De Croo: "Landbouwers zijn als de kanarie in de koolmijn voor het EU-beleid"
Landbouwers en voedselzekerheid moeten opnieuw in het centrum van het Europese beleid geplaatst worden, zo luidde de boodschap van Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens tijdens AgroEUConnect, een netwerkavond waarop de landbouworganisatie haar Europese partners uitnodigt. Ook Belgisch premier Alexander De Croo was van de partij en had oor naar die oproep. “De noodkreten van de landbouwers van de laatste maanden worden gedeeld door andere ondernemers in de EU. Ook zij vragen ruimte om te ondernemen, minder administratieve lasten en winstgevendheid.”
Elk jaar nodigt Boerenbond vertegenwoordigers van andere Europese landbouworganisaties, de Europese koepelorganisatie Copa-Cogeca en diverse stakeholders die op Belgisch niveau betrokken zijn bij het Europese landbouwbeleid, uit. Dit jaar was het een bijzondere editie van AgroEUConnect, zoals het event heet. In het kader van het Belgische voorzitterschap van de EU werden, in samenwerking met het Vlaams-Europees verbindingsagentschap VLEVA, alle partners uitgenodigd voor een extra feestelijke editie in de Plantentuin in Meise.
"Landbouw en EU zijn elkaar kwijtgeraakt"
In zijn speech legde Ceyssens de vinger op de wonde. “Het landbouwbeleid heeft altijd in het hart van de Europese Unie gezeten, maar we zijn elkaar onderweg kwijtgeraakt. Europa heeft de boeren niet langer mee in zijn verhaal en de EU zit niet meer in het hart van de boeren. Nochtans blijft Europa het beleidsniveau dat aan de basis ligt van het leeuwendeel van de wetgeving waar landbouwers mee te maken krijgen”, benadrukte de voorzitter.
Hij riep de Europese Unie op om samen met de landbouwers een nieuwe toekomst te schrijven. “Landbouwers verdienen een strategische positie omdat zij de voedselvoorziening garanderen voor 450 miljoen Europese consumenten. En om die reden moeten we landbouwers en voedselzekerheid in het centrum van het Europese beleid plaatsen”, luidde het. In dat kader pleitte de Boerenbondvoorzitter voor een European Farmers Deal die gebaseerd is op drie pijlers.
Pijlers in balans
Zo meent Ceyssens dat er opnieuw meer balans moeten komen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). “Er moet opnieuw meer focus naar de economische pijler gaan. De groene agenda van de EU is gekend, maar waar is de visie op landbouw en voedselvoorziening?”, vroeg hij zich af. Hij riep Europa ook op om, gezien de uitdagingen die op de landbouw afkomen, het landbouwbudget opnieuw op te trekken na jaren van achteruitgang. En morrelen in de marge is daarbij geen optie volgens hem. “Europa heeft de kans om te tonen dat het menens is met de landbouwsector en het strategisch belang te erkennen”, klonk het. Het nieuwe GLB, dat in 2027 van start gaat, moet volgens de Boerenbondvoorzitter de landbouwer in een glansrol plaatsen.
Hij kreeg daarbij steun van Copa-voorzitter Christine Lambert. “Landbouwers zijn niet tegen een groene transitie of duurzaamheid. Integendeel, onze landbouwers worden als eersten met het veranderende klimaat geconfronteerd. We moeten dus duurzame technieken promoten, investeren in onderzoek en partnerschappen aangaan die ons helpen om klimaatproblemen te mitigeren en aan te passen.”
Europa moet landbouwgrond op dezelfde manier beschermen als waarop het vandaag natuur beschermt
Correcte vergoeding en eerlijke concurrentie
Een tweede pijler van de European Farmers Deal is een correcte vergoeding voor landbouwers. “Zij staan aan het begin van de voedselketen, wat hen in een kwetsbare positie plaatst. Landbouwers die willen verduurzamen, moeten deze kosten kunnen doorrekenen. Europa heeft de hefbomen in handen om de positie van de landbouwer op te waarderen”, zei Ceyssens. Volgens hem heeft ook de rest van de agrovoedingsketen een rol te spelen in het verduurzamen van de landbouw. “Het is in het eigen belang om mee voor een stabiele landbouw te zorgen en samen met hen te investeren in meer duurzaamheid.” De voorzitter meent dat ook de productiefactoren beter beschermd moeten worden: toegang tot water, tot energie, maar vooral ook tot landbouwgrond. “Europa moet landbouwgrond op dezelfde manier beschermen als waarop het vandaag natuur beschermt.”
Tot slot wees Ceyssens op het belang van handelsverdragen. “We moeten toezien op eerlijke concurrentie met wereldspelers die de Europese markt betreden met hun landbouwproducten. We bedotten de consumenten door producten met lagere kwaliteits-en veiligheidsstandaarden op onze markt toe te laten. En Europese landbouwers blijven achter met hun hoogwaardige producten”, aldus nog de Boerenbondvoorzitter.
Agri Restoration Act
Volgens hem moeten we evolueren van een Europese Green Deal naar een Europese Farmers Deal. “Doen we dat niet, dan kunnen we binnen vijf jaar werk maken van een Agri Restoration Act. De demografie in de landbouw spreekt voor zichzelf en we riskeren een hele generatie jonge landbouwers te verliezen. En weet dat als je ze verliest, je ze nooit meer terugkrijgt. “Landbouw gaat niet alleen over economie en ecologie, maar ook over de plaats van de EU in de wereld, over onze welvaart, over onze lokale voedselvoorziening en over de kennis en innovatiekracht van onze landbouwers.”
Verbinding versus polarisatie
Keynote speaker van de avond was premier Alexander De Croo. Hij vond de titel van het event, AgroEUConnect, alvast goed gekozen. “De nadruk ligt op verbinden en dat is wellicht het eerste wat we vandaag nodig hebben: meer verbinding in onze hele samenleving met de landbouw. Die verbinding zijn we kwijtgeraakt de afgelopen decennia. We zijn voeding en landbouwers als vanzelfsprekend gaan beschouwen”, zo sprak De Croo.
Hij wees daarbij op de woede van de afgelopen maanden, woede waar hij wel begrip kan voor opbrengen. “Er is te veel polarisatie geweest in het debat: landbouw tegen natuur, landbouw tegen industrie en industrie tegen natuur. Die tegenstelling is niet alleen vals, ze is ook gevaarlijk. Wij kunnen een continent zijn met een winstgevende en welvarende landbouw, waar ruimte is voor natuur, maar ook voor industrie.”
Natuurherstelwet: “Goede naam, slechte regels”
Volgens hem is dat allemaal mogelijk, maar de regelgeving van Europa is daar vandaag niet aan aangepast. Zeker niet voor een regio zoals Vlaanderen waar dat allemaal moet gebeuren op een heel kleine oppervlakte. In dat kader verwees hij naar de natuurherstelwet. “Mijn boodschap hierover is zeer duidelijk. Het is een wet met een zeer goede naam, maar met slechte regelgeving. Niemand kan tegen natuurherstel zijn, ook landbouwers niet. Maar de manier waarop het georganiseerd wordt in de natuurherstelwet is problematisch. En dat is niet alleen iets wat wij hier vaststellen, maar ook in alle hoeken van Europa.”
Daarom pleit de Belgische premier ervoor om de wet terug naar de tekentafel te sturen. “De wet moet vanuit een ander perspectief worden geschreven: niet de verschillende perspectieven tegen elkaar opzetten, maar in de plaats daarvan moet de wet ze juist bij elkaar brengen.”
Erkennen dat landbouw ook een activiteit is die de natuur in stand houdt, kan zorgen voor een gigantische verschuiving van het perspectief in ons beleid
“Landbouwlandschap is ook natuur”
Op basis van alle gesprekken die De Croo de afgelopen maanden over landbouw heeft gehad, ziet hij drie kernpunten die moeten worden aangepakt. Eerst en vooral moet er ruimte voor landbouw zijn. “Het landbouwareaal daalt constant. Soms wordt het gebruikt voor andere activiteiten, maar het wordt problematisch als het een herbestemming krijgt die de naburige landbouwbedrijven in de problemen brengt”, meent de premier.
Hij verwees ook naar de regio waar hij woont, de Vlaamse Ardennen. “Iedereen is in de wolken over het landschap, dat voor 80 procent door landbouwers wordt gemaakt. Maar ze moeten wel begrijpen dat dit landschap er zo uitziet omdat landbouwers er hard werken om er een inkomen kunnen uithalen. Erkennen dat landbouw ook een activiteit is die de natuur in stand houdt, kan zorgen voor een gigantische verschuiving van het perspectief in ons beleid.”
Van wantrouwen naar vertrouwen
Daarnaast zorgt ook de administratieve overlast voor heel wat onbegrip bij de landbouwers. “Vandaag zien we dat wetgeving is gebaseerd op wantrouwen. De stress die zoiets met zich meebrengt, mogen we niet onderschatten. Kleine, domme fouten zoals een datum missen, ergens een vinkje vergeten zetten, een foto vergeten opladen of een administratie die rond rijdt om je als landbouwer te proberen betrappen op een fout, kost landbouwers duizenden of tienduizenden euro’s aan boetes. Dat slaat nergens op en ik begrijp dat landbouwers daartegen in opstand komen”, stelde De Croo.
Hij vindt dat het beleid de doelen moet uitzetten. “Wees duidelijk over het doel, maar laat ons meer openheid aan de dag leggen over de manier waarop deze doelen bereikt moeten worden. Landbouwers weten echt wel waar ze mee bezig zijn. Mensen zeggen wat ze moeten bereiken en op welke manier, fnuikt niet alleen de innovatie, maar het zorgt ook voor veel frustratie.” De Croo wees erop dat hij ook in zijn gesprekken met de Commissie heeft benadrukt dat we moeten evolueren van wetgeving gebaseerd op wantrouwen naar wetgeving gebaseerd op vertrouwen.
Financiële stabiliteit is even belangrijk als ecologische stabiliteit. We gaan nooit de doelstellingen van de Green Deal kunnen bereiken als niemand de financiële basis heeft om dit te realiseren
Rendabiliteit en stabiliteit
In de gesprekken die de premier met de landbouwers en hun organisaties heeft gehad, heeft hij niemand ontmoet die tegen de Green Deal is. “Ze vragen wel om te helpen om de doelstellingen te bereiken in plaats van een lasagne aan verschillende maatregelen te creëren”, benadrukte De Croo. Volgens hem is rendabiliteit de sleutelfactor om de Green Deal te realiseren. “Financiële stabiliteit is wat mij betreft even belangrijk als ecologische stabiliteit. We gaan nooit de doelstellingen van de Green Deal kunnen bereiken als we niemand hebben die de financiële basis heeft om dit te realiseren.”
Daarnaast brak De Croo ook een lans voor handel. “Als Europeanen leven we van de handel, we kunnen ons dus niet afkeren van de rest van Europa. Landbouw en de voedingsindustrie moeten wel deel uitmaken van de handelsakkoorden die we uitsluiten. Wederkerigheid is daarbij het centrale woord. Het kan niet de bedoeling zijn om hier bepaalde productieprocessen te verbieden en vervolgens voeding in te voeren van de andere kant van de wereld waar die processen wel nog zijn toegelaten.” Handel is volgens hem één van belangrijkste drijfveren van welvaart in de wereld.
Kanarie in de koolmijn
Op basis van de drie kernpunten die de premier heeft opgesomd, ziet hij landbouw als de kanarie in de koolmijn. “Praat met een ondernemer in Europa en heel vaak zullen deze drie zaken terugkomen: ruimte om te ondernemen, regelgeving gebaseerd op wantrouwen en rendabiliteit. “Ik wil de landbouwsector dan ook graag bedanken om deze discussie te starten. Want de kerndiscussie gaat over welvaart.”
