Vlaamse dierlijke sectoren onder druk: helft minder melkveehouders sinds 2006
De Vlaamse veehouderij neemt af. Met name rundvee en varkens zitten in een dalende lijn. Dat blijkt uit de laatste cijfers van Dierengezondheidszorg Vlaanderen DGZ. Benedikt Sas, hoofddocent bio-ingenieurswetenschappen aan UGent en directeur bij MCC Vlaanderen, vreest dat deze dalende tendens alleen maar zal verergeren. Dat zou niet enkel gevolgen hebben voor de veehouders zelf, maar voor de gehele Belgische economie.
Het aantal veehouders neemt af, maar in mindere mate dan eerst meegedeeld. Dat blijkt uit de laatste cijfers van melkcontrolecentrum MCC. Waar aanvankelijk werd meegedeeld dat 117 melkveehouders er de brui aan gaven in het eerste kwartaal van 2024, blijkt nu dat het gaat om 35 melkveehouders. “We zitten er verveeld mee, maar de eerste cijfers die we meegaven voor het aantal stoppers begin 2024 waren eigenlijk niet correct”, zegt Sas. “We waarschuwden wel dat er mogelijks enkele veehouders uit 2023 bij konden zitten, maar door een fout in het systeem waren er dat een pak meer dan verwacht. Er zijn per ongeluk een aantal maanden uit 2023 mee in de cijfers voor 2024 opgenomen, en zo hebben we heel wat stoppers uit 2023 dubbel geteld. Niettemin blijft de melkveehouderij sterk afnemen.”
De Vlaamse melkveehouderij krimpt jaarlijks met zo’n drie à vier procent, zij het in een neerwaartse golfbeweging. Elk jaar opnieuw is er een lichte toename tijdens het voorjaar. “Te wijten aan geboortes en aankopen”, zegt Sas. Alleen dit jaar is er van deze lichte toename geen sprake. “Dat baart ons zorgen”, zegt Sas. “De golfbeweging lijkt te zijn afgenomen, en we spreken steeds meer van een rechte lijn naar beneden. Wat de zelfvoorziening voor melk betreft zitten we nu net boven de honderd procent, maar als het zo doorgaat zullen we in de toekomst melk moeten importeren, en die zal niet van dezelfde kwaliteit zijn.”
Sterkste daling moet nog komen
DGZ verwacht dat indien de golfbeweging dit hele voorjaar uitblijft, we dit jaar naar een daling van 10 procent zullen gaan in het melkveebestand. Ook Sas verwacht dat de daling in melkveehouders de komende jaren flink zal toenemen. “In de periode van 2006 tot 2023 is al 50,5 procent van de melkveehouders gestopt”, zegt hij. “Dat werd eerst gecompenseerd door een toename in het aantal dieren, maar sinds 2014 is ook dat cijfer aan het afnemen.”
Eén sector houdt stand
In het jaarverslag van Diergezondheid Vlaanderen (DGZ) zien we slecht nieuws voor twee van de 'big three' in de dierlijke sectoren. Net als bij melkkoeien neemt het aantal varkenshouders sterk af, voornamelijk de professionele varkenshouders. Wanneer we kijken naar het aantal varkensbeslagen – wat zoveel betekent als een sanitaire eenheid bestaande uit één of meerdere stallen – zien we op tien jaar tijd een daling van ongeveer een kwart.
Van alle grote deelsectoren, zien we dat pluimvee de enige tak is die ietwat stabiel blijft. Vlaanderen telde vorig jaar 2.550 pluimveebeslagen, goed voor meer dan 55 miljoen dieren. Daaronder vallen 21 broeierijbeslagen met meer dan 25 miljoen eieren. In totaal zijn de pluimveebeslagen met 0,58 procent afgenomen tegenover 2022. Volgens DGZ blijft de status quo in de pluimveesector de afgelopen drie jaar nagenoeg bewaard.
Struisvogelboerderij lokt hippe vogels met zomerbar
19 juli 2023Kleinere spelers
Bij de kleinere sectoren is vooral de lichte opmars van de relatief kleine geitensector één om in de gaten te houden. Maar op het niveau van de melkkoeien zitten de geiten nog lang niet. Vlaamse koeien produceren jaarlijks zo'n 3,08 miljard liter melk. Bij geiten gaat het om 63,74 miljoen liter.
Geiten stijgen wel beduidend sneller dan de schapen. Vlaanderen telt in 2023 123.363 schapen en 76.372 geiten. Waar de schapenbestanden op één jaar tijd met bijna 0.85 procent zijn toegenomen, zien we bij de geiten een toename met 3,25 procent. Alpacaboerderijen zijn ook geen vreemd zicht meer in Vlaanderen, al zijn de data wat deze dieren betreft te recent om conclusies te trekken. Vlaanderen telt 707 beslagen voor kameelachtigen. Alpaca’s vallen onder deze categorie, net als – uiteraard – kamelen. Deze dieren zijn erg in trek voor recreatieve doeleinden, en worden minder gehouden binnen de klassieke boerderijcontext. De enige kamelenmelkerij in heel Europa staat in Berlicum, Nederland.
Wat konijnenbeslagen betreft is er geen verandering. Vlaanderen telt 25 konijnenbeslagen, met uitzondering van hobbydieren. Goed voor 85.475 dieren.
Een opvallende daler zijn de loopvogelbeslagen, waaronder struisvogels. Struisvogelvlees blijft exotisch en minder efficiënt dan vleesvee, maar kent wel zijn liefhebbers door de lage cholesterolwaarde en typerende smaak. Hier dient ook gezegd te worden dat elke daling in een kleine sector kan leiden tot een grote procentuele schok. Vlaanderen telde vorig jaar 19 loopvogelbeslagen met 2.867 dieren, waaronder twee broeierij-beslagen met 1.696 eieren. Dit is een daling van 13.64 procent tegenover 2022.
Economische gevolgen
Met de focus op de grote sectoren, zien DGZ en MCC redenen om zich zorgen te maken. Een gelijke melkproductie met minder koeien, ziet Sas niet gebeuren. “We zitten al met zeer efficiënte koeien, ze nog meer melk laten produceren is genetisch bijna onmogelijk”, zegt hij. “Mijn advies: Pas het beleid aan naar één dat onze landbouw koestert. Ons land produceert melk van topkwaliteit, zowel qua voedselveiligheid en nutriënten. Ook qua efficiëntie en duurzaamheid zitten we aan de top. Maar de regelgeving hier is stilaan Kafka aan het worden, en dat doet mensen afhaken. Breng er dus wat redelijkheid in, en houd de landbouw hier.”
Gebeurt dit niet, dan voorziet Sas grote economische gevolgen. “De volledige Belgische landbouw vertegenwoordigt meer dan 65.000 jobs, inclusief toeleveringsbedrijven. Meer dan de helft daarvan is tewerkgesteld voor de vlees- en zuivelindustrie. Met de voedingssector erbij komen we aan een goeie 100.000 jobs. En jawel, we produceren veel melk voor export, maar het gros daarvan gaat naar omliggende landen, met een ander groot aandeel voor landen binnen de EU. Het wil ook wel iets zeggen dat onze producten in het buitenland zo gegeerd zijn. Je kan moeilijk Belgische kazen produceren met Poolse melk.”
