VUB: “Natuurbranden door klimaatverandering nemen toe, ondanks menselijk ingrijpen”

Regionale verschillen

Steeds meer natuur brandt af door klimaatverandering, terwijl menselijk activiteiten deze trend doorgaans afremmen. Een internationaal onderzoeksteam maakte gebruik van geavanceerde klimaatmodellen en natuurbrandmodellen om de impact van klimaatverandering op natuurbranden te simuleren. In de studie werden verschillende natuurbrandmodellen met en zonder effecten van klimaatverandering met elkaar vergeleken. Daaruit blijkt dat de verandering van het klimaat in veel regio’s zorgt voor een toename van het verbrande oppervlak bij natuurbranden. De wetenschappers wijzen in de studie echter op grote regionale verschillen.

Opvallend is dat in Afrika, waar tot 70 procent van het totale verbrande oppervlak zich bevindt, net een daling voordoet. De afname doet zich vooral voor in de savannes. “Dat komt voornamelijk door de toename van menselijke activiteit in de regio en veranderingen in landgebruik. Zo zien we bijvoorbeeld dat in sommige regio’s het landschap steeds meer versnipperd geraakt, waardoor branden moeilijker kunnen uitbreiden. In deze gebieden domineren de rechtstreekse menselijk ingrepen in het landschap voorlopig nog over de toenemende risico’s door de klimaatverandering”, duidt Dr. Chantelle Burton, brandexperte aan de UK Met Office en één van de twee hoofdauteurs van de studie.

Aan de andere kant stellen de onderzoekers juist een toename vast van het verbrande oppervlak in bosrijke gebieden met minder menselijke impact. Die stijging kan in verband worden gebracht met enkele effecten van klimaatverandering zoals langdurige droogte en hogere temperaturen. “Vooral in regio's zoals West-Siberië en Australië zien we een sterke toename. Deze regio’s zijn de afgelopen jaren vaker in het nieuws gekomen vanwege extreme branden, en onze modellen bevestigen dat dit helaas een trend is die waarschijnlijk zal aanhouden," aldus Burton.

"Nood aan aangepast beleid"

Het onderzoeksteam hanteerde modellen die rekening houden met diverse factoren zoals klimaat, vegetatie, en bevolkingsdichtheid. Menselijke activiteiten zoals brandbestrijding en landschapsbeheer kunnen een dempend effect hebben op natuurbranden. De wetenschappers benadrukken echter dat dergelijke menselijke ingrijpen vaak niet voldoende is om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan. Dat blijkt vooral een grote uitdaging in jaren met extreem weer. "Wat opvalt is dat in perioden met weinig tot gemiddelde brandactiviteit, rechtstreekse menselijke ingrepen een groot effect hebben. Echter, in periodes met veel branden overheerst het effect van klimaatverandering, wat betekent dat we in deze extreme gevallen de controle verliezen", vertelt Seppe Lampe, klimaatwetenschapper aan de VUB en mede-hoofdauteur van de studie.

De onderzoekers waarschuwen ook voor de toekomst. “Het tempo waarin de invloed van klimaatverandering op natuurbranden toeneemt, stijgt jaarlijks,” vervolledigt professor Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de VUB die ook mee schreef aan de studie. De studieresultaten suggereren dat, indien de huidige trend zich verderzet, het verbrande oppervlak door klimaatverandering in de komende decennia aanzienlijk zal toenemen. "Het onderzoek komt op een cruciaal moment, aangezien we wereldwijd getuige zijn van steeds destructievere brandseizoenen. Het is essentieel dat we niet alleen ons beleid aanpassen om branden beter te beheersen, maar ook de onderliggende oorzaken zoals klimaatverandering aanpakken", concludeert het onderzoeksteam.