Wereldtop van start in gespannen sfeer

De Top van de Aarde steekt vandaag in Johannesburg van wal met een toespraak van de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki. Er zal naar Afrikaanse gewoonte uitbundig gedanst en gezongen worden. Maar dat kan de gespannen politieke sfeer maar even naar de achtergrond verdringen. Een betoging van enkele honderden derdewereld- en milieuactivisten werd zaterdag door de Zuid-Afrikaanse oproerpolitie hardhandig neergeslagen, onder meer met verdovingsgranaten.

Betogers moeten van de Zuid-Afrikaanse politie de toelating krijgen om te betogen. De oproerpolitie lijkt vast van plan daar strikt de hand aan te houden, ook als betoogd wordt om te mogen betogen. Tot op heden zijn er negen "betogingsvergunningen" afgeleverd.

Greenpeace beklom het dak van de enige kerncentrale die Zuid-Afrika rijk is. Greenpeace laakt hiermee de Zuid-Afrikaanse plannen om nog een kleine kerncentrale te bouwen. Twaalf activisten werden opgepakt en vastgehouden.

Ook op het diplomatieke vlak stijgt de spanning in Johannesburg. Rijke en arme landen staan tegenover elkaar. Het Zuiden vraagt meer, vooral geld. Het Noorden wil niet verder gaan dan wat werd beloofd op de wereldconferentie over handel en economie, vorig jaar in Doha (Qatar) en op de wereldconferentie over de financiering van de ontwikkelingshulp, dit jaar in Monterrey (Mexico).

Concreet wil dat zeggen dat de rijke landen met een kleine vermindering van de exportsubsidies de deur van de wereldmarkt voor het zuiden slechts op een kiertje zetten. Voorwaarde is wel dat de ontwikkelingslanden sociale normen invoeren. Dat is Doha. In Monterrey werd wat meer ontwikkelingshulp in het vooruitzicht gesteld, op voorwaarde dat het zuiden de corruptie aanpakt. De EU wil de ontwikkelingshulp tegen 2006 optrekken tot 0,39 procent van het bruto binnenlands product.

De boodschap van VS en EU wordt in Johannesburg slecht onthaald. De milieubeweging verweet de VS en de EU gisteren verder op te komen voor globalisering, zonder de negatieve neveneffecten voor het leefmilieu in overweging te nemen. "Dit moet een milieuconferentie worden, geen handelsconferentie", zei de woordvoerder van Greenpeace.

Paus Johannes Paulus II riep de staatshoofden en regeringsleiders gisteren op een akkoord te bereiken over de bescherming van de planeet en over het dichten van de kloof tussen rijk en arm. "De mens is slechts Gods rentmeester van de aarde, met de opdracht er goed zorg voor te dragen", zei de paus. Hij repte echter met geen woord over het prangende probleem van de bevolkingsexplosie in de Derde Wereld en de noodzaak van geboorteregeling.