Vlaanderen heeft steeds meer oog voor bijenvriendelijk bermbeheer

In totaal telt het Vlaamse wegennet bijna 25.000 hectare wegbermen. Daarvan wordt zo’n 9.000 hectare, die langs autosnelwegen en gewestwegen, beheerd door het Agentschap Wegen en Verkeer. De overige bermen vallen onder de verantwoordelijkheid van de steden en gemeenten.

Volgens het decreet mogen wegbermen pas vanaf 15 juni gemaaid worden, met een uitzondering voor maaibeurten uit veiligheidsoverwegingen. "Te vroeg maaien is schadelijk voor planten en bloemen die nog geen zaad hebben kunnen afgeven”, stipt René De Backer aan, voorzitter van het Vlaams Bijeninstituut (VBI). “Belangrijk, want de Vlaamse wegbermen zijn in oppervlakte groter dan alle erkende natuurgebieden samen. Honingbijen maar zeker wilde bijen, die zeer plaatselijk foerageren, hebben nood aan aaneengesloten bloemenstroken.”

De voorbije twee jaar heeft het VBI een monitoringsysteem ingezet rond het bijenvriendelijk beheer van de Vlaamse wegbermen. Veel gemeentebesturen, milieudiensten en milieuraden maakten gebruik van de service en kennis bij het VBI om hun wegranden geschikter te maken voor insecten. De resultaten van de metingen zijn opmerkelijk. In het voorjaar 2021 werden bij de gemeentelijke wegbermen 80 procent minder meldingen gemaakt van schadelijke maaiwerken.

Het BVI merkt verder de zeer positieve tendens op waarbij gemeentebesturen de beslissing nemen om hun wegbermen actiever te gaan beheren om tot bloemrijkere randen te komen. Bijkomend positief nieuws voor de gemeenten is dat deze verbeteringen hen geen extra financiële middelen kost. Door een natuurvriendelijk beheer komen er zelfs extra middelen vrij.

Die positieve trendbreuk is er niet bij de wegen beheerd door Wegen en Verkeer. "Hier zijn enorme overtredingen. Al vanaf begin of half mei wordt er soms gemaaid", aldus René De Backer. Er zijn regionale verschillen: in West-Vlaanderen is dit fenomeen erger dan bijvoorbeeld in Antwerpen. Het Vlaams Bijeninstituut zal nu in gesprek gaan met de betrokken diensten.

Verkeersveiligheid voorop

Vlaams parlementslid Stijn De Roo (CD&V) wijst erop dat er in bepaalde zones bermbeheersplannen van toepassing zijn. “Dat is vooral het geval langs autosnelwegen en grotere oppervlaktes, waar andere voorwaarden gelden bij maaibeurten”, duidt hij. “In deze zones wordt soms voor 15 juni of maar één keer per jaar gemaaid. De effectieve uitvoeringsperiode van iedere maaibeurt kan jaarlijks verschillen, afhankelijk van onder meer de weersomstandigheden. Uiteraard moet er steeds rekening gehouden worden met de verkeersveiligheid en de zichtbaarheid voor de weggebruiker bij de keuze van de maaimomenten.”

Op een vraag van De Roo antwoordde minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) alvast dat het huidige maaibeheer wordt verdergezet met aandacht voor de ecologie. “Zo gebeurt de keuze van houtige of grazige vegetatie altijd in eerste instantie in functie van de verkeersveiligheid en vervolgens de biodiversiteit, de beheerkost en de landschappelijke inpassing”, aldus Peeters.

Op enkele plaatsen in Oost-Vlaanderen worden ook schapen ingezet. “De keuze van schapenbegrazing wordt gemaakt om verschillende redenen”, zegt de minister. “Voor hoge steile taluds die moeilijk te beheren zijn, is schapenbegrazing ideaal. Schapen kunnen bovendien het opschieten van ongewenste vegetatie, zoals Amerikaanse Vogelkers, tegen houden.”