“Stop de echte waanzin en ga terug naar de bron”
Met de gelekte documenten van het zevende mestactieplan (MAP7) worden de Vlaamse landbouwbedrijven voor de zoveelste keer in korte tijd getorpedeerd, schrijven Tijs Boelens en Wim Moyaers van Boerenforum in een opiniestuk. “Net als met “STOP DE WAANZIN” worden de landbouwers opnieuw vol woede de straat opgejaagd. Wij vragen ons af waarom.”
Wie heeft er belang bij om de mensen die voor ons voedsel zorgen tot wanhoop te brengen met holle campagnes en gelekte documenten met voorstellen tot regelgeving die nergens op slaan? Het beleid en de meeste organisaties die claimen het goed voor te hebben met de boeren slaan in ieder geval opnieuw de bal volledig mis met dit MAP7, net als met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, de Programmatische Aanpak Stikstof, koolstofcredits enzovoort. Al na tien jaar mestactieplan werd duidelijk dat deze aanpak niet werkt. Even hadden we een lichtpunt met de bedrijfsadviseurs van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), waardoor we samenwerking kregen in plaats van controle en boetes. Maar al snel werd dit afgevoerd door onze minister van Landbouw en werd er verder ingezet op extra NER-D (Nutriëntenemissierechten, red.) mits mestverwerking - en voor de rest: represailles.
En zo blijven we, ook met deze gelekte voorstellen, hangen in end-of-pipe oplossingen. In plaats van samen te werken in harmonie met de natuur – onvoorspelbaar maar wel overvloedig en gul als ze gerespecteerd wordt in haar grilligheid – verplichten die “oplossingen” ons om met cijfers, regels en boekhouding te werken. Het zijn er ondertussen te veel om op te noemen en we vloeken er dagelijks op.
De deze week gelekte voorstellen slaan werkelijk nergens op en dienen enkel om landbouwers de straat op te jagen om de verkeerde redenen: als trekpaarden voor de kar van de agro-industrie, de banken en de toeleveringsbedrijven. Zij hebben van de landbouw een verdienmodel voor zichzelf gemaakt. Een verdienmodel dat boeren nooit een waardige prijs zal gunnen, dat ons nooit de kans zal geven om op verantwoorde manier degelijke voeding te produceren voor de mensen rondom de boerderij.
In plaats van samen te werken in harmonie met de natuur, verplichten deze “oplossingen” ons om met cijfers, regels en boekhouding te werken
Voor ons is het heel duidelijk dat bijna alle externe input die verkocht wordt vanuit die kar die we aan het trekken zijn, schadelijk is voor ons landbouwbedrijf. Schadelijk voor onze bedrijfsvoering, onze bodem, planten en dieren, en toxisch voor boer en boerin. Rampen zoals de PFAS-crisis tonen keer op keer aan dat het economisch neoliberaal model ons leefmilieu en de mensen die er in werken in gevaar brengt.
Het is blijkbaar lucratiever om te dweilen dan om de kraan dicht te draaien, maar wat we nodig hebben voor al deze crisissen zijn brongerichte oplossingen. En laat het net dát zijn waar we niks over horen. Wat we moeten doen, is de vervuiling aan de bron benoemen en aanpakken:
De zinloze import van soja (stikstof dus) en export van vlees waaraan iedereen dik verdient behalve de boeren en consumenten, en dit in zowel het Zuiden als het Noorden;
Het zinloos rondzeulen met voedsel dat ervoor zorgt dat je in Vlaanderen Patattenland aardappels uit Israël vindt;
De verwerkingsindustrie, retail, supermarkten,... die de korte keten kapotmaakten: er is geen lokale winkel, melkerij, slagerij, bakkerij meer die de boer helpt zijn producten lokaal te vermarkten;
De input van kapitaal en subsidies (zoals VLIF), die de boer steeds opnieuw opjaagt om te investeren en aan schaalvergroting te doen, met als enig resultaat dat investeerders meer verdienen en de boeren minder;
De uitputting van de bodem door monoculturen die ons opgedrongen worden door de industrie;
De technofix van luchtwassers, mestverwerking, methaanreducerende pillen, carboncredits, … die vooral een mooi verdienmodel voor de industrie verzekeren maar voor de rest niets “fixen” voor het milieu;
Fossiele brandstof, chemicaliën, kunstmest en steeds maar grotere machines die bodem, plant en dier onrespectvol behandelen, bezoedelen en doden. De winst is voor de multinationals, de dood is voor de boer;
Een veel te grote veestapel die ons leefmilieu niet kan dragen en ons opgedrongen is omdat we geen faire prijs krijgen voor onze voedselproductie;
Een markt van vraag en aanbod, met een wereldwijd systeem van een fictiever groter aanbod dan vraag, zodat we geen aanspraak kunnen maken op een correcte prijs voor onze producten.
En nu de problemen op een rijtje staan moet het duidelijk zijn: we hebben geen nood aan oplossingen die dit nefaste landbouwmodel op de rails houden. Nu, vandaag nog, moeten we de transitie inzetten. Vandaag moet er een plan komen dat terug naar de bron gaat en het ons mogelijk maakt om aan de toekomst te werken van een boerenlandbouw. Niet om de problemen morgen opgelost te hebben, maar wel om een toekomst voor onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen mogelijk te maken.
In juli riepen we op om, net als in Nederland, een Vlaams boerenplan op te stellen met oplossingen die onze problemen aan de bron aanpakken en de stap zetten naar een nieuw, stevig en kwaliteitsvol landbouwmodel. We herhalen de oproep aan alle boeren, boerinnen en landwerkers om hier hun schouders onder te zetten.
De Auteurs
Met dit opiniestuk willen de auteurs een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. Ze schrijven in eigen naam en zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.
Tijs Boelens is boer bij De Groentelaar in het Pajottenland en woordvoerder van Boerenforum. Wim Moyaert is coördinator bij Boerenforum.
Beeld: Teja De Prins
