Verwerking varkensmest nog vrijwel onbestaand

De mestverwerkingsplicht is één van de hoekstenen van het mestbeleid. Bedoeling is de druk op het milieu te verlagen. De mestverwerkingsplicht wordt elk jaar strenger. Eerst zijn de grote bedrijven aan de beurt. Wie de mest niet verwerkt, moet een boete betalen.

De verwerking van pluimveemest en zeker van kalvergier, stelt nauwelijks problemen. Anders is het voor varkensmest. Volgens het mestdecreet moet in 2003 2,4 miljoen ton varkensmest worden verwerkt. Een 100-tal bedrijven zegt een vergunning te hebben voor de verwerking van varkensmest. In theorie zouden zij 1,8 miljoen ton varkensmest kunnen verwerken. Het gaat dan zowel om volledige als gedeeltelijke vormen van mestverwerking.

Maar tussen het aantal mestverwerkingsinstallaties dat een vergunning heeft en het aantal installaties dat werkelijk mest verwerkt, gaapt een enorme kloof. Vandaag is nog steeds geen enkele grote installatie voor de verwerking van varkensmest gebouwd. De kleine bestaande installaties kunnen maximaal zo'n 150.000 ton mest verwerken. Dat is amper 8 procent van wat in 2003 zal moeten worden verwerkt.

Naar de werkelijke verwerkingscapaciteit voor volgend jaar is het nog raden. Maar een fikse vooruitgang is niet te verwachten. Een mestverwerkingsfabriek bouw je niet van vandaag op morgen. En het is maar de vraag of alle vergunde mestverwerkingsprojecten op termijn worden gerealiseerd.

De kandidaat-mestverwerkers sommen een reeks oorzaken op voor de nauwelijks bestaande mestverwerking. Zo is het bekomen van een bouwvergunning in landbouwgebied voor middelgrote fabrieken niet haalbaar, duurt het verkrijgen van een bouwvergunning erg lang, zijn er technische moeilijkheden en blijkt het vinden van betrouwbare partners erg moeilijk.

Veelzeggend is ook dat eventuele mestverwerkers moeilijk de nodige financiering rond krijgen. De banken staan erg sceptisch ten opzichte van mestverwerking omdat ze het 100 procent verwerken van varkensmest onrealistisch vinden en niet-rendabel. In Nederland zijn bijvoorbeeld al een groot aantal verwerkingsbedrijven voor varkensmest over de kop gegaan. Het is maar de vraag of veel van die knelpunten (ruimtelijk, financieel, praktisch) de komende tijd zal opgelost geraken.

De boetes die veebedrijven riskeren wanneer ze niet voldoen aan de mestverwerkingsplicht blijken niet echt een stok achter de deur te zijn. Waarnemers vrezen trouwens dat dit zo zal blijven zolang de boetes lager blijven dan de kost voor mestverwerking. Ze voegen er aan toe dat milieukundig eigenlijk nog veel meer mest dan wettelijk verplicht is, moet worden verwerkt.

Dat er de jongste maanden minder varkens worden geteld, is nauwelijks een doekje voor het bloeden. Door de uitbreiding van de kwetsbare gebieden waar minder mest mag worden uitgereden, zullen de mestoverschotten nog stijgen.