WTO: arme landen onder druk?

Het zijn enkele Britse NGO's die sinds vrijdag klachten uitbrengen over ontwikkelingslanden die "bedreigd" worden door rijke landen, vooral de VS. De rijke landen zouden proberen steun voor hun standpunten te kopen. Als de arme landen moeilijk doen, zullen ze worden gestraft, via minder hulp of minder soepelheid in handelsrelaties of schuldherschikking. Zo gaan tenminste de geruchten.

De betrokken NGO's zeggen dat ze alleen anoniem de klachten mogen verspreiden omdat de betrokken landen schrik zouden hebben voor repressailles. Deze morgen zagen de NGO's echter hun kans schoon. In een verklaring van de ACP-landen(Afrikaanse, Caraïbische en landen rond de Stille Oceaan) verwijzen ze naar de druk die ze ondervinden.

"Wij herhalen onze oproep voor de stopzetting van het voortdurende gebruik van dwingende unilaterale economische maatregelen, tegen ontwikkelingslanden, die in strijd zijn met het internationaal recht en een inbreuk zijn op WTO-regels." De vertegenwoordigers van de ACP stellen desgevraagd dat deze oproep niet betekent dat er al druk is uitgeoefend. De oproep is preventief bedoeld.

Het systeem werkt wel in verschillende richtingen. Zo beweert de pharmaceutische industrie dat de Europese Unie kandidaat-lidstaten onder druk zet om de EU te volgen in de strijd voor een ruimere toegang tot geneesmiddelen. Kandidaat-EU-leden die de Unie-lijn niet zouden volgen, zouden moeilijkheden ondervinden bij hun toetreding tot de Unie.

De ACP-landen durven wel luidop klagen over een andere techniek van de rijke landen. Het gaat alweer over het dossier van de patenten op geneesmiddelen en de hinder die ontwikkelingslanden daarvan ondervinden. De Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Bob Zoellick herhaalde in zijn openingstoespraak voor de WTO dat de patenten vrij strikt moeten geïnterpreteerd worden. De VS willen wel een uitzondering maken voor de armste landen en de landen in sub-Sahara Afrika. "Men moet niet proberen de ontwikkelingslanden te verdelen, dat zal niet lukken", stellen de ACP-ministers, die gezamenlijk blijven ijveren voor grotere uitzonderingen op de patentbescherming.

De Europese Unie heeft vandaag nog een andere onderhandelingstechniek ingeschakeld, "de vrienden van". Er bestaan al "de vrienden van multilaterale landbouw" en "de vrienden van investeringen". De bedoeling is telkens om andere landen achter het standpunt van de Unie te scharen. De vrienden van landbouw telt naast de Unie en haar kandidaat-lidstaten, een reeks grote en kleine arme en rijke landen. Allen vinden ze dat landbouw niet als eender welke economische sector mag benaderd worden.

Een andere populaire onderhandelingstechniek die zich buiten de onderhandelingszaal afspeelt, verloopt via de media. De VS en de EU geven in Doha minstens twee persbriefings of -conferenties per dag. Opmerkelijk is echter dat de ontwikkelingslanden de techniek ook beter en beter onder de knie hebben. De Braziliaanse delegatie gaf bijvoorbeeld een persconferentie waarop hun standpunten zeer zakelijk en onderbouwd gepresenteerd werden, waarvoor ze felicitaties kregen van enkele journalisten uit de VS.

Ook andere ontwikkelingslanden beseffen dat de rijke landen niet langer zomaar om hen heen kunnen. In de laatste rechte -en vooral technische- lijn naar een akkoord zullen ze economisch te licht wegen en te weinig expertise kunnen inzetten, maar via sympathie van de publieke opinie kunnen ze wel een politiek signaal uitzenden.