Zuivelsector: "Dalende rendabiliteit benadrukt nood aan langetermijnbeleid"
nieuwsOndanks een mooie omzet van zeven miljard euro in 2023 zijn het voor de Belgische zuivelindustrie geen evidente tijden. De marge in de sector is gedaald tot amper 1,03 procent. Toch blijft de sector geloven in een toekomst voor de zuivelindustrie in België. Dat bewijzen in elk geval de toegenomen investeringen in de sector. In tegenstelling tot veel andere Europese landen kon ook de melkproductie in België het afgelopen jaar verder stijgen. “Maar een langetermijnbeleid voor de hele sector is absoluut noodzakelijk”, zegt Lien Callewaert, directeur van BCZ.
Grote uitdagingen
De zuivelsector is een zwaargewicht in de Belgische voedingsindustrie die nog steeds de grootste industriële sector van ons land is. Hoewel de omzet in 2023 met één procent is teruggelopen, overschreed die de kaap van zeven miljard euro. Daarmee vertegenwoordigt de zuivelindustrie maar liefst negen procent van de totale voedingsindustrie. Op vlak van tewerkstelling voorziet de zuivelsector in 6.080 jobs, een daling met drie procent in vergelijking met 2022. Daarnaast is de zuivelindustrie ook goed voor een positieve handelsbalans van 538 miljoen euro.
Deze mooie cijfers verdoezelen echter dat de rendabiliteit van de zuivelsector onder druk staat. “Een marge van 1,03 procent in 2022 plaatst onze sector voor een enorme uitdaging”, aldus Lien Callewaert tijdens de jaarvergadering van BCZ. Waar de gemiddelde marge van de voedings- en drankenindustrie doorgaans schommelt rond de drie procent, ligt die de laatste jaren voor de zuivelsector steeds onder de twee procent. Maar nu zien we een verdere daling naar nauwelijks één procent. En dat in tijden waarin er volop moet geïnvesteerd worden, niet in het minst in een groene transitie, stelt BCZ.
Ondanks de druk op de rendabiliteit heeft de zuivelsector in 2023 nog fors geïnvesteerd. In totaal werd 190 miljoen euro gespendeerd aan investeringen om efficiëntiewinsten te realiseren, meer flexibiliteit in te lassen of verder te verduurzamen. Dat is een stijging met vier procent in vergelijking met 2022. “Dit is hét signaal dat de zuivelsector nog steeds gelooft in de toekomst. Er komen ook ontzettend veel uitdagingen op de sector af, bijvoorbeeld rond verpakkingen en energieverbruik”, zegt de BCZ-directeur.
Lokale productie als troef
Een tijdje al is er in de zuivelsector bezorgdheid over de beschikbaarheid van voldoende melk. Zo kwam er met Vreugdenhil recent een nieuwe Nederlandse speler op de Vlaamse melkmarkt en kijkt Milcobel ook naar Noord-Frankrijk om nieuwe leden voor de coöperatie te werven. Toch is een daling van de melkleveringen er in 2023 niet gekomen. Er werd 4,38 miljard liter melk opgehaald bij Belgische melkveehouders, een stijging van 1,5 procent in vergelijking met een jaar eerder.
Daarmee doet de Belgische melkveehouderij het beter dan het Europese gemiddelde, waar een daling van de melkleveringen met een half procent kan worden vastgesteld. Belangrijke melkproducerende landen als Ierland (-4,1%) en Frankrijk (-2,7%) gaan vrij fors achteruit. Buurlanden Nederland (+1%) en Duitsland (+1,5%) knopen wel aan bij de groei. Op wereldniveau zien we dat de melkproductie met een groei van 1,5 procent ook onder de gemiddelde jaarlijkse groei van twee procent duikt.
Deze lokale melkproductie is een absolute troef voor onze lokale zuivelverwerking, meent BCZ. De sectorfederatie verwijst daarbij naar een rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) waarin staat dat de productie moet verplaatst worden naar de regio’s die het meest efficiënt zijn om op die manier de ‘geen honger’-doelstelling te bereiken. “Het klimaat voor melkveehouderij en bij uitbreiding voor de zuivelverwerking is in België nu eenmaal zeer gunstig”, zegt afscheidnemend voorzitter Catherine Pycke. “Door jarenlange kennisopbouw zijn we zeer efficiënt, de weersomstandigheden zijn vooralsnog gunstig voor koeien en voeder en we zetten al jarenlang in op een duurzame productie.”
Aankomend EK doet melkprijs verder stijgen
13 juni 2024Melkproductie en -verwerking
Hoewel de melkleveringen in 2023 nog stegen, neemt het aantal melkveehouders al jarenlang gestaag af. Vorig jaar dook het aantal Belgische melkveehouders voor het eerst onder de 6.000: ons land telde eind 2023 5.884 melkveehouders, 3.494 in Vlaanderen en 2.390 in Wallonië. Dat is een daling van 3,4 procent. De melkveestapel is vorig jaar wel toegenomen met 2,7 procent tot 540.843 melkkoeien. Vlaanderen telt bijna dubbel zo veel koeien als Wallonië: 351.563 versus 189.280. Dat betekent dat een Vlaams melkveebedrijf gemiddeld 100 melkkoeien telt en een Waals bedrijf gemiddeld 79 koeien. In 2023 is het gemiddeld geleverde volume per melkveebedrijf gestegen met vijf procent tot zo’n 745.000 liter melk per bedrijf. De afgelopen tien jaar zijn de gemiddelde melkleveringen in ons land gestegen met 91 procent, bijna een verdubbeling dus.
De Belgische melkveehouders leverden in totaal 4,38 miljard liter melk aan de Belgische zuivelsector, goed voor 89 procent van alle verwerkte melk in ons land. Naast de 4,38 miljard liter melk werd ook nog 569 miljoen liter in bulk aangekocht in het buitenland. Na de historisch hoge melkprijzen in 2022 (55,14 euro per 100 liter) daalde de gemiddelde melkprijs naar 45,19 euro, maar dat is nog steeds een stijging van 17 procent in vergelijking met 2021.
In totaal werd vorig jaar 4,95 miljard liter melk verwerkt door de Belgische zuivelsector. Het segment kaas groeit met zo’n 11 procent in vergelijking met een jaar eerder. Vooral de productie van mozzarella kende een grote groei. Ook voor desserten en room werd een groei opgetekend (+4%). De segmenten roomijs en boter daalden dan weer met zes procent. Als we de evolutie op langere termijn bekijken, dan zien we dat het segment kaas gegroeid is van 13,9 procent in 2005 naar 21,1 procent in 2023. Ook het aandeel room (van 17,3% naar 23,1% in dezelfde periode) is toegenomen. Het aandeel consumptiemelk (van 16,5% naar 11,6%) en melkpoeder (van 30,1% naar 23,3%) neemt dan weer af.
Consument haakt niet af
Uit cijfers van NielsenIQ blijkt dat de prijs van consumptiemelk forser is gestegen dan de algemene inflatie. Op twee jaar tijd besteden de Belgen 18 procent meer in de supermarkt, terwijl dat voor consumptiemelk maar liefst 32 procent meer is. Die forse stijging heeft evenwel niet tot een terugval in de verkoop geleid. Het volume aan verkochte zuivelproducten is stabiel gebleven, zo blijkt uit cijfers van NielsenIQ. “De consument blijft dus trouw aan melk en zuivelproducten”, concludeert BCZ.
De sectorfederatie ziet ook dat de Belgische zuivel wereldwijd belangrijke troeven heeft. “Met een klimaatimpact die tot één van de laagste ter wereld behoort, biedt onze lokale zuivel opportuniteiten om de groeiende wereldbevolking op een duurzame manier te voeden”, klinkt het. BCZ verwijst daarbij ook naar een analyse van Rabobank. Die heeft de verwachte productie en consumptie in 2030 tegen elkaar afgezet. Daaruit blijkt dat er een volume van 33 miljard melkequivalenten niet zal kunnen ingevuld worden met de verwachte aanbodgroei.
Om het potentieel van onze lokale zuivelsector te valoriseren, moeten er volgens BCZ niet alleen economische uitdagingen getackeld worden, maar is er ook nood aan een realistisch en uitvoerbaar beleid voor zowel de melkveehouderij als de verwerkende industrie. “Vandaag blijft dit uit en dat leidt tot juridische onzekerheid en bemoeilijkt verdere vooruitgang”, stelt Callewaert. “Er is absoluut nood aan een coherent en ambitieus langetermijnbeleid dat de nodige hefbomen voorziet om een sterke, toekomstgerichte zuivelindustrie alle kansen te geven. Veel werk aan de winkel dus voor de verkozen politici om het juiste kader te creëren om het potentieel van onze sector ten volle te benutten. Wij staan klaar om samen te werken met de partners in de keten en de overheid om dit te realiseren.”
Voorzitter Catherine Pycke geeft fakkel door aan Sébastien Buytaert
Op de jaarvergadering van BCZ werd Sébastien Buytaert verkozen tot nieuwe voorzitter. Hij neemt het stokje over van Catherine Pycke, afgevaardigd bestuurder van Inex, die vijf jaar lang voorzitter was van de zuivelfederatie. Zij blijft aan als ondervoorzitter, samen met Louis Ska, managing director van Solarec/LDA.
Buytaert is CEO van zuivelbedrijf Lactalis Benelux en zetelt al bijna tien jaar in het bestuursorgaan van de federatie. Hij startte zijn loopbaan bij Nestlé en bouwde zijn carrière verder uit bij Lactalis. Vandaag is hij verantwoordelijk voor Lactalis in drie landen: België, Nederland en Luxemburg. In al deze landen wordt er nauw samengewerkt met lokale melkveehouders. In ons land gaat om ongeveer 250 melkveehouders, vooral uit de Hoge Venen. Het bedrijf is vooral gekend om zijn merken Président, Galbani, Salakis, Lactel en Leerdammer, maar is ook actief op de foodservicemarkt.
Bron: Eigen berichtgeving
