"Toekomst landbouw is duurzaam, niet industrieel"
“Het is een mythe dat er exportgerichte industriële landbouw nodig is om de wereld te kunnen voeden. Wanneer je naar landbouw kijkt vanuit het perspectief van armoedebestrijding en wereldvoedselzekerheid, dan blijkt dat we een multifunctionele landbouw nodig hebben, waarbij de focus ligt op de kleine boer”. Dat is de conclusie van het gezaghebbend rapport van het International Assessment of Agricultural Science and Technology for Development (IAASTD).
Aan de IAASTD-studie hebben zo’n vierhonderd wetenschappers meegewerkt vanuit de hele wereld. Steun kwam er van de Verenigde Naties, de Wereldbank, Unesco en de FAO. “In tegenstelling tot ander internationaal landbouwkundig onderzoek werd er niet vertrokken vanuit de mogelijkheden van technologische evoluties in de landbouw zoals GGO’s”, vertelt Niels Röling, voormalig hoogleraar aan de Wageningen Universiteit en één van de wetenschappers die meehielp aan de studie.
“Bovendien werd ze niet geschreven vanuit een pure expertiseomgeving. Verschillende stakeholders van over de hele wereld met diverse meningen hebben eraan meegewerkt en de studie is het resultaat van onderhandelingen”, stelt hij. Dit maakt het rapport volgens hem totaal vernieuwend en uniek. Het rapport werd goedgekeurd door maar liefst 58 landen, waaronder Frankrijk, Duitsland, Brazilië, India, China, enz. “Zelf de VS heeft het rapport als geheel goedgekeurd, maar op heel wat punten zoals die over vrijhandel en GGO’s hebben ze zich gedistantieerd”, weet Röling.
De conclusies van de studie zijn samen te vatten rond vier kernpunten. “Vooreerst is het belangrijk dat er naar landbouw wordt gekeken vanuit het perspectief van armoedebestrijding en wereldvoedselzekerheid. Denken dat de landbouw in de ontwikkelingslanden een industriële revolutie moet ondergaan om de honger uit de wereld te helpen, is volgens ons geen optie. Net als dat de gedachte dat meer vrijhandel gaat zorgen voor een betere verdeling van de rijkdom een illusie is”, zegt de Nederlander.
Volgens Röling moeten we ook af van de idee dat landbouw enkel maar “economic commodities” levert. “Landbouw is multifunctioneel. Het maakt deel uit van een volledig ecosysteem waar voldoende aandacht moet zijn voor biodiversiteit en duurzaamheid”. De wetenschapper vindt dat er ook meer aandacht moet gaan naar de kleine boer. “In Afrika doet die niet mee aan de wereldvoedselproductie. Als je weet dat een hectare daar maar 1,5 ton graan per ha opbrengt, terwijl in België en Nederland 10 ton per ha wordt gerealiseerd, dan is daar nog enorm veel potentieel”.
Om dit te kunnen realiseren, moet die kleine boer volgens het IAATD-rapport meer kansen krijgen op de markt en meer kansen om deel te nemen aan de wereldhandel. “Daarvoor hebben we geen technologische revolutie nodig, maar wel een institutionele. Kijk maar naar Europa, ook daar werd aan het eind van de 19de en het begin van de 20ste eeuw door de overheid eerst geïnvesteerd in de ontwikkeling van een pachtwet, de uitbouw van landbouworganisaties, enz. Pas vanaf 1960 werd er volop gewerkt aan de technologische vooruitgang”, zegt Röling.
Volgens de man waren er geen boerenorganisaties rechtstreeks betrokken bij de studie, maar het rapport ziet wel een belangrijke rol voor hen weggelegd. “Boeren moeten zich verenigen om zo macht te verwerven, want momenteel worden kleine boeren op heel wat plaatsen gemarginaliseerd. Enkel op die manier kan er een evenwicht komen in de machtsverhoudingen en kunnen ook de kleine boeren toegang krijgen tot de markt”, klinkt het.
België heeft het rapport niet goedgekeurd, maar heel wat non-profitorganisaties – waaronder Vredeseilanden, Oxfam-Solidariteit, Broederlijk Delen, Wervel, Boerenbond en FWA - voeren momenteel de druk op de regering op om de krachtlijnen van het rapport om te zetten in beleidsvoorstellen. Zij gaan daarbij uit van het recht op voedselsoevereiniteit.
Zo pleitten de organisaties dat er een rechtvaardig en solidair landbouw- en handelsbeleid op poten wordt gezet, dat er wordt geïnvesteerd in duurzame familiale landbouw, dat er een rechtvaardige toegang komt tot productiemiddelen en dat er meer erkenning en steun komt voor landbouworganisaties. Tot slot ijveren zij er ook voor dat landbouw meer belang krijgt binnen het ontwikkelingsbeleid en dat er meer coherentie komt met andere politieke beslissingen.
