Vlaamse eiwitstrategie zet duurzame en lokale eiwitten op de (menu)kaart
De volgende jaren kiest Vlaanderen voor de productie van meer plantaardige eiwitten voor onze dagelijkse voeding en de verduurzaming van het voeder van dieren. Dat is de kern van de nieuwe Vlaamse eiwitstrategie 2030, die Landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) dinsdag lanceerde, samen met 16 partners uit de agrovoedingsketen. “Met deze eiwitstrategie creëren we duurzame kansen voor onze landbouwers en voedingsbedrijven”, stelt Crevits. “Tegelijk geven we onze ambities op het vlak van gezonde voeding een duwtje in de rug.”
Eiwitten maken een cruciaal deel uit van de menselijke en dierlijk voeder. We halen ze uit vlees, vis, eieren en melkproducten, maar ook uit graanproducten, peulvruchten, noten en in mindere mate uit groenten en aardappelen. Uit een bevraging van VLAM blijkt dat zowel op korte als lange termijn producten zoals quinoa of vleesvervangers aan belang zullen winnen en de consument het land van herkomst van verse producten ook belangrijker vindt.
In Vlaanderen wordt vandaag ongeveer 27.000 hectare aan plantaardige eiwithoudende akkerteelten voorzien. Het grootste deel hiervan is bestemd voor de verwerking in veevoeding, zoals grasklaver, of in humane voeding, zoals erwten en bonen. Nieuwe teelten zoals soja en quinoa zijn vandaag nog beperkt tot zo’n 50 hectare, maar zitten zowel bij boeren als bij de consument in de lift. Lupine, linzen en kikkererwten worden momenteel nog niet opgeschaald geteeld in Vlaanderen, maar ook hier wordt momenteel onderzoek naar gevoerd omdat er rassen kunnen worden geselecteerd die in ons klimaat kunnen gedijen.
Duurzame dierlijke productie en veevoederketens laten de veehouderij toe te anticiperen op maatschappelijke uitdagingen, zoals de klimaatverandering en bieden kansen voor een robuuster inkomen
Om de uitdagingen op het vlak van voedselzekerheid, milieu-impact en volksgezondheid aan te gaan, wil de overheid verder de weg inslaan van verduurzaming en diversificatie in onze eiwitproductie en -consumptie. Doorheen de keten worden hiervoor al inspanningen geleverd. Maar de laatste jaren zijn de inspanningen in een stroomversnelling gekomen. Het aanbod van meer diverse, lokale eiwitbronnen en de bijhorende consumptie, biedt vast en zeker economische kansen voor Vlaanderen. Uit een studie in opdracht van VLAIO is gebleken dat er op dit gebied diverse opportuniteiten liggen voor de Vlaamse agrovoedingssector en kenniswereld.
“We hebben de ambitie om een Europees toonaangevende agrovoedingsketen op het vlak van innovatie en duurzaamheid uit te bouwen”, aldus Crevits. “Bestaande en nieuwe eiwitteelten en het ontwikkelen van innovatieve eiwitten vormen toekomstgerichte verdienmodellen. Duurzame dierlijke productie en veevoederketens laten de veehouderij toe te anticiperen op maatschappelijke uitdagingen, zoals de klimaatverandering en bieden kansen voor een robuuster inkomen.”
De minister stelde de strategie voor bij “La Vie Est belle” in Oostkamp. Dit bedrijf verwerkt al jaren producten zoals quinoa en kikkererwten en werkt nauw samen met lokale boeren. “Inzetten op lokale teelt van eiwitrijke gewassen is voor ons niet nieuw”, vertelt zaakvoerder Lieven Deraeve. “Na enkele jaren lukt het om steeds productiever te werk te gaan. Net zoals we de aardappelen en de maïs hier hebben gekregen, kunnen we ook efficiënt peulen en zaden telen. Op die manier kunnen we meer diversiteit in de akkers brengen waardoor ook de grond minder snel uitgeput wordt.”
Opportuniteit voor de landbouwsector
Landbouworganisatie Boerenbond is één van de partners die meestapt in het engagement om tegen 2030 een meer duurzame, diverse en toekomstgerichte eiwitvoorziening te realiseren. “Het zit in het DNA van onze boeren en tuinders om steeds opnieuw in te spelen op veranderende vragen en trends vanuit de maatschappij en de markt. Dit mag niet verwonderen, want deze veranderingen bieden vaak interessante kansen op nieuwe afzetmarkten en op nieuwe of versterkte verdienmodellen”, vertelt Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker.
Boerenbond wijst er wel op dat een aantal hefbomen noodzakelijk zal zijn om de strategie te versterken. “Een goede onderlinge samenwerking en het stimuleren van die lokale eiwitketens zijn bepalend voor het welslagen van de Vlaamse eiwitstrategie. Alleen zo verduurzamen we onze voeding, bieden we de consument een lokale keuze en creëren we kansen voor onze akkerbouwers en veehouders”, klinkt het.
“Schitterende kans voor meer lokale eiwitproductie”
Ook ondertekenaar BioForum is enthousiast over de plannen. “We hopen dat er op die manier werk zal gemaakt worden van meer eigen eiwitproductie, niet alleen voor menselijke consumptie maar ook voor de dierlijke productie”, vertelt directeur Lieve Vercauteren.
De sectororganisatie voor de biologische landbouw ziet nog veel potentieel om meer in te zetten op teelten als grasklaver, grasluzerne of de zuivere eiwitteelten. “Als we alle tijdelijk grasland zouden omzetten in grasklaver of grasluzerne, dan komen we gemakkelijk tot 52.000 ha. Met de nodige steun en begeleiding moet dit zeker mogelijk zijn”, klinkt het.
“We hopen dat deze strategie zal leiden tot de vervanging van een groot deel van de ingevoerde soja voor het veevoer van onze veeteelt”, zegt Vercauteren. “Op die manier helpen we het klimaat en maken we onze landbouw minder afhankelijk van buitenlandse eiwitproductie.”
Duurzaam, divers en toekomstgericht
De strategie wil tegen 2030 een duurzamere, diverse en toekomstgerichte eiwitvoorziening realiseren en bijdragen tot een grotere Europese zelfvoorziening in eiwitten. Dat doet ze aan de hand van zes thema’s:
Duurzaam diervoeder: Tegen 2030 moet alle soja (of bijproducten zoals sojaschroot) in de Belgische diervoederindustrie een duurzaamheidslabel hebben en moet de helft van de gebruikte grondstoffen voor veevoeder bestaan uit nevenstromen van de voedings-en biobrandstoffenindustrie. Ook kan de landbouwer ter vervanging van voornamelijk uit de VS en Zuid-Amerika aangevoerde soja zelf meer eiwitrijk diervoeder produceren: veldbonen, erwten, lokale soja, klaverrijke graslanden en mengteelten.
Duurzame dierlijke productie: Zonder veehouderij is een circulaire landbouw niet mogelijk. Ook in Vlaanderen blijft een belangrijke plaats weggelegd voor de veehouderij, zowel in het kader van voedselzekerheid en -veiligheid als in functie van circulariteit en productie-efficiëntie. Dieren onderhouden het landschap, valoriseren niet door de mens verteerbare producten zoals gras en nevenstromen en hun mest dient om gewassen te voeden en koolstof in de bodem aan te brengen. De impact op klimaat, milieu, biodiversiteit en water moet echter gereduceerd worden. Nieuwe verdienmodellen en afzetmarkten worden gestimuleerd, van biologische veeteelt over korteketenverkoop tot energieproductie.
Meer plantaardige eiwitten: De Vlaamse landbouw kan naast eiwitgewassen voor dierlijke consumptie, maar ook voor menselijke consumptie produceren. Zelfs voor van origine subtropische of mediterrane gewassen is dat mogelijk, zij het niet van vandaag op morgen. Aardappelen en maïs hebben dat in het verleden aangetoond. Voor eiwitrijke teelten als soja en quinoa moeten er nieuwe ketens ontwikkeld worden om de landbouwers afzetzekerheid te bieden. Harmonie tussen aanbod en vraag zijn daarbij een kritische succesfactor.
Meer nieuwe eiwitten: Nieuwe eiwitbronnen hebben een plaats in veevoeding, voeding en de biogebaseerde economie. Enkele voorbeelden: insecten, algen, eendenkroos, microbiële eiwitten uit schimmels en bacteriën, cellulaire eiwitten zoals kweekvlees, eiwitten die gewonnen worden uit biomassareststromen uit de agrovoedingsketen. Vlaanderen moet een hotspot worden op het gebied van kennis, productie en verwerking van deze ‘nieuwe’ eiwitten.
Meer productdiversiteit: Er moet een breed aanbod komen van smakelijke, veilige en nutritioneel hoogwaardige eiwitproducten in de winkelrekken, zodat de consument voldoende keuze heeft. Hierbij speelt ook de eventuele verwerking van eiwitbron naar -product een belangrijke rol.
Duurzame eiwitconsumptie: Een gezond en duurzaam voedingspatroon houdt ook een gezonde, diverse, milieuverantwoorde en lokale eiwitconsumptie in. Dierlijke eiwitbronnen hebben daar een plaats in, maar een goede balans met meer plantaardige en alternatieve eiwitbronnen is noodzakelijk.
De uitwerking van de eiwitstrategie van veld tot bord past binnen de voedselstrategie Vlaamse Kost, waarmee minister Crevits, samen met heel wat partners, de hele voedseleconomie de komende jaren veerkrachtiger en innovatiever wil maken. De strategie past tegelijk in het relanceplan waarmee de Vlaamse regering de welvaart en het welzijn van de Vlamingen wil versterken. Investeringen in de eiwitstrategie dragen bij tot het economische herstel en de ontwikkeling van nieuwe mogelijkheden voor alle schakels in de agrovoedingsketen.
De betrokken partners in de eiwitstrategie zijn in alfabetische volgorde: Agentschap Zorg en Gezondheid, Agrolink, Algemeen Boerensyndicaat (ABS), Belgian Feed Association (BFA), Bioforum, Boerenbond, Bond Beter Leefmilieu, Comeos, Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, Departement Landbouw en Visserij, Departement Omgeving, Fevia, Flanders’ Food, Groene Kring, Innovatiesteunpunt, Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), Unie Belgische Catering (UBC), Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO), Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en Vlaams Instituut Gezond Leven.
De komende maanden wordt een actieprogramma opgemaakt om uitvoering te geven aan de strategie. Elk van de partners levert hieraan een concrete bijdrage. Vlaanderen investeert zo'n 10 miljoen euro in de strategie. Dat geld gaat onder meer naar landbouwers die willen inzetten op de teelt van eiwitrijke en droogteresistente gewassen en naar onderzoek en innovatie bij bedrijven die deze eiwitten willen verwerken in nieuwe producten.
Raadpleeg de volledige eiwitstrategie op de website van het Departement Landbouw & Visserij.
Bron: Eigen verslaggeving
