Boerderij beschermt kinderen tegen astma en allergieën

Kinderen die opgroeien op een boerderij met (rund)vee - of daar veel komen - zijn beter beschermd tegen astma en allergieën. Onderzoekers hebben een direct verband gevonden tussen blootstelling aan 'boerderijstoffen' en deze aandoeningen en ze ontdekten ook hoe dit in zijn werk gaat. Door de blootstelling aan boerderijstof gaat het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen minder reageren op allergenen zoals huisstofmijt. Dit effect wordt veroorzaakt door het eiwit A20, dat het lichaam produceert na contact met boerderijstof. Hoewel het onderzoek een vaccin tegen astma een stap dichterbij brengt, duurt het nog zeker vijf jaar, maar waarschijnlijk eerder tien jaar, voordat dat vaccin er daadwerkelijk is.

Dat het drinken van rauwe koeienmelk bescherming biedt tegen allergieën, is een gekende volkswijsheid. En het was al langer bekend dat kleine kinderen die opgroeien op een boerderij met vee beter beschermd zijn tegen astma en allergieën. Op de vraag waarom dat zo is, tastte de wetenschap tot voor kort in het duister. Nu blijkt dat het te maken heeft met het eiwit A20. Boerderijstof zorgt ervoor dat het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen minder reageert op allergenen. Het onderzoek werd uitgevoerd aan het Inflammatie Research Center van VIB en aan de Universiteit Gent en dit in samenwerking met onderzoekers uit München, Rotterdam en Marseille. De resultaten werden donderdag gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science.

"Wat wij nu ontdekt hebben, is dat het verband tussen boerderijstof en een bescherming tegen astma en allergieën echt bestaat. Daar zijn we achter gekomen door muizen bloot te stellen aan extracten van boerderijstof uit Duitsland en Zwitserland. Tests wezen uit dat deze muizen volledig beschermd waren tegen huisstofmijtallergie. Dat is de meest voorkomende vorm van allergie bij mensen'', zegt Bart Lambrecht, als immunopatholoog verbonden aan zowel UGent, UZ Gent, VIB als het Erasmus MC in Rotterdam. Volgens Lambrechts doet het fenomeen zich vooral voor op boerderijen met koeien en geiten. Bij bijvoorbeeld varkens is het effect veel minder. Het gezondheidseffect is het grootst als de kinderen voor ze twee jaar oud zijn met de dieren in contact komen.

Naast dit causale verband ontdekten de wetenschappers ook het werkingsmechanisme. “Het lichaam produceert het eiwit A20 na contact met boerderijstof. Als we het A20-eiwit in het slijmvlies van de longen inactief maken, blijkt het boerderijstof niet meer in staat om allergie en astma af te remmen.” Deze bevindingen werden vervolgens getoetst bij patiënten. Gebleken is dat mensen die last hebben van allergieën en astma een tekort aan het beschermende A20 hebben. Dit verklaart waarom zij zo sterk reageren op allergenen. "Bovendien stelden we bij een testgroep van 2.000 kinderen die opgroeien op een boerderij vast dat het grootste deel van hen beschermd is. Zij die nog steeds allergieën ontwikkelen, en dus niet beschermd zijn, hebben een genetische variant van het A20-gen waardoor A20 niet naar behoren functioneert."

Het onderzoeksteam wil nu gaan achterhalen welke actieve stof in het boerderij zorgt voor de bescherming. Als dat bepaald kan worden, is de ontwikkeling van een preventief medicijn tegen astma een mogelijke volgende stap. "We hebben al een idee dat een deel van het antwoord ligt bij endotoxines. Dat zijn bestanddelen van de celwanden van specifieke bacteriën. Maar ongetwijfeld zijn er nog meer actieve stoffen die een rol kunnen spelen", zegt mede-onderzoeksleider Hamida Hammad van VIB en UGent. Op Radio 1 geeft professor Bart Lambrecht meer uitleg bij deze wetenschappelijke doorbraak van wereldformaat.

Meer info: Science