische problemen, zoals bijvoorbeeld koeien die plots minder melk geven. Psychologische problemen spelen bij 30 procent van de aanmeldingen. Problemen met schulden of afbetalingen wordt door 27 procent van de aangemelde bedrijven aangeduid als probleem. De top vijf van problematieken wordt afgesloten door arbeidstechnische problemen, zoals lichamelijke klachten waardoor het werk niet meer rond geraakt.
Als we kijken naar de sector dan komt het grootste aantal aanmeldingen uit de akkerbouwsector (59%), gevolgd door de melkveehouderij (40%) en de vleesveesector (21%). Geografisch zien we dat vier op de tien aanmeldingen uit de provincie West-Vlaanderen komt, gevolgd door Antwerpen (22%) en Oost-Vlaanderen (21%). In Vlaams-Brabant (9%) en Limburg (8%) ligt het percentage het laagst.
Meer ondernemerschap bij Antwerpse landbouwers
Uiteraard is West-Vlaanderen de grootste landbouwprovincie van Vlaanderen, maar de spreiding tussen de provincies verklaren is niet zo eenvoudig. Verté stelt bijvoorbeeld wel vast dat landbouwers in Antwerpen vaak meer ondernemers zijn dan landbouwers in West-Vlaanderen en dat zij er op die manier meer in slagen om via eigen kanalen met hun problemen aan de slag te gaan. “In Limburg is onze organisatie dan weer minder bekend. Maar dat is eerder een persoonlijk aanvoelen, zoiets is moeilijk meetbaar”, klinkt het.
Sinds 2024 eigen psycholoog in dienst
Niet alleen het aantal aanmeldingen zat de jongste jaren in stijgende lijn, ook het aantal bezoeken van vrijwilligers ging omhoog. Waar de 36 vrijwilligers van de organisatie in 2023 150 bezoeken aan landbouwbedrijven aflegden, liep dat op tot 180 bezoeken in 2024. Dat is het tweede hoogste aantal sinds het ontstaan van de vzw.
Daarnaast biedt Boeren op een Kruispunt ook psychosociale sessies aan. Daarbij kunnen landbouwers terecht bij een psycholoog voor verdere begeleiding. Waar in 2023 enkel met freelance psychologen werd gewerkt, heeft de organisatie sinds vorig jaar ook een eigen psychosociaal expert in dienst, als aanvulling op de freelance psychologen. Die kan volgens Verté meer tijd per sessie besteden. Waar in 2023 het aantal sessies nog piekte op 425, liep dat in 2023 wat terug tot 386 sessies.
Eenzaamheid kan leiden tot serieuzere problemen, niet alleen op mentaal maar ook op fysiek vlak
Eenzaamheid in de Vlaamse landbouw: de stille crisis
20 december 2024Groeiend probleem van eenzaamheid
Een focuspunt van de jongste jaren bij Boeren op een Kruispunt is eenzaamheid. In 2024 werd dit thema in de kijker gezet in de Warmste Week en getuigde er ook een landbouwer in het vrt-programma Terzake over. “Eenzaamheid komt vaak in beeld bij onze adviesvragers”, benadrukt Verté. “Het gaat daar om verschillende vormen van eenzaamheid. Land- en tuinbouwers werken lange uren, vaak alleen. Maar ook de verschillende stressfactoren die een impact geven op het mentaal welbevinden, zoals werkdruk, economische problemen of het ontbreken van zingeving, kunnen bijdragen tot een gevoel van eenzaamheid.”
Volgens haar moet het thema dan ook serieus genomen worden. “Het kan leiden tot serieuzere problemen, niet alleen op mentaal maar ook op fysiek vlak. Denk maar aan een verhoogd risico op hartziekten, een hoge bloeddruk of een verzwakt immuunsysteem.” De organisatie stelt vast dat een gebrek aan klankbord of ondersteuning ook kan leiden tot verminderde motivatie en efficiëntie op de boerderij, maar ook tot verminderde veerkracht. Boeren op een Kruispunt zet dan ook sterk in op het doorbreken van die eenzaamheid door het organiseren van Boerencafés of Boerenwandelbabbels, maar ook via maatwerk via de eigen adviseurs, vrijwilligers of psychologen.
Extra middelen omwille van stikstof
Door de toegenomen adviesvragen en de toegenomen complexiteit van die adviesvragen is het personeelsbestand van de organisatie de jongste jaren sterk toegenomen. Sinds 2020 gaat het zelfs om een verdubbeling. Het volledige team van de organisatie telt intussen 14 mensen, waaronder 11 adviseurs die met de hulpvragen van de landbouwers aan de slag gaan.
Naast middelen van de Vlaamse overheid (32%) en de Vlaamse provincies (8%) krijgt Boeren op een Kruispunt ook steun van landbouworganisaties Boerenbond, ABS, Ferm en VABS (7%). Een klein deeltje wordt ook gehaald uit schenkingen (3%) en een eigen webshop (1%). De helft van de middelen komt van projectsteun. Via het project dierenwelzijn (7%) zet de organisatie in op dierenwelzijn op bedrijven waar de boer omwille van financiële of psychosociale redenen het welzijn van zijn dieren niet meer kan garanderen.
De grootste hap van het budget is afkomstig van het project mentaal welbevinden (43%). Dat project werd naar aanleiding van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in het leven geroepen. Door die steun heeft de vzw zes extra adviseurs kunnen aanwerven en kunnen er bijkomende sessies bij de psycholoog betaald worden. Die middelen blijven tot 2030 gegarandeerd.
Bron: Eigen berichtgeving
