Vlaamse voedseltop mikt op strategische autonomie

Centraal in het discours van Brouns staat het concept “strategische autonomie”: hoe garanderen we dat de Vlaming toegang heeft tot betaalbaar, kwaliteitsvol en duurzaam voedsel van bij ons, met respect en voldoende verloning voor landbouwers en in evenwicht met onze omgeving? Brouns wil daarmee voortbouwen op het feit dat de pandemie en energiecrisis enkele uitdagingen heeft blootgelegd. “We zijn te lang afhankelijk geweest van het buitenland voor beschermingsmateriaal en energie. Voor wat ons voedsel betreft, mogen we zeker niet in deze situatie terechtkomen”, klinkt het.

“We gaan samen voor een performanter voedselsysteem, met gezonde en duurzame voeding voor iedereen, een voedseleconomie waarin elke schakel loon naar werken krijgt, een systeem dat de grenzen van de planeet respecteert en waarin er een sterke verbinding is tussen alle spelers, van boer tot burger. Met de Vlaamse voedselstrategie is het recept geschreven en liggen de ingrediënten op tafel. Nu kan het koken beginnen. Ik doe een oproep aan alle actoren in het voedselsysteem, van boer tot consument, om Vlaanderen uit te bouwen tot de regio in de wereld waar op de meest duurzame wijze voedsel geproduceerd wordt”, zegt Brouns.

Go4Food, want zo heet de Vlaamse voedselstrategie, is opgebouwd rond vier pijlers: (1) gezonde en duurzame voeding voor iedereen, (2) voedselsysteem binnen ecologische grenzen, (3) voluit voor een veerkrachtige voedseleconomie en (4) voedsel verbindt boer tot burger. Onder deze pijlers zijn 19 strategische doelstellingen en een pak werkpaden geformuleerd, zoals voedselomgevingen creëren waarin gezonde en duurzame keuzes de gemakkelijkste keuzes zijn, een voedselcultuur nastreven waarin elke burger voedselgeletterd is, samenwerking en vertrouwen in de keten versterken, een klimaatneutraal en klimaatslim voedselsysteem en verbinden van mens, omgeving en voedsel.

Voedseldeals

Nog een pak concreter zijn de 11 “voedseldeals” die al zijn afgesloten. Dan gaat het over het uitbouwen van sociale distributieplatformen, gezonde en duurzame voedselomgevingen in de Vlaamse publieke ruimte zoals scholen, ziekenhuizen en woonzorgcentra. Daar moeten gezonde, duurzame en betaalbare voedingspatronen aangemoedigd worden via de catering. Kansen voor agro-ecologie in het Vlaamse voedselsysteem wil Go4Food stimuleren, hindernissen moeten worden weggewerkt. Ook wil men carbon farming, waarbij koolstof in de bodem wordt opgeslagen, valoriseren via publiek-private samenwerkingen. De voedseldeals hebben volgens minister Brouns het potentieel om op korte termijn een hefboom te zijn om meerdere doelstellingen te bereiken. Voor elke deal zijn er al concrete acties opgestart. In de komende maanden worden de voedseldeals nog verfijnd en aangevuld.

“We mogen de ambitie hebben om Vlaanderen om te vormen tot het Silicon Valley voor een duurzame voedselproductie: we hebben daar met onze landbouwbedrijven, onderzoekscentra, kennisinstellingen en voedingsindustrie alle troeven voor in handen”, klinkt het bij Brouns, “Zo zullen we jaarlijks 12 miljoen euro investeren in fundamenteel en toegepast onderzoek. Door samenwerkingen te stimuleren tussen onderzoekers, de landbouwsector én bedrijven, willen we de innovaties ook sneller implementeren in de praktijk.” Vandaag schommelt dat budget nog rond de 15 miljoen euro, dus dat betekent een forse vooruitgang.

Voor een burger-wetenschapsproject rond voeding is een half miljoen euro weggelegd. Daarnaast werken we aan de beschikbaarheid van voedselgrond. “We maken ook middelen vrij om de mobiliteit van grond naar jonge landbouwers te stimuleren en we onderzoeken hoe publieke gronden een fundament vormen voor lokale voedselvoorziening. Uiteindelijk is de hervorming van de pachtwet een belangrijke hefboom”, zegt de minister.

Europees voorzitterschap

Het Belgisch EU-voorzitterschap in het eerste semester van 2024 wordt een nieuwe mijlpaal. Vlaanderen zal de discussie mee vormgeven over het nieuwe Europese wetgevend kader voor duurzame voedselsystemen en een ‘Open food’-week organiseren rond voedselstrategieën met de nodige wisselwerking tussen beleid, onderzoek en praktijk. Brouns: “Als voorzitter van de Europese raad willen we het concept van ‘strategische autonomie’ hoog op de agenda plaatsen. Ik verwacht hiervoor ook steun te vinden bij andere lidstaten. Frankrijk heeft, tijdens zijn voorzitterschap begin dit jaar, naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne hier ook een lans voor gebroken.”

Patricia De Clercq, secretaris-generaal Departement Landbouw en Visserij, vult aan: “In de Vlaamse voedselstrategie zetten overheid en stakeholders de bakens uit voor het voedsel van de toekomst. Met deze voedselstrategie gaan we voor gezonde en duurzame voeding voor iedereen, een bloeiende voedseleconomie met een eerlijke verloning voor de landbouwer en een voedselsysteem dat de grenzen van onze planeet respecteert. Ik ben bijzonder trots dat Vlaanderen vandaag een breed gedragen voedselstrategie kan voorstellen, waarmee we één van de voorlopers zijn binnen de “Van boer tot bord”-strategie van de Europese Unie.”