Trefdag biolandbouw 2030 vertaalt Europees beleid naar Vlaamse praktijk

In haar Farm-to-Forkstrategie, dat onderdeel is van de Europese Green Deal, ijvert de Europese Commissie om tegen 2030 een kwart van de Europese landbouwgrond te gebruiken voor biologische landbouw. Vlaanderen staat daar met iets meer dan een procent van het areaal nog ver af, maar dankzij de veel grotere Waalse biosector staat België toch niet ver van het Europese gemiddelde.

De laatste dagen heeft de crisis in Oekraïne geleid tot pleidooien om de Farm-to-Fork-strategie van de Europese Commissie te gaan herzien. Europees parlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) verdedigde het objectief, maar plaatste ook enkele caveats. “De biologische landbouwsector kan in de huidige omstandigheden een robuuste vorm van productie zijn waarbij we bijvoorbeeld minder afhankelijk worden van kunstmest”, stelde Vandenkendelaere, “maar we moeten ook opletten dat het marktgericht en bottom up blijft gebeuren. Als het verdienmodel niet volgt, dan is er een probleem.”

Met het actieplan, dat vorig jaar al werd aangekondigd, wil Europa de vraag naar biologische producten stimuleren, consumenten helpen geïnformeerde keuzes te maken en Europese landbouwers ondersteunen bij hun transitie. Zo wil de Commissie bijvoorbeeld ook dat overheden in hun aankoopbeleid voor maaltijden in scholen, ziekenhuizen of de cafetaria’s van publieke instellingen meer bioproducten gaan gebruiken.

Het streefcijfer van 25 procent biologische productie is een streefcijfer voor de hele Unie, en niet voor ieder land apart. “De doelstelling van Europa is ambitieus”, geeft Bram Moeskops van de Europese koepelorganisatie IFOAM Organics Europe toe. “Maar als je weet dat bijna 10% van het Europese areaal al biologisch bewerkt wordt, dan is die doelstelling minder ver weg dan het lijkt.” IFOAM Organics Europe spoort alle lidstaten aan om een eigen actieplan voor bio te ontwikkelen samen met de lokale sector en stakeholders.

Gidsland Wallonië?

In 2023 wil Vlaanderen een nieuw actieplan biolandbouw op tafel leggen. In onze landshelft groeit het aantal biologische landbouwbedrijven elk jaar met iets minder dan 10% en bedraagt het landbouwareaal bio alsnog slechts 1,4% of een kleine 10.000 hectare. Daarover gingen vertegenwoordigers van de Vlaamse overheid, Boerenbond, Bioforum, ABS en Colruyt in debat tijdens een panelgesprek op de trefdag “Biolandbouw 2030”.

In Wallonië staat de biosector al een stuk verder. Daar werkt vandaag al 15 procent van de boeren biologisch. “En de Waalse ambities reiken verder”, vertelt Philippe Grogna, directeur van de Waalse sectororganisatie Biowallonie. Waals minister van Landbouw Willy Borsus mikt in een nieuw actieplan op 30% biologische landbouw in Wallonië in 2030 en wil mee zijn met de nieuwe maatschappelijke behoefte aan een duurzame landbouwproductie.

Drie kwart van het Waals bioareaal bestaat uit grasland, maar het economisch plaatje is niet in alle sectoren even rooskleurig. Voor rundvee gaat het nog altijd goed met de bio-melkveehouders, maar in de vleesveehouderij en de varkenshouderij is er al sprake van een overaanbod. De bezorgdheid om niet langer in een vraagmarkt, maar in een aanbodmarkt terecht te komen was een bezorgdheid die tijdens het panelgesprek meermaals aan bod kwam, ook als feedback van de bioboeren zelf.

Ook op vlak van de vraag doet Wallonië het alvast beter dan Vlaanderen. Waar de koopkracht er algemeen lager ligt, is de besteding aan biologische producten er gemiddeld een derde hoger dan in Vlaanderen. Ook bij Bioplanet, goed voor een derde van alle biologische aankopen in Vlaanderen, merkt men dat de Vlaamse consument terugvalt in zijn oude gewoonten. “Terwijl we in de coronajaren 2019 en 2020 heel mooie cijfers hebben kunnen laten optekenen, zijn we vandaag een stuk van die groei weer kwijt. Een stuk van de focus op die gezonde voeding lijkt weer weg”, zei Jeroen Van Belleghem van Bioplanet.

Provincie West-Vlaanderen neemt voortouw

Het provinciebestuur van West-Vlaanderen, de belangrijkste landbouwprovincie in Vlaanderen, is niet blind voor de Europese Farm-to-Forkstrategie en wil er ook een voortrekker in zijn. “Biologische landbouw is een van de duurzame landbouwmodellen die in die ontwikkeling past”, stelt gedeputeerde Bart Naeyaert. Hij was in 2016 de initiatiefnemer van de eerste trefdag biologische landbouw, die een nieuwe dynamiek creëerde in de sector. “Met de tweejaarlijkse trefdag biologische landbouw willen we geïnteresseerde landbouwers en stakeholders met elkaar verbinden en inspiratie bieden voor de toekomst.”

Sindsdien is het Vlaamse bio-areaal bijna verdubbeld. En ook in West-Vlaanderen zijn er enkele melkveebedrijven, akkerbouw-groentetelers en verwerkende bedrijven op de kar gesprongen. “Eerder dan te discussiëren of die 25% biologische landbouw in Vlaanderen wel haalbaar en wenselijk is, vatten we de biologische koe bij de horens. Tijdens deze vierde trefdag gaan we na welke kansen de Europese ontwikkelingen concreet kunnen bieden voor onze (West-)Vlaamse landbouwers”, klinkt het. Al liet Naeyaert zich ook tot een concreet cijfer verleiden: “In West-Vlaanderen zijn we vandaag redelijk uniek met onze 20.000 hectare groenen in volle grond.  Als we daar naar een tiende biologische productie, of 2000 hectare, kunnen gaan zou dat een mooie prestatie zijn. Laat ons de omschakelperiode maar meerekenen: tegen 2032 in plaats van tegen 2030.”

Later dit seizoen volgen nog infosessies en bedrijfsbezoeken voor landbouwers waarin geïnteresseerden kennismaken met bio in de praktijk.

20 jaar proefbedrijf biologische landbouw Inagro in Beitem

Het provinciebestuur was 20 jaar geleden ook al de drijvende kracht achter de opstart van het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro in Beitem. Nadat het Interprovinciaal Proefcentrum voor de biologische teelt in 1998 boven de doopfont werd gehouden, kocht de provincie West-Vlaanderen in 2001 de boerderij in de Gabriëlstraat 11. Ze stelde de hoeve ter beschikking van het PCBT en later Inagro voor praktijkonderzoek in biologische landbouw.

“Het proefbedrijf voor biologische productie met een oppervlakte van ongeveer 14 ha voor praktijkgerichte proeven fungeert als onafhankelijk voorbeeldpraktijkbedrijf. Van bij de start is het een herkenbare entiteit in de sector”, licht adviseur Lieven Delanote toe, die mee aan de wieg stond van het bio-onderzoek in Inagro. “Tegelijk geniet het van alle faciliteiten die beschikbaar zijn in ons onderzoekscentrum en is er een intensieve interactie en kennisuitwisseling met medewerkers in de traditionele landbouwproductie. Dat maakt het proefbedrijf uniek in Vlaanderen.”