Rampzalige Belgische wijnoogst, maar boeren gaan nog niet op de fles

De drieste cijfers zijn geen verrassing voor Lodewijk Waes, voorzitter van de Belgische Wijnbouwers. Met een areaal van vier hectare in Zwijnaarde, is de wijnbouwer één van de 321 wijnbouwers die ons land rijk is. België is een jong wijnland dat al enkele topjaren heeft gekend, maar velen zullen de perikelen van 2024 niet snel vergeten.

Geen sproei, geen oogst

“Het werd vorig jaar al snel duidelijk dat het geen topjaar ging worden”, zegt Waes. “We hebben extreem slechte weersomstandigheden gekend met de nachtvorst eind april, waardoor velen ernstige schade hebben geleden. Daarop volgde een nat voorjaar, heel veel regenval met misbloei tot gevolg. Zij die toch nog wat druiven wisten te redden, kregen daarop te maken met een zeer hoge schimmeldruk. Meeldauw, valse meeldauw en botrytis. Ook dat kwam door het vochtige weer. Ook juni en augustus waren kletsnat. De wijnbouwers die regelmatig hebben gesproeid tegen schimmels hebben nog een deel van de oogst kunnen redden, maar wie een week oversloeg, zag zijn oogst verdwijnen. Voor biowijnbouwers was het huilen met de pet op.”

Volgens de cijfers van de FOD economie gaf 20 procent van de wijnbouwers aan helemaal geen of bijna geen oogst te hebben gehad, met iets slechtere cijfers in Wallonië dan in Vlaanderen (21% tegenover 18%). De sterkste terugval werd genoteerd in Luxemburg (-90%) en Antwerpen (-83%). Opvallend genoeg bleef de daling in West-Vlaanderen beperkt tot 26 procent. In de overige provincies schommelde de productiedaling tussen 68 procent en 76 procent.

De cijfers liegen er niet om. De sector produceerde drie miljoen liter wijn in 2022, en verhoogde dat cijfer naar 3,4 miljoen in 2023, maar dit jaar zien we een terugval met 64 procent. De totale wijnoogst bedraagt slechts 1.225.747 liter. De FOD economie noemt deze oogst de laagste sinds 2017, toen de teller nog net onder het miljoen bleef. “Van de totale oogst is er 672.000 liter geproduceerd in Vlaanderen en 553.000 liter in Wallonië”, zegt Waes. “Hoewel beide gewesten een gelijkaardig areaal kennen, met 489 hectare in Vlaanderen en 468 hectare in Wallonië, heeft Vlaanderen meer kleine bedrijven. In Vlaanderen heb je 199 wijnbouwers, tegenover 122 in Wallonië. De meeste wijnbouwers doen deze activiteit in bijberoep, zoals ikzelf, maar we kennen inmiddels ook al enkele grotere spelers.”

Sector blijft groeien

Waes gelooft niet dat dit rampjaar het einde zal betekenen van de Belgische wijnsector. Integendeel. “We zijn een vrij jong wijnland, maar onze wijnsector is wel één van de weinigen die dergelijke groeicijfers kan voorleggen. Het areaal is tussen 2023 en 2024 gestegen met 67 hectare. Tegenover 2022 spreken we over een stijging van 157 hectare. Bovendien zijn er 31 wijnbouwers bijgekomen tegenover 2023, wat ons doet eindigen met een totaal van 321 wijnbouwers. Laat dat dus de positieve noot wezen in dit verhaal: na een jaar met tegenslag zit de sector nog steeds in groei.”

De sterkste groei vond plaats in Vlaanderen, waar 19 nieuwe wijnboeren startten, tegenover 12 in Wallonië. Koploper is opnieuw de provincie West-Vlaanderen met zeven nieuwe wijnboeren. De verhouding tussen Wallonië (38%) en Vlaanderen (62%) bleef dezelfde. Het aantal bebouwde hectare steeg evenredig: in 2024 werden 958 hectare bebouwd met wijnstokken ten opzichte van 891 hectare in 2023 en 801 hectare in 2022.

Wake-upcall

Waes gelooft niet dat dit rampjaar voor vele bedrijven het einde zal betekenen. “De meeste bedrijven zullen de slechte oogst kunnen overbruggen omdat we in 2022 en 2023 een fantastische opbrengst hebben gehad. Maar het is wel een wake-upcall voor wijnbouwers die denken dat het in België eenvoudig is. Wie ervan droomt een eigen wijngaard op te starten, moet zich bewust worden van wat er allemaal bij komt kijken. Want je hebt vele elementen die meespelen, en de natuur is daar één van.”

Waes zelf viert dit jaar het twintigjarig bestaan van zijn domein. “En we mogen van geluk spreken, want ik heb toch een mooi deel van de oogst kunnen redden. We hebben ongeveer 35 procent tegenover het jaar voordien. In vergelijking met andere wijnbouwers, die soms helemaal niets geoogst hebben, mag dit een mooie oogst worden genoemd. Er zijn vele nachten werk nodig geweest om de vorst te bestrijden, en de ganse zomer door hebben we wekelijks gesproeid om alles onder controle te houden. Het was geen evidentie, maar dat hoort er nu eenmaal bij.”

Weinig druiven, maar wel lekkere

De vooruitzichten voor dit jaar, daar heeft zelfs Frank Deboosere geen zicht op. “In oktober, november, december en januari heeft het enorm veel geregend, dus de velden staan nog altijd een beetje nat”, zegt Waes. “Laat ons nu dus hopen dat we weinig regen zullen krijgen en geen vorst, zodanig dat de opkomende planten nu kunnen groeien zonder schimmeldruk.”

De FOD economie noemt de daling van afgelopen jaar relatief, want wanneer de uitzonderlijke opbrengsten van 2023 en 2022 buiten beschouwing worden gelaten, oogt de daling veel minder scherp. “Belangrijk om te benadrukken: de druiven waren van uitstekende kwaliteit”, zegt Lien Meurisse woordvoerster FOD Economie. “Ondanks de beperkte opbrengst, wisten de wijnboeren dankzij hun vakmanschap toch opnieuw sterke wijnen te produceren."