Tiental lidstaten op de rem over halvering gebruik bestrijdingsmiddelen

Om de doelstelling van de halvering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen te halen, moeten landen overstappen op minder schadelijke, maar duurdere alternatieven. Dat is een doorn in het oog van de landbouwers uit een aantal Oost-Europese lidstaten. Bovenop de al gestegen kosten voor onder andere energie en kunstmest, lijkt dit hen helemaal niet haalbaar.

De ambitie kadert in de Farm-to-Forkstrategie van de Europese Commissie, het onderdeel van de Green Deal dat de Europese landbouw de komende jaren moet vergroenen. “De Commissie had haar voorstel al eens uitgesteld van maart naar juni, uit vrees voor stijgende voedselprijzen door de oorlog in Oekraïne”, vertelt Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (cd&v) aan de krant De Tijd. “Nu dreigt verdere vertraging door onenigheid in het Europees Parlement en in de Raad van de Europese Unie.”

Het voorstel van de Commissie moet immers nog op tafel belanden van het parlement en de Raad, waarin de regeringsleiders van de lidstaten zetelen. Die twee organen trekken de kaart van de lidstaten, waardoor men verwacht dat er een resem aan amendementen de revue zal passeren. Opmerkelijk is dat Polen, die de landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski levert, de leiding neemt van het protest tegen het voorstel. Ook Tsjechië heeft al aangegeven dat er dit jaar geen compromis uit de bus zal komen, weet Vandenkendelaere.

Het cd&v-europarlementslid wijst erop dat het gebruik van de schadelijkste bestrijdingsmiddelen in ons land al met 33 procent gedaald is. “Terwijl de daling voor heel Europa op gemiddeld 26 procent ligt. Ze moeten dus nog een pak meer inspanningen leveren om te halveren tegen 2030.”

Productiviteit

Is de Commissie te voortvarend geweest? Tessa Avermaete, bio-econoom aan KU Leuven, vindt alvast van wel. Ze benadrukt het belang van bestrijdingsmiddelen om de productiviteit van de landbouw op peil te houden. Uit een impactstudie, die de Commissie in oktober van vorig jaar liet uitvoeren, bleek immers dat er sprake kan zijn van productiviteitsverlies als het voorstel wet wordt. “De ambitie om het gebruik van de middelen te reduceren is terecht, maar dat moet proportioneel gebeuren”, stelt ze.

Copa-Cogeca, de Europese landbouworganisatie, gaat enkele stappen verder en dringt erop aan een groot aantal groene initiatieven uit te stellen of zelfs helemaal af te schaffen. Volgens de lobbygroep zaaien de boeren nu al minder gewassen in vanwege de stijgende kosten, die vooral worden veroorzaakt door de hoge energieprijzen en de droogte in een groot deel van Europa.

De groep schat dat de graanoogst in de EU dit jaar 269 miljoen ton zal bedragen, een daling van 7 procent ten opzichte van 2021. Ook de invoer uit Oekraïne en Rusland is door de oorlog gedaald. Christiane Lambert, co-voorzitter van Copa-Cogeca, zei dat de verlaging van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen "niet realistisch" was. "We kunnen misschien niet aan de consumptievraag voldoen als sommige bestrijdingsmiddelen worden geschrapt. Het is belangrijk dat dit besluit wordt genomen op basis van wetenschap, niet op basis van politiek."

Een insider vertelde nog aan de internationale krant The Financial Times dat een verlaging van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in landen als Spanje tot een grote productievermindering zou leiden. “Het is een giftig onderwerp. Zelfs binnen de Commissie is er twijfel. We hopen dat de Raad het voorstel zal torpederen.”

Of dat effectief ook het geval zal zijn, moet nog blijken. Maar net zoals de ambitie van 25 procent biolandbouw die in het Europees Parlement sneuvelde, is de kans groot dat ook dit voorstel uiteindelijk in een afgezwakte vorm aangenomen zal worden.