Toekomst Vlaamse witloofteelt gegarandeerd, vraag veel minder

Van koersfiets naar tractor

Tot 2013 reed Neirynck als wielrenner jaarlijks 30.000 kilometer op Vlaamse en Europese wegen. Vandaag is het aantal fietskilometers te verwaarlozen en brengt hij het merendeel van zijn tijd door op de tractor. Drie keer per week levert hij witloof aan de REO veiling, waar het witte goud voor de klok verschijnt.

Na zijn wielercarrière stapte Stijn Neirynck (38) in 2013 in het witloof- en groentebedrijf van zijn vader. “Het lag voor de hand dat ik zou boeren”, verklaart hij. Enkele jaren later namen hij en zijn vrouw ook het bedrijf van de buurman over en teelden ze witloof op twee locaties. “In 2021 hebben we toen besloten de verouderde bedrijven samen te voegen en een nieuwe loods te bouwen.”

De loods in Pittem is uitgerust met een moderne sorterings- en zuiveringslijn. De witloofwortelen worden na sortering opgeslagen in een koelcel bij -3 graden. Tijdens het seizoen, dat loopt van september tot april, worden de wortelen geleidelijk uit de koelcel gehaald en verwerkt. Seizoensarbeiders tafelen de wortelen in, waarna het witloof in de forcerie binnen drie weken uitgroeit.

Vraag daalt sneller dan aanbod

Ondanks de miljoeneninvestering in de nieuwe loods, maakt Neirynck zich zorgen over de dalende vraag naar witloof. Uit cijfers van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) blijkt dat de thuisconsumptie van witloof daalt: van 2,80 kg per persoon in 2019 naar 2,48 kg in 2023.

Ook het areaal witloof neemt af. In 2014 werd in België nog 2.070 hectare met witloofwortelen geteeld, terwijl dit sinds 2020 onder de 2.000 hectare is gezakt. Vooral kleinere telers stoppen, terwijl grotere bedrijven blijven groeien. “Alleen al in West-Vlaanderen zijn er een tiental grote, jonge telers. Daarmee is de toekomst van de teelt verzekerd.”

Om te zorgen dat deze telers in de toekomst ook een boterham kunnen verdienen worden er door verschillende partijen marketing- en sensibiliseringsacties uitgevoerd. Zo verstrekken verschillende provincies een gratis witloofteeltkit voor lager en middelbaar onderwijs. Scholen kunnen een pakket bestellen dat bestaat uit een aantal witloofwortels, een zwart afdekplastic, plantenvoeding en een teelthandleiding. Vervolgens wordt de groei van de witloof in de klas opgevolgd.

Week van het Witloof

Een ander initiatief is de jaarlijkse Week van het Witloof, georganiseerd door VLAM. Tijdens deze week wordt witloof extra gepromoot in supermarkten en media. Nele Van Avermaet, promotiemanager groenten en fruit bij VLAM: “De Week van het Witloof is ondertussen een vaste waarde geworden. We zien hoe retail hier spontaan op inhaakt door aandacht te geven aan dit product in hun folders, via storytelling op hun sociale mediakanalen en ook media spelen hierop in.” Neirynck juicht dergelijke initiatieven toe, maar stelt dat Week van het Witloof deze editie maar een beperkte impact heeft gehad op zijn afzet en de prijsvorming.

Volgens de teler ligt dat aan de supermarktprijzen. “Witloof is te duur in de winkels. Bij Albert Heijn kostte een kilo 5 euro, terwijl Aldi de prijs verlaagde van 5 naar 3 euro. Zelfs dat is nog veel”, stelt hij. Zelf ontvangt hij iets meer dan 1 euro per kilo, het absolute minimum om rendabel te blijven.

Het is volgens Neirynck de vraag of de prijs snel herstelt. De voorbije maanden lag de productie in Vlaanderen op een relatief laag niveau. Dit omdat de witloofwortelopbrengst van 2023 slecht was. “Nu stappen we over naar de witloofwortelen die in 2024 geoogst zijn en vorig jaar lag de opbrengst hoger. Daardoor zal het witloofaanbod de komende tijd stijgen.” Hoewel akkerbouwers en groentetelers in Vlaanderen vorig jaar geplaagd werden door een zeer nat voorjaar, is de wortelopbrengst zeer behoorlijk.

Deze analyse wordt gedeeld door Luc Vanoirbeek, algemeen secretaris bij het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT). “In 2023 was er door de mindere wortelopbrengst een kleiner aanbod witloof en lag de prijs hoger.” In januari 2024 lag de middenprijs van witloof bij de Belgische veilingen op 2,2 euro, dit jaar maar op 1,20 euro. “In 2024 was de wortelopbrengst goed waardoor het witloofaanbod hoger is en de prijs dus lager”, verklaart Vanoirbeek.

Geen grote plannen

Naast witloof teelt Neirynck aardappelen, ajuinen en groenten voor de industrie, zoals koolrabi, bonen en spinazie. Hoewel ook de groenteteelt in Vlaanderen hinder ondervond van de overvloedige neerslag, kan hij ook op dit vlak niet klagen. “Wij hebben tijdig spinazie kunnen zaaien en de opbrengst was beter dan in vorige jaren”, aldus de teler die komend seizoen dezelfde teelten plant.

ChicoryRePowered: biovergister op witloofbedrijf

In de witloofteelt plant hij geen grote veranderingen, behalve een investering in een batterij om zijn zonne-energie efficiënter te benutten. Energie is een grote kostenpost, vooral voor de koelcellen. Omdat zonnepanelen minder renderen in het witloofseizoen, onderzocht Inagro vorig jaar de mogelijkheid van biovergisting van witloofresten via het project ChicoryRePowered.

Biovergisting kan een stabiele energiebron vormen voor witloofbedrijven, maar brengt uitdagingen met zich mee. “De witloofwortel is geschikt voor vergisting, maar het waterige blad veel minder”, legt Hannes Naeyaert van Inagro uit. Bovendien vraagt een biovergister een grote investering.

Neirynck was een van de telers die de witloofresten leverde voor het onderzoeksproject. Met het stoppen van het project gaan zijn wortelresten weer naar de veevoederindustrie, terwijl hij de loofresten naar een plaatselijke biovergister brengt.

Geen spijt van carrièreswitch

Ruim tien jaar na zijn overstap naar de landbouw mist Neirynck het wielrennen nauwelijks. “Daar heb ik geen tijd voor”, lacht hij. Het grootste verschil? “In de koers hoef je alleen maar hard te trappen, de rest wordt voor je gedaan. Als bedrijfsleider moet je overal rekening mee houden.”