Acute voedselonzekerheid in crisislanden stijgt voor vijfde jaar op rij
Bijna 282 miljoen mensen in landen met een voedselcrisis leden in 2023 aan acute voedselonzekerheid. Dat zijn er 24 miljoen meer in één jaar tijd. Dat blijkt uit het nieuwste rapport over voedselcrisissen van het netwerk FISN (Food Security Information Network). Zestien VN- en humanitaire organisaties trekken aan de alarmbel.
Acute voedselonzekerheid verwijst naar een situatie waarin bevolkingsgroepen te maken hebben met voedseltekorten die levens bedreigen, ongeacht de oorzaken, context of duur. “In de twee hoogste stadia van acute voedselonzekerheid is de voedselnood een kwestie van leven of dood”, verduidelijkt het rapport.
Van de 281,6 miljoen mensen die te maken hadden met acute voedselonzekerheid in 2023, bevonden 700.000 mensen zich in de hoogste staat van voedselonzekerheid. Deze extreme situatie wordt gekenmerkt door uithongering, extreem kritieke ondervoeding en dood. Ongeveer 36 miljoen mensen bevonden zich in de tweede hoogste noodsituatie waarin mensen worden geconfronteerd met grote voedseltekorten, die ofwel tot uiting komen in hoge acute ondervoedingsniveaus en overmatige sterfte of verzacht worden door het gebruik van noodstrategieën. Deze noodstrategieën betekenen dat mensen hun laatste dieren, land of huis moeten verkopen om aan voedsel te geraken.
Conflicten, economische schokken en weersomstandigheden
“De oorzaken van voedselcrises zijn met elkaar verbonden en versterken elkaar”, stelt het rapport. “Acute voedselonzekerheid wordt zelden veroorzaakt door één enkele schok of crisis, maar eerder door de interactie tussen verschillende gebeurtenissen en onderliggende armoede, structurele zwakheden en andere kwetsbaarheidsfactoren.”
FISN kon wel per land de primaire bron identificeren van de voedselonzekerheid. Zo kon de voedselonzekerheid van ongeveer een derde van de landen teruggebracht worden naar extreme weersomstandigheden. Veel landen worstelden met langdurig herstel van droogte of overstromingen. El Niño en andere weersverschijnselen maakten van 2023 ook het warmste jaar ooit. Bij een ander deel van de landen was de voedselonzekerheid mede het resultaat van een slechte economie. “De dalende wereldvoedselprijzen kwamen niet terecht bij lage-inkomenslanden die afhankelijk zijn van importgoederen. De aanhoudend hoge staatsschulden van veel overheden beperkte de mogelijkheden om de gevolgen van deze hoge prijzen te verzachten”, rapporteert de organisatie.
In het overblijvend aantal landen was de voedselonzekerheid te wijten aan conflicten. In dit aandeel landen woont echter ongeveer de helft van de mensen (135 miljoen) in voedselnood. Dit zorgt ervoor dat conflicten in 2023 opnieuw als grootste oorzaak gezien kan worden dat mensen in een situatie van acute voedselonzekerheid zitten.
Soedan en Gaza
De toename van extreme acute voedselonzekerheid in 2023 is vooral te wijten aan de escalerende conflicten in de Gazastrook en in Soedan. Van de reeds eerder vernoemde 700.000 mensen die aan de rand van uithongering staan, bevinden zich er 600.000 in Gaza. “In de Gazastrook dreigt in de nabije toekomst hongersnood als niet massaal voedsel verdeeld wordt”, waarschuwde de directeur van het bureau van het Wereldvoedselprogramma (WFP) in Genève eerder deze week. “Een derde van de kinderen jonger dan twee jaar in Gaza is acuut ondervoed. De toestand is uiterst zorgwekkend, sommigen eten diervoeder om te overleven.”
Ook in Soedan resulteren de verwoestende gevolgen van het conflict sinds april 2023 in zeer ernstige cijfers op vlak van voedselnood. Met een totaal van 20,3 miljoen inwoners die lijden aan acute voedselonzekerheid, is er geen enkel ander land die het moeilijker had in 2023. "Het conflict in Soedan heeft geleid tot 's werelds grootste crisis op het gebied van binnenlandse ontheemding, met afschuwelijke gevolgen voor honger en voeding, vooral voor vrouwen en kinderen", duidt de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, in het voorwoord van het rapport. Analyses voor 2024 waarschuwen nu al voor een verdere verslechtering van de catastrofale voedselcrisissen in beide regio’s.
