Betekent hoge wintersterfte niet einde van honingbij?

Vanuit de Verenigde Staten bereikte ons het nieuws dat het aantal bijenvolken daar zijn hoogste peil sinds 20 jaar heeft bereikt. Door alle berichten over bijensterfte zou je verwachten dat de laatste bij er het loodje bij legt maar het tegendeel blijkt dus waar. En dat is in Europa niet anders want in 20 jaar tijd zijn er hier 270.000 bijenkorven bijgekomen. Dezelfde bron, met name Wereldvoedselorganisatie FAO, rapporteert op wereldschaal een toename van de honingbijpopulatie met 63 procent in de voorbije 50 jaar. Dat staat haaks op alle berichtgeving over bijensterfte. De Amerikaanse cijfers hebben deze zomer de aandacht getrokken van The Washington Post. Volgens de grootste krant van Washington D.C. hebben we het aan imkers te danken dat er nog altijd bijen rondzoemen, gewassen bestoven worden en honing gemaakt wordt.

Hoewel veel bijenvolken de winter niet doorkomen, daalt de totale populatie honingbijen niet jaar na jaar. De Wereldvoedselorganisatie houdt al decennialang statistieken bij over de honingbij en daaruit blijkt dat het aantal bijen in Europa de voorbije 50 jaar met 181 miljard en de laatste 20 jaar met 16 miljard is toegenomen. Dit zijn omgerekend 3 miljoen (vanaf 1963) en 270.000 korven (vanaf 1993) extra. Nochtans worden al enkele jaren hoge wintersterftes gerapporteerd in de EU en omringende landen.

In de Verenigde Staten doet zich hetzelfde fenomeen voor. Dat inspireerde The Washington Post tot een uitdagend artikel over de bijensterfte. Ondanks alle berichten over “beepocalypse”, “beemageddon” en een honingproductie evenals bestuiving van voedselgewassen ter waarde van 15 miljard dollar die op het spel staat, doet de bijenpopulatie in de Verenigde Staten het immers helemaal niet slecht. Het Amerikaanse landbouwministerie USDA maakt gewag van 2,7 miljoen bijenkolonies in 2014, het hoogste aantal in 20 jaar tijd.

Imkers begonnen in 2006 met het melden van mysterieuze wintersterfte. Het voorbije decennium zou in de VS ieder jaar telkens 20 tot 40 procent van de kolonies verdwenen zijn. Eenvoudige wiskunde zegt dat als je enkele winters na elkaar 30 procent van de kolonies verliest je uiteindelijk geen bijen overhoudt. The Washington Post staat dan ook zelf versteld van de groeiende bijenpopulatie sinds de problemen in 2006 begonnen. Hoe kan het dat de ‘bijenverdwijnziekte’ ieder jaar komaf maakt met een derde van de volken maar hun aantal toch stijgt? Het Amerikaanse dagblad gaat het antwoord niet ver zoeken: “imkers”.

Wintersterfte heeft altijd al deel uitgemaakt van bijen houden, maar voor de verdwijnziekte hen het leven zuur maakte verloren Amerikaanse imkers gemiddeld maar 14 procent van hun kolonies. Ze zijn er dus bedreven in geraakt om hun bijenstand op peil te houden. Twee gebruikelijke werkwijzen waarover de krant bericht,  zijn het aankopen van nieuwe kolonies voor pakweg 100 dollar enerzijds en het in twee verdelen van gezonde bijenkolonies om dan bij één helft een nieuwe koningin bij te plaatsen. Ook die kan je aankopen, online voor 25 dollar, weet de journalist.

Imkers doen dit al zolang ze commercieel bijen houden maar sinds de bijenverdwijnziekte opdook, is hun vervangingspercentage zowat verdubbeld. Waarop The Washtington Post vervolgt: “Denk nu niet dat bijen daardoor gaan uitsterven, in de praktijk moeten imkers alleen wat harder werken om hun honingproductie op peil te houden. De kostprijs van dat extra werk zal doorgerekend worden aan de consument, wat je al ziet aan de winkelprijs van honing die sedert 2006 ongeveer verdubbeld is. Hetzelfde gebeurde met de vergoeding die imkers aan landbouwers vragen voor het bestuiven van hun teelten.”