EU bouwt Oekraïnse handelsvoordelen af, behalve voor tarwe
Er zullen opnieuw invoerrechten moeten betaald worden op bepaalde Oekraïense landbouwproducten. Dat hebben de EU-lidstaten samen beslist. De EU verleende Kiev sinds 2022 een vrijstelling van douanerechten om het land te steunen in zijn strijd tegen Rusland. De maatregel was een grote hulp voor het land in oorlog, maar voedselproducenten binnen de EU betreurden de “oneerlijke concurrentie” die deze regeling met zich meebracht. De voorkeursbehandeling wordt nu gedeeltelijk teruggeschroefd, al komt er voorlopig geen bovengrens voor de import van de goedkope Oekraïense tarwe.
Een bepaalde hoeveelheid eieren, gevogelte, suiker, maïs, haver, gries en honing mogen in de Europese Unie nog steeds tolvrij verkocht worden. Maar zodra de geïmporteerde volumes van deze producten de gemiddelde volumes uit 2022 en 2023 overschrijden, gelden er weer douanerechten. Een coalitie van EU-landen onder leiding van Frankrijk en Polen drong aan om deze procedure ook voor tarwe en gerst te laten gelden, maar voorlopig blijven deze uitgesloten van de vernieuwde heffingen. Deze landen vroegen ook om het jaar 2021 op te nemen in de berekening van gemiddelde volumes, maar dat werd niet goedgekeurd. Moest 2021 inbegrepen worden, dan zou de tariefvrije drempel voor Oekraïense handel veel lager liggen, aangezien de Oekraïense export naar de EU voorafgaand aan de Russische invasie op een veel lager pitje stond.
"Oneerlijke concurrentie"
De export van Oekraïense tarwe ligt gevoelig in landbouwkringen, omdat deze spotgoedkope producten de lokale prijzen drukken. De vrijstelling op douanerechten zou volgens tegenstanders zorgen voor "oneerlijke concurrentie" omdat de Oekraïense landbouw niet aan dezelfde normen hoeft te voldoen als boeren in de EU. Zo verklaarde Slowakije bij een staalname van Oekraïense tarwe het in Europa verboden middel chlorpyrifos te hebben aangetroffen. De Oekraïense voedselimport in de EU is dus ook één van de belangrijkste oorzaken van de recente protesten van boeren in Oost-Europa, met name in Polen. De Poolse boeren worden immers uit de markt geprijsd.
In zijn toespraak na de EU-top van 21-22 maart waarschuwde de Franse president Emmanuel Macron eveneens dat de Europese publieke opinie zich zou keren tegen "de aanvaardbaarheid van Oekraïense producenten" vanwege andere productienormen dan die in de EU. Ook in Frankrijk zijn de boerenprotesten hevig.
De huidige regeling voor tariefvrije import maakt dat Oekraïne jaarlijks voor zo'n 2,15 miljard euro aan landbouwproducten naar de EU kan exporteren. Dit blijft nog duren tot 5 juni. Nadien gaat de nieuwe regelgeving van start, waarbij Oekraïne zo'n 330 miljoen euro aan inkomsten zou verliezen. De vraag rijst hoe deze gevoeligheden zullen worden aangepakt na een eventuele toetreding van Oekraïne tot de EU. Het is wellicht geen toeval dat de toetredingsonderhandelingen pas na de Europese verkiezingen officieel van start zullen gaan.
