12 projecten kunnen uitgroeien tot vlaggenschip van Vlaamse voedselstrategie

Vlaanderen werkt samen met heel wat partners in een voedselcoalitie aan een ambitieuze voedselstrategie met concrete doelstellingen en acties. In dat kader lanceerde het in de zomer een oproep naar voedselveranderaars die een beloftevol idee hebben rond voedsel voor de toekomst. “We ontvingen maar liefst 79 inzendingen, een groot succes dus”, aldus het Departement Landbouw en Visserij.

Het gaat om ideeën die inspelen op vier strategische doelstellingen:

• Voluit voor een veerkrachtige voedseleconomie

• Voedsel verbindt boer en burger,

• Circulair en duurzaam ondernemen voor de toekomst

• Gezonde en duurzame voeding voor iedereen

App voor CSA-boerderijen

In CSA-bedrijven (community-supported agriculture) kopen consumenten geen groenten, maar toegang tot de boerderij. Ze betalen jaarlijks lidgeld en ontvangen in ruil een oogstaandeel in de vorm van zelfpluk of pakketten. Dat in goede banen leiden (waar staan oogstbare groenten? hoe oogst je ze? is het lidgeld al betaald?) is erg intensief en gebeurt vandaag vrijwel volledig handmatig. Met de steun van Vlaanderen Circulair ontwikkelde hogeschool Howest daarom een app voor CSA-boerderijen om hun communitywerking te ondersteunen en hun administratie te automatiseren. De app werd succesvol getest op twee boerderijen en wordt sinds dit jaar ook door enkele andere bedrijven gebruikt. Nu is het de bedoeling om de app verder uit te rollen over CSA-landbouwbedrijven in Vlaanderen en obstakels te overwinnen om zo korteketenvoedselnetwerken te versterken.

Ontwikkeling van nieuwe variëteiten yacon en andere knolgewassen

Wereldwijd wordt ingezet op de teelt van een beperkt aantal genetisch uniforme gewassen met hoge opbrengst. Dit proces werd versneld door de globalisering van het voedselsysteem en bijhorende marketing. Nochtans zijn consumenten net op zoek naar extra diversiteit in het groenterek, waarbij versheid en nabijheid heel belangrijk zijn geworden. In het Yacobat-project brengt Vives Hogeschool liefhebbers, landbouwers, scholen en wetenschappers samen rond de ontwikkeling van nieuwe lokale variëteiten. In de eerste fase staat de veredeling en verwerking van bataat (zoete aardappel) en yacon centraal. Andere innovatieve knolgewassen zoals oca, mashua en gember staan op het verlanglijstje.

Generation Food: ondernemerschap in duurzame voeding

Generation Food is een beweging die een unieke rol opneemt als pre-incubator met focus op ondernemerschap in duurzame voeding. Nieuwe ondernemers krijgen ruimte om prille ideeën te laten ontstaan of vorm te geven met experimenten, cocreatie en netwerkevenementen, zowel online als fysiek. Deze verhalen worden voorgelegd aan geëngageerde burgers, ondernemers en experten die optreden als klankbord en uiteindelijk ambassadeurs van projecten. Partners zijn Rikolto, Boerenbond, Stad Leuven, UCLL, EIT Food, Proef, KULeuven en KBC.

Platform voor 'machtmaking' tussen Colruyt en landbouwers

Ook Colruyt zet in op participatie en digitalisering. Het bedrijf wil daarom met een aantal partners een matchmakingplatform oprichten, waar retailer en landbouwers elkaar kunnen vinden rond specifieke landbouwthema’s en innovatie. Het platform wil individuele landbouwers aantrekken om creatief mee te denken over maatregelen in de landbouw die mogelijk voor subsidies in aanmerking komen, zoals waterbuffering, erosie en droogte, efficiënte mestverwerking, alternatieve gewassen en biodiversiteit. Een extra zetje kan helpen om landbouwers tot innovatie aan te zetten en hierrond samen te werken.

Oogstaandelen in de akkerbouw

Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant introduceert het concept van oogstaandelen in de akkerbouw. Zelfplukboerderijen en andere CSA-bedrijven tonen aan dat geëngageerde consumenten bereid zijn om te participeren in het teeltrisico van de boer. Vanwege de machinale oogst en het aan een verwerker uit te besteden sorteerproces worden nieuwe teelten zoals quinoa en linzen noodzakelijkerwijs op een veel grotere schaal geteeld dan de groenten op een CSA-bedrijf. Dat staat vaak haaks op de wens van een landbouwer om een nieuwe teelt op bescheiden schaal te introduceren op zijn bedrijf. Tussen zaai en oogst kunnen consumenten al intekenen op één of meerdere oogstaandelen van 10 m², wat overeenkomt met 2 kg quinoa of linzen.

Robin Food wil voedselverspilling tegengaan

Robin Food, een initiatief van Samenlevingsopbouw RISO Vlaams-Brabant, redt samen met sociale-economiebedrijven voedsel dat dreigt verspild te worden en zorgt er tegelijkertijd voor dat maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren makkelijker toegang krijgen tot gezonde voeding. Het huidige productgamma bestaat uit soep, appelsap en groentesaus. Mogelijk komen daar ook nog spreads, chutney, pesto en confituur bij.

Circulaire hub om vraag en aanbod van reststromen op elkaar af te stemmen

Ook het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) gaat de strijd aan met voedselverlies en wil een circulaire hub oprichten die plantaardige reststromen en maatwerkbedrijven met elkaar verbindt. De hub wil vraag en aanbod bij reststromen op elkaar afstemmen en verwerkingsmogelijkheden onderzoeken richting voeding bij de sociale economie. Elk traject van idee tot product op de markt krijgt een brede omkadering.

Carbon farming als nieuw verdienmodel voor de veehouder

Bij carbon farming halen landbouwers koolstof uit de lucht en binden die in de landbouwbodem. Dat vermindert niet alleen de klimaatimpact van de landbouw, maar zorgt ook voor een gezondere bodem die bijvoorbeeld beter bestand is tegen wateroverlast of -tekorten. Stabielere oogsten resulteren in een stabieler inkomen. Carbon farming kan uitgroeien tot een nieuw verdienmodel voor de landbouwer. Colruyt Group wil mee aan de kar trekken en pionieren en innoveren met carbon farming in de veehouderij.

Voedselbosstrategie voor heel Vlaanderen

Vlaanderen heeft meer bomen nodig om klimaatrobuust te worden. Een voedselbos biedt kansen omdat je slechts eenmalig bomen moet planten, die voor decennia voedsel produceren in de vorm van noten of fruit. Bomen zorgen voor warmtebuffering, opslag van CO2 en bodemopbouw en zijn een thuis voor biodiversiteit. Bovendien kunnen voedselbossen de burger dichter bij de voedselproductie brengen en een buffer zijn tussen steden en het agrarisch gebied. Voedselbossen kunnen het huidige landbouwsysteem versterken. Daarom wil het Food Forest Institute een voedselbosstrategie voor heel Vlaanderen uitwerken.

Netwerk voor eendaagse plattelandsklassen

Plattelandsklassen vzw bouwt aan een maatschappelijk draagvlak voor de land- en tuinbouw en wil inzetten op de ontwikkeling van een netwerk aan eendaagse plattelandsklassen naar land- en tuinbouwbedrijven, specifiek gericht naar leerlingen van 10 tot 12 jaar uit stedelijke context. De uitstap naar het land- of tuinbouwbedrijf wordt een extra-murosactiviteit binnen de schooluren maar past ook in het aanbod van de bredere buitenschoolse initiatieven of van cultuureducatieve jeugdverenigingen.

School@Platteland: 10 weken naar de boerderij

Onderzoeksinstelling Inagro heeft een soortgelijk project. In School@Platteland trekt een klas van de derde graad basisonderwijs gedurende 10 weken lang een halve dag per week naar de boerderij. Als het West-Vlaamse project in heel Vlaanderen uitgerold wordt, kunnen nog meer leerlingen, ouders, leerkrachten én landbouwers van deze ervaring genieten.

Brood(doos)nodig voor goed gevulde brooddozen

Een gezonde maaltijd is cruciaal om je dag door te komen. Dat is zo voor iedereen en zeker voor kinderen en jongeren. Want samen leren, spelen en je concentreren, lukt niet met een lege maag. Toch is een goed gevulde brooddoos niet voor iedereen vanzelfsprekend. Er zijn te veel leerlingen die met een hongerige maag in de klas zitten. Brood(doos)nodig is een initiatief van Let Us en Enchanté vzw dat ouders, leerkrachten, familie en buren warm maakt om met een klein gebaar - een gift of een tractatie - een groot verschil te maken. De vertrouwenspersoon binnen de school gebruikt de bijdragen om leerlingen te ondersteunen voor wie zo'n solidair maal welgekomen is.