"Supermarkten bezorgen Afrikaanse boer hoger inkomen"
Europese supermarkten leggen de kwaliteitslat steeds hoger. Niet alleen voor de producenten in eigen land, maar ook voor ingevoerde voedingsproducten. De Leuvense ontwikkelingseconoom Johan Swinnen onderzocht de impact van die nieuwe normen voor Senegal en Madagascar. Blijkt dat ze de boerengezinnen een hoger inkomen bezorgen.
"We vragen aan de leveranciers in ontwikkelingslanden niet alleen kwalitatief hoogstaande producten", zegt Swinnen. "We leggen hen ook verplichtingen op inzake milieuvervuiling en arbeidsomstandigheden - bijvoorbeeld geen kinderarbeid. De gekkekoeienziekte en de dioxinecrisis zorgden voor een versnelling van die trend. Grote supermarktketens zoals Carrefour en Tesco spelen hier een centrale rol".
Swinnen haalt in Vacature het voorbeeld van Senegalese bonen aan om de impact van die trend te illustreren. "De aankopers van supermarkten nemen contact op met Senegalese exporteurs en bezorgen hen een dik lastenboek. Vervolgens leiden die exporteurs tientallen medewerkers op. Die helpen de boeren aan de Europese productievoorwaarden te voldoen met goed zaad, organische meststoffen, controle op kinderarbeid, enzovoort".
Ondanks de strengere normen verviervoudigde de bonenuitvoer van Senegal tussen 1991 en 2005. "Het effect op de deelnemende gezinnen was opmerkelijk: de grote meerderheid kent geen armoede meer", zegt Swinnen. Naarmate de normen strenger worden, krijgen kleine boeren het wel moeilijker om die na te leven. "Dan nemen grote plantages de productie over. Zij recruteren de armen uit de regio, vooral vrouwen. Die genieten dan van een vast en hoger inkomen".
Volgens Swinnen verdienen arbeidersgezinnen op de plantages een jaarinkomen dat 3.000 euro hoger ligt dan het inkomen van een gemiddeld Senegalees gezin. Boerenfamilies die rechtstreeks aan de exporteurs leveren, verdienen zelfs 4.000 tot 6.500 euro meer. "Het systeem zorgde voor een verdubbeling van het inkomen van deze gezinnen", luidt het.
Swinnen wijst er ook op dat de structuur van de internationale handel de jongste jaren gewijzigd is. Vergeleken met twintig jaar geleden voeren de ontwikkelingslanden andere landbouwproducten uit. Het belang van typische exportproducten zoals koffie, thee en cacao na af van veertig naar twintig procent. De export van fruit, groenten en zeeproducten groeide daarentegen heel sterk.
"Dit zijn hoogwaardige producten", benadrukt Swinnen. "Terwijl landen als Vietnam, China, Brazilië en Argentinië de bulkproducten voor hun rekening blijven nemen, concentreren andere landen zich meer op die hoogwaardige producten. Dat is economisch verstandiger en ze leveren gezinnen in het Zuiden een hoger inkomen op".
