Ambitieuze landbouwplannen voor nieuwe Nederlandse coalitie

Opvallend is ook wat er niet instaat: geen doelen voor een krimp van de veestapel of de opkoop van boeren nabij Natura 2000-gebieden. De (melk)veehouderij – bij uitstek een Nederlandse sector - komt slechts drie keer voor in het stuk.

Verdienmodellen stimuleren

De nieuwe Nederlandse regering zal nieuwe verdienmodellen gaan stimuleren rond ‘bio-bases’ bouwmaterialen, carbon credits en stikstofbinding. Met langjarige overeenkomsten en een passende vergoeding wil het nieuwe kabinet de mogelijkheden van (agrarisch-)natuur en landschapsbeheer vergroten. Er komt een tussenvorm van natuur- en landbouwgrond: landschapsgrond. Hiermee en door uitbreiding van natuurareaal vergroot het nieuwe kabinet het leefgebied van kwetsbare soorten en brengt het de doelen van de Vogel- en Habitatrichtlijn dichterbij.

Inzet grondbank

Met de oprichting van een grondbank wil het nieuwe kabinet de instap voor jonge boeren en het vinden van ontwikkelruimte vergemakkelijken. Deze grondbank geeft vrijkomende grond uit te voor het extensiveren, omvormen en verplaatsen van bedrijven van boeren die graag door willen en voor natuur.

Versterking NVWA

De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) wordt versterkt. Dit vraagt een aanzienlijke publieke investering in de publieke taken van de NVWA. De taken keuring en toezicht worden gescheiden. Wel wil het kabinet naar kostendekkende tarieven. Daarvoor wordt het tariefgebouw omgevormd naar arrangementen en abonnementen die differentiëren naar bedrijfsgrootte en die goed gedrag en naleving belonen.

Omslag gewasbescherming

De ingezette omslag naar geïntegreerde gewasbescherming wordt door Rutte IV geïntensiveerd door het stellen van tussendoelen, bevorderen van innovatie en precisielandbouw, stimuleren van groene alternatieven en loskoppelen van verkoop en advies. De normen voor het gebruik van middelen wordt afgestemd op de Kaderrichtlijn Water. Er komt een onderzoek naar de gezondheidseffecten van gewasbeschermingsmiddelen bij boeren en omwonenden.

Convenant veehouderij

In navolging van het advies van de Raad voor Dieraangelegenheden (2020) komt er overleg met boeren, marktpartijen, maatschappelijke organisaties en andere ‘stakeholders’ om tot een convenant te komen voor de ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij. ‘Dit convenant vormt de basis van wetgeving die de komende kabinetsperiode in werking treedt voor een dierwaardige veehouderij in balans met de volksgezondheid’, aldus het coalitieakkoord.

Ketenafspraken

Samen met ketenpartijen en de Autoriteit Consument en Markt (ACM) maakt de overheid bindende afspraken om de positie van de boer in de keten te versterken. De vier coalitiepartijen verwachten een niet-vrijblijvende bijdrage van banken, toeleveranciers, de verwerkende industrie en de detailhandel. Waar nodig worden afspraken juridisch geborgd. ‘Van supermarkten verwachten we transparantie over de wijze waarop hun gehele assortiment aantoonbaar duurzaam en diervriendelijk wordt, inclusief duurzaam inkoopgedrag en een eerlijke prijs voor boeren.’

Duurzaam voedsel

Het nieuwe kabinet gaat onderzoek doen naar de wijze waarop consumenten kunnen bijdragen aan de verduurzaming van de landbouw. Om bewuste keuzes te stimuleren wordt in Nederland geproduceerd voedsel voorzien van een herkomstetiket. Daarnaast gaat de belasting op suikerhoudende dranken en tabak omhoog en wil de coalitie bindende afspraken maken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen. Naar een eventuele suikerbelasting en de verlaging van de btw op groente en fruit naar 0 procent wordt onderzoek gedaan.

Overstap glastuinbouw

In de glastuinbouw is veel potentie om koploper te zijn in energiezuinige en circulaire productie van hoogwaardige producten, schrijven de vier partijen. De sector kan zelfs CO2-postitief worden, maar leunt nu nog vooral op aardgas. Het nieuwe kabinet gaat deze overstap stimuleren in plaats van ontmoedigen. ‘We creëren de randvoorwaarden om de glastuinbouw verder te verduurzamen en koploper te laten zijn in energiezuinige, circulaire producten.’

Regieorganisatie

Rutte IV ziet de Omgevingswet als het instrumentarium voor de aanpak van natuurverbetering en basis voor de vergunningverlening. Met ecologische analyses worden de gebiedsgerichte opgaven voor natuurherstel, klimaat en water bepaald en gehaald. Een ecologische autoriteit draagt zorg voor de wetenschappelijke en juridische borging van deze analyses. Een krachtige regie-organisatie ondersteunt dit proces en stuurt indien nodig bij. Per gebied wordt ook inzichtelijk gemaakt wat daar het toekomstperspectief is voor de landbouw.

Klimaatadaptatie

Het kabinet is van plan extra te investeren in het Deltafonds om achterstanden op het gebied van waterhuishouding weg te werken en de uitvoering van het Nationale Deltaprogramma te versnellen. Daarbij gaat het vooral om waterveiligheid en voldoende zoetwater. Water en bodem worden sturend bij ruimtelijke planvorming. Om hittestress tegen te gaan bevordert het kabinet het toevoegen van meer groen, water en lichte oppervlakten in dichtbebouwd gebied.

Energie op land

Het coalitieakkoord meldt de komst van heldere afstandsnormen voor de bouw van windmolens op land en het stimuleren van (financiële) participatie van omwonenden om het draagvlak voor dergelijke energieprojecten te versterken. Gezien de schaarse beschikbare ruimte geeft de coalitie de voorkeur aan grootschalige installatie van zonnepanelen op daken. Zonnepanelen op land wordt alleen toegestaan als multifunctioneel gebruik van dat land mogelijk is, bijvoorbeeld op rijksgronden. De zonneparken op landbouwgrond waren in Nederland ook een punt van discussie geworden.