Zonder landbouw, geen Verhaal van Vlaanderen

De laatste weken lijkt heel Vlaanderen op zondagavond naar ‘Het verhaal van Vlaanderen’ te kijken. De voorbije afleveringen toonden ons de stedelijke ontwikkeling van Vlaanderen, Brabant, en bij uitbreiding de Lage Landen. In de vroege middeleeuwen trok Vlaanderen zich uit de klei, om uit te groeien tot het welvarende, stedelijke Vlaanderen dat we vandaag kennen.

Al in de elfde eeuw kwam een dicht netwerk van stadjes en steden tot stand. Daarmee waren we bij de eerste streken in Europa waar in de middeleeuwen de stedelijke revolutie doorbrak. En dat is niet toevallig. Want onder de modder en tussen de stromen schuilen vruchtbare gronden. Als die goed ontwikkeld en beheerd worden, vormen ze een krachtige groeimotor voor welvaart. En dat is wat onze Vlaamse boeren deden met hun werkkracht en zin voor innovatie. Ze slaagden er al vroeg in om de voedselproductie te verhogen, wat ervoor zorgde dat onze steden konden groeien.

Generatie na generatie geleidden boeren het water in de polders. Ze wisten ook de eerder schrale zandgrond, die een flink stuk van onze gewesten bedekt, te verbeteren tot één van de meest vruchtbare bodems in Europa. De inventieve introductie van allerlei vormen van bemesting was hierin cruciaal. Het gebruik van ‘secreetmest’ – ook wel ‘engrais flamand’ genoemd – werd bij ons al in de middeleeuwen op grote schaal en systematisch gebruikt. Daarnaast kon door het gebruik van afvalproducten van jeneverstokerijen de veestapel zich verder ontwikkelen en daarmee ook de productie van de kostbare grondstof mest.

De ‘Dutch Husbandry’ gold in de 18de eeuw internationaal als het te volgen model. Vooral het Land van Waas genoot roem, door zijn landbouwsysteem, waarbij bolle akkers omzoomd met bomen en grachtjes die voor afwatering zorgden, voldoende bemesting en het inzaaien van rapen na de graanoogst, twee oogsten per jaar mogelijk maakten. Die methodes, die ook elders bij ons te lande werden gebruikt, kregen in de 18e eeuw doelgericht navolging in Engeland en legden daar de noodzakelijke basis voor de Industriële Revolutie, die nadien op haar beurt vrij snel oversloeg naar onze regio.

De Vlaamse landbouwers, de fiere Vlaamse steden en onze zeehavens liggen samen mee aan de basis van onze welvaart. Deze succesvolle driehoeksverhouding staat vandaag zwaar onder druk. De stad is de waarde van voedsel van bij ons uit het oog verloren. Havens en anderen strijden om kostbare grond waarop de boer actief is. Verbeterde landbouwmethodes en innovatie worden onvoldoende naar waarde geschat en weggezet als ‘industrialisering’. Mest wordt weggezet als vervuiling en niet meer erkend als cruciale grondstof. Als we ‘Het verhaal van Vlaanderen’ verder willen schrijven, mogen we niet vergeten hoe belangrijk onze landbouw is voor onze welvaart.