Trendbreuk: Aantal melkveehouders neemt sterk af
duidingIn het eerste kwartaal van 2024 zetten maar liefst 117 melkveehouders hun bedrijf stop. “Aan dit tempo, verliezen we dit jaar 10 procent van onze melkveehouders, of zelfs nog meer. Dat is zorgwekkend.” Dat was de belangrijkste boodschap van Benedikt Sas, directeur van het Melkcontrolecentrum Vlaanderen (MCC) tijdens de presentatie van het jaarverslag 2023. Hoewel vorig jaar de melkprijs sterk daalde, stabiliseerde het aantal stoppende melkveehouders op 4 procent en noteerde de hoeveelheid geproduceerde koemelk zelfs een nieuw record. “Maar het zou goed kunnen dat we dat niveau nooit meer aantikken.”
Rechtzetting (16 april 2024)
Het aantal veehouders neemt af, maar in mindere mate dan eerst meegedeeld. Dat blijkt uit de meest recente cijfers van melkcontrolecentrum MCC. Waar aanvankelijk werd meegedeeld dat 117 melkveehouders er de brui aan gaven in het eerste kwartaal van 2024, blijkt nu dat het gaat om 35 melkveehouders. “We zitten er verveeld mee, maar de eerste cijfers die we meegaven voor het aantal stoppers begin 2024 waren eigenlijk niet correct”, verduidelijkt Sas. “We waarschuwden wel dat er mogelijks enkele veehouders uit 2023 bij konden zitten, maar door een fout in het systeem waren er dat een pak meer dan verwacht. Er zijn per ongeluk een aantal maanden uit 2023 mee in de cijfers voor 2024 opgenomen, en zo hebben we heel wat stoppers uit 2023 dubbel geteld. Niettemin blijft de melkveehouderij sterk afnemen.”
Met 3,08 miljard liter melk scoorde de Vlaamse melkveehouderij in 2023 net iets beter dan in 2022 toen de productie op 3,07 miljard liter melk lag. Deze productie werd gerealiseerd met 3.557 melkveehouderijen, 4 procent minder dan in 2022 (3.687). Deze ogenschijnlijke tegenstelling is te verklaren door de hogere productie op de bestaande bedrijven. Per exploitatie steeg het aantal geproduceerde liters met 3 procent.
“Dit is alleen mogelijk dankzij een uitstekend management op de melkveebedrijven, wat zich ook weerspiegelt in de onderzoeksresultaten van MCC over de kwaliteit en samenstelling van de melk”, liet Tom Van Nespen, voorzitter van Melkcontrolecentrum Vlaanderen, weten bij de presentatie van het MCC-jaarverslag 2023 op de algemene ledenvergadering vorige week.
MCC houdt namens de zuivelketen toezicht op de melkkwaliteit. Dat deed het vorig jaar aan de hand van ruim twee miljoen melkmonsters. Hieruit blijkt dat het percentage leveringen waarin residuen van antibiotica werden aangetoond nog licht daalde naar 0,016 procent. Het coligetal van de melk (indicatie van de hygiëne) steeg daarentegen met 30 procent ten opzichte van 2022 naar 15,8 per ml. Het gemiddelde kiemgetal (indicatie van het aantal bacteriën) in de melk steeg licht naar gemiddeld 9.700 per ml.
Minder kwaliteitsmelkers dan vorig jaar
Door de flinke verhoging van het gemiddelde coligetal daalde vorig jaar wel het aantal MCC-kwaliteitsmelkers. Dat is een certificaat dat wordt uitgedeeld aan melkveehouders die de topkwaliteitnormen behalen voor het kiemgetal (<10.000/ml), het coligetal (<10/ml) en het celgetal (<150.000/ml). In 2023 slaagden 47 melkveehouders erin om onafgebroken aan deze strenge kwaliteitsnormen te voldoen, 44 minder dan vorig jaar.
Volgens Benedikt Sas is dat geen teken van een verslechterende bedrijfsvoering. “Dit heeft mogelijks te maken met het extreme natte jaar waardoor de bacteriologische druk hoger ligt dan normaal.” De directeur wijst verder op het gemiddelde celgetal (indicatie van uiergezondheid) dat met 194.300 cellen per ml voor het vijfde jaar op rij onder de 200.000 cellen per ml ligt waarmee de Vlaamse melkveehouderij tot de Europese top behoort. “Deze statistieken tonen aan dat 98 procent van de Vlaamse melkveebedrijven voldoet aan de strengste kwaliteitsnormen.”
0
149 Aantal stoppers in 20220
130 Aantal stoppers in 20230
117 Aantal stoppers eerste kwartaal 2024Zorgwekkend aantal stoppers in eerste kwartaal 2024
Hoewel Sas zich op het gebied van melkkwaliteit en diergezondheid geen zorgen maakt en juist de uitstekende kwaliteit in Vlaanderen benadrukt, is hij wel ongerust over het lopende jaar. Terwijl het aantal stoppers vorig jaar op het gebruikelijke niveau lag van 3 à 4 procent, laten de cijfers voor de eerste maanden van dit jaar een ander beeld zien. “In de eerste drie maanden van het jaar zijn er al 117 melkveehouders gestopt. Als het aan dit tempo doorgaat, ligt het aantal stoppers dit jaar op 10 à 15 procent.”
Sas nuanceert: "Een deel van de stoppers die in de statistieken van dit jaar zijn meegenomen, heeft zijn activiteiten mogelijk vorig jaar al stopgezet, maar de daling is aanzienlijk sterker in het eerste kwartaal van 2023 dan in dezelfde periode de jaren ervoor." Volgens hem heeft deze sterke neergang alles te maken met de onzekerheid in de sector. “Het stikstofakkoord en allerlei andere plannen van de overheid op het gebied van klimaat, milieu en dierenwelzijn brengen veel onrust teweeg in de sector. Steeds minder melkveehouders zien nog toekomst in de melkveehouderij en geven er de brui aan.”
Het stikstofakkoord en allerlei andere plannen van de overheid brengen veel onrust teweeg. Steeds minder melkveehouders zien nog een toekomst en geven er de brui aan
Op langere termijn ziet Sas in theorie veel kansen voor de sector. “De vraag naar goede, kwalitatieve voeding zal in de toekomst stijgen, terwijl de geschikte gebieden om aan landbouw te doen eerder zullen afnemen.” Hij wijst op een recent rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) waarin opgeroepen wordt om de dierlijke productie en zuivelproductie in “vruchtbare” landen op te voeren om de groeiende wereldbevolking te voeden. “Maar in Vlaanderen is het tegenovergestelde zichtbaar en komt op termijn onze zelfvoorzieningsgraad in gevaar.” De zelfvoorzieningsgraad in zuivel ligt slechts rond de 110 procent.
Sas vermoedt dat de melkplas vorig jaar met 3,08 miljard liter zijn plafond bereikt heeft. “In vorige jaren werd de lichte stijging van het aantal melkveebedrijven gecompenseerd door schaalvergroting en efficiëntieverbeteringen bij de overgebleven bedrijven. Maar schaalvergrotingen zijn door het stikstofdossier ook niet waarschijnlijk en de daling van het aantal melkveebedrijven gaat nu veel sneller dan voorheen.”
Meer geitenbedrijven en -melk
In tegenstelling tot de melkveehouderij, zit de geitenhouderij in Vlaanderen in de lift. MCC is ook voor deze sector verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole. In 2022 produceerden 63 geitenbedrijven nog 60 miljoen liter melk, vorig jaar lag de productie op 63,74 miljoen liter melk en bedroeg het aantal bedrijven 68. Als blijk van het toenemende belang van de geitenhouderij – dat nog wel een kleine sector blijft in vergelijking met de melkveehouderij – is er in het bestuur van MCC ook een plaats gecreëerd voor iemand uit deze sector. Guy Hex, directeur van geitenmelkverwerker Capra uit Halen, zetelt vanaf nu in de algemene vergadering en in de adviescommissies.
Bron: Eigen berichtgeving
