Alternatieve financiering ook haalbaar voor landbouw?

Innovatievouchers, microkredieten en zaaikapitaal kunnen ook voor de land- en tuinbouwsector een alternatieve bron van financiering worden. Door de stijgende kapitaal- en innovatiebehoefte volstaan de bestaande instrumenten immers niet altijd. Toch waarschuwt het Departement Landbouw en Visserij ook voor nadelen van deze nieuwe financieringsvormen, zoals misbruik, wanbetaling of inmenging van vreemde personen in familiebedrijven.

De beschikbaarheid van financiering is een belangrijke voorwaarde voor een bedrijf om te kunnen innoveren en ondernemen. “Als ondernemer in het kwadraat ervaart de Vlaamse land- en tuinbouwer een stijgende behoefte aan kapitaal, onder meer als gevolg van schaalvergroting, meer aandacht voor duurzaamheid of verbredingsactiviteiten”, staat te lezen in een studie van de Afdeling Monitoring en Studie.

Daarom zullen ook in de landbouwsector niet-bancaire financieringsvormen de kop opsteken. In verscheidene landen winnen alternatieve financieringsvormen zoals innovatievouchers, microkredieten of zaaikapitaal aan populariteit. Innovatievouchers zijn cheques met kleine vaste bedragen tot 25.000 euro waarmee ondernemingen kennis kunnen kopen bij kennisleveranciers.

Microkredieten zijn kredieten voor kleine bedragen tot 25.000 euro voor de opstart of ontwikkeling van micro-ondernemingen voor ondernemers die moeilijk of geen toegang hebben tot het normale bancaire krediet. Zaaikapitaal is financiering via een aandelenparticipatie in ondernemingen met hoog groeipotentieel - maar ook een hoger risico - die zich in de zaai- of startfase bevinden. Het kan om bedragen gaan tot één miljoen euro.

Al deze instrumenten hebben gemeen dat zij een opstap kunnen zijn naar reguliere financiering en bovendien hebben zij een link met ondernemerschap, innovatie en begeleiding. De overheid speelt bij deze drie instrumenten een belangrijke rol. Vlaanderen kent al een aantal van deze instrumenten: de KMO-portefeuille, de kredieten van Hefboom vzw, het zaaikapitaal van Vinnof, maar ze zijn nog niet altijd beschikbaar voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector.

Uit een studie blijkt nochtans dat het gemiddelde, gevestigde landbouwbedrijf weinig financieringsproblemen ondervindt. “Zowel VLIF-steun als de banken zijn zeer toegankelijk voor deze bedrijven”, klinkt het bij de Vlaamse landbouwadministratie. Toch zijn er landbouwbedrijven die nood hebben aan andere vormen van financiering, bijvoorbeeld bij een creatief idee, een innovatief product, een kleinere nevenactiviteit, een vraag naar onderzoek, een spin-off, enz.

De Afdeling Monitoring en Studie formuleert een aantal voorbeelden waarbij de alternatieve financieringsinstrumenten van pas kunnen komen. Zo kunnen microkredieten voor kleine investeringen zoals bij de korte keten of in geval van de ontplooiing van nieuwe activiteiten van pas komen. Risicokapitaal en zaaikapitaal lijken vooral interessant voor innovatieve activiteiten en spin-offs omdat een publiek-private samenwerking kan aangewezen zijn door het lage rendement in de sector.

Innovatievouchers kunnen op hun beurt gebundeld worden om landbouwondernemingen en hun innovaties uit hun isolement te halen en samen een kennisvraag te formuleren rond gemeenschappelijke problemen. Toch wordt er ook gewaarschuwd voor nadelen van deze instrumenten. Er is een zeker risico op misbruik bij innovatievouchers en op wanbetaling bij microkredieten. Zaaikapitaal veronderstelt dan weer inmenging van vreemde personen in het bedrijfsbewind, wat voor familiale bedrijven niet altijd aanvaardbaar is.

Toch concludeert de Vlaamse landbouwadministratie dat het opportuun is om verder onderzoek te doen naar deze vormen van alternatieve financiering. Er is ook nood aan meer inzicht in de financiële, juridische en andere knelpunten om te investeren.

Meer informatie: Alternatieve financiering voor de landbouw: een verkenning van drie instrumenten