Rusland kampt met massale bijensterfte

Afgelopen zomer zijn volgens de Russische autoriteiten zo’n 300.000 bijenkolonies gestorven. In 24 van de 85 regio’s in Rusland wordt gesproken van massale bijensterfte. Niet alleen de honingproductie komt daarmee in het gedrang, de hele Russische landbouwsector dreigt de komende seizoenen de gevolgen van de bijensterfte te ondervinden. Russische wetenschappers leggen de oorzaak bij het ongecontroleerd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. “Dat kan zeker een oorzaak zijn, al is de massale sterfte waarschijnlijk te wijten aan een combinatie van verschillende factoren”, reageren internationale bijenexperten in de krant The Moscow Times. “Denk dan aan varroamijten, het verlies van natuurlijke habitat en bloemen, en - meer recent - klimaatverandering.”

Grote delen van Midden- en Zuid-Rusland hebben de afgelopen maanden een grote achteruitgang van hun bijenpopulatie gezien. De meest getroffen regio's zijn Bryansk en Koersk, ten zuiden van Moskou, en Saratov en Ulyanovsk aan de Wolga. “In een gewoon jaar produceert Rusland ongeveer 100.000 ton honing”, vertelt Arnold Butov, hoofd van de Russische imkersvereniging, aan de krant The Moscow Times. “De grote bijensterfte kan ervoor zorgen dat we dit jaar 20 procent minder honing kunnen oogsten. Bovendien zijn bijen belangrijke bestuivers, ook op dat vlak zullen we de impact voelen.”

Russische functionarissen leggen de oorzaak van de massale bijensterfte bij het ongecontroleerd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De woordvoerster van de Russische landbouwwaakhond Rosselkhoznadzor, Yuliana Melano, vertelde dat ze in 2011 de meeste van hun bevoegdheden om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te reguleren hadden opgegeven. "Het ministerie van Economische Ontwikkeling moet volgens ons verantwoordelijkheid nemen", zei ze. "Zij waren degenen die minder regelgeving voorstelden."

In reactie op de bijensterfte stelde het Russische ministerie van Economische Ontwikkeling dat het te vroeg is om te bepalen wat de oorzaak is. “Het uitsluitend toeschrijven aan gewasbeschermingsmiddelen is volgens ons een te eenzijdige versie van het verhaal.” Ook Mike Lee, die al 20 jaar als consultant bij grootschalige Russische boerderijen werkt, zegt dat hij niet begreep waarom er dit jaar plotseling een ‘catastrofaal misbruik van pesticiden in de hele verkoop’ zou zijn. “Landbouwers kunnen gewasbeschermingsmiddelen verkeerd gebruiken, maar volgens mij niet in al deze regio's tegelijk.”

Bijensterftes hebben de afgelopen jaren experts over de hele wereld in de war gebracht. “Deze massale sterftes zijn een ongelukkige combinatie van verschillende factoren”, reageert Dave Goulsen, bijenspecialist aan de Universiteit van Sussex (Groot-Brittannië). “Neem nu klimaat. Het is logisch dat grote schommelingen in het weer – droogte, overstromingen, vorst – een uitdaging vormen voor bijenpopulaties. Als ze daarbovenop nog eens te maken krijgen met niet-gereguleerde gewasbeschermingsmiddelen, krijgen ze het moeilijk.”

Ook de Canadese expert Jeremy stelt dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen lokale bijensterfte kan verklaren, maar dat het niet de enige factor kan zijn als het gaat om het verlies van bijen op grote schaal. “Bijen lopen een ernstig en onmiddellijk risico door klimaatverandering. De impact van massale bijensterfte mogen we niet onderschatten.”

Hoewel de term ‘klimaatverandering’ niet is uitgesproken door Russische functionarissen of bijenexperts sinds de imkers in juni begonnen met alarm slaan, is Rusland dit jaar ook getroffen door hittegolven in delen van het land. “In delen van het Verre Oosten viel er dit jaar bijvoorbeeld helemaal geen sneeuw”, zei Grigory Kuksin van Greenpeace Rusland leidt. “We koppelen dit rechtstreeks aan klimaatverandering. De Russische regering heeft niet helemaal begrepen hoe snel het klimaat verandert en hoe ernstig dit probleem wordt.”