Premier De Croo op het veld tussen rotte wortelen: “Dit is dramatisch”
Premier Alexander De Croo (Open Vld) haalde woensdag op uitnodiging van landbouwer en provincieraadslid Piet Vandermersch (Open Vld) zijn botten boven om de West-Vlaamse velden in Ledegem te kunnen betreden. Hij kwam er de schade bekijken waar de boeren nog steeds mee af te rekenen hebben na de extreme regenval van de voorbije maanden. “Dit is dramatisch om te zien”, aldus De Croo die aangeeft dat landbouwers beter beschermd moeten worden voor teeltschade bij extreme weersomstandigheden.
Net zoals de gemeenten in de Westhoek werd ook Ledegem in het najaar van 2023 en het voorjaar van 2024 bijzonder zwaar getroffen door hevige regenval. Een raming in Ledegem toont een oogstverlies aan van een 60-tal hectaren aardappelen, suikerbieten, wortels en spruiten. Zo'n 30 hectare grasland staat er sinds oktober ook nog steeds onder water.
In de rondleiding door de Ledegemse velden zag premier De Croo met eigen ogen hoe de aardappelen en wortels zichtbaar op de velden staan te rotten. “Hier en daar kan wel nog een goeie wortel gevonden worden, maar uiteindelijk is het niet meer de moeite om het veld te rooien”, zegt Stijn De Wulf, de eigenaar van het perceel waar de premier halt houdt. “Het is dramatisch om te zien”, reageert De Croo. “De landbouwers hebben een half jaar hard gewerkt om een zo goed mogelijke teelt te kunnen hebben om dan op het einde van de rit niets over te houden.”
Suikerbieten
Vergeleken met de wortel- en aardappelvelden, ligt het veld suikerbieten van De Wulf er voortreffelijk bij. “Door het extreme weer kunnen de bieten pas sinds vorige maand gerooid worden”, legt De Wulf uit aan de premier. “Maar ondertussen zijn de suikerfabrieken gesloten waardoor ik nergens heen zou kunnen met de oogst, daarom staan ze nog op het veld.”
De fabrieken konden de vele vorstbieten die er na de winterprik waren niet efficiënt verwerken en besloten daarom hun bietencampagne te sluiten. Vorstbieten hebben beginnend rot die de verwerkingscapaciteit vertraagt. Ook de bladeren die door de vorst niet correct afgesneden kunnen worden, verstoppen filtersystemen in de fabriek. De terugval in de verwerkingscapaciteit van de bietenfabrieken was de aanleiding om een rooiverbod uit te vaardigen eind januari, ook al hadden veel akkerbouwers nog hectares vol suikerbieten staan doordat het seizoen later op gang was getrokken.
Klimaatadaptatie
De Wulf maakt deel uit van een bodemstudiegroep vanuit het onderzoeks- en kenniscentrum voor landbouw Inagro. “Ik schenk al enkele jaren veel aandacht aan de bodem van mijn percelen. Uit schrik voor bodemverdichting werd dan ook gekozen om te wachten met rooien tijdens de natte periode”, legt De Wulf uit. Mede daarom staan zijn velden nog vol bieten en wortels. Op zijn gronden ploegt hij ook al jaren niet meer en zaait hij groenbedekkers in. “Ik merk dat mijn bodem hierdoor veel beter water kan vasthouden, maar helaas niet de capaciteit van de extreme hoeveelheid regen die continu maanden aan een stuk uit de lucht viel.”
Telerverenigingen
De Wulf is aangesloten bij de telersvereniging COCO-Vlaanderen. Zij sleepte na lang onderhandelen bij de suikerfabriek voor de gedupeerde telers nog een vergoeding uit de brand. “Hierdoor zal ik waarschijnlijk nog een deeltje krijgen van het geleden verlies van mijn suikerbietenveld”, duidt De Wulf. Ook de worteltelers in de streek kunnen aanspraak maken om een stuk van het verlies terug te krijgen. "Er is via de telersvereniging een ‘solidariteitspot’ met inbreng van de telers zelf, maar ook de fabrikanten en Europa", zegt De Wulf. Helaas zit hijzelf in een andere telersvereniging.
De weersverzekeringen moeten dringend aantrekkelijk gemaakt worden want het geraakt maar niet van de grond
Verzekering
Net zoals 90 procent van de Vlaamse landbouwers heeft De Wulf geen brede weersverzekering. “Vroeger namen we wel een verzekering, maar doorheen de jaren zijn de verzekeringen bijna onbetaalbaar geworden. De eisen die de verzekeraars stellen aan landbouwers zijn ook vrij hoog”, aldus De Wulf. "Bovendien wordt schade door overstromingen zelfs niet gedekt door verzekeringen."
Voor een schadevergoeding door overstromingen kunnen landbouwers eventueel wel nog voor het voorlaatste jaar terecht bij het Vlaams Rampenfonds. Maar de overheid bouwt deze al sinds 2020 af met een einde in 2025. In dit uitdovend scenario komt het rampenfonds alleen nog maar tussen voor niet-verzekerbare teeltschade met schadevergoedingen die al vier jaar gradueel afnemen. Een jaar voor het einde betekenen de percentages echter niet veel meer. Voor de tien procent landbouwers die hun areaal heeft verzekerd zal dit in 2024 ongeveer 16 procent zijn. Voor de anderen is de premie twee keer zo laag of helemaal niets. Landbouwers konden bij het Vlaams Rampenfond tot en met 10 maart een melding maken van de geleden schade. Het fonds bekijkt nu of de wateroverlast in de gemeente van de melding erkend wordt als ramp en of er een aanvraag tot schadevergoeding ingediend kan worden door de landbouwers.
Brede weersverzekering moet nog afrekenen met groeipijn
27 april 2023Enkele jaren geleden dacht men dat de brede weersverzekering nog niet goed aansloeg bij landbouwers omdat het rampenfonds er nog steeds was. Maar ondertussen stelt het rampenfonds niet veel meer voor en zijn de weersverzekeringen nog steeds ondermaats populair bij de landbouwers. Dit in een tijd waar de weersomstandigheden steeds extremer worden. “De weersverzekeringen moeten dringend aantrekkelijk gemaakt worden, want het geraakt maar niet van de grond. Dit is ook mijn boodschap aan de premier”, aldus Vandermersch. “Er moet een optie komen dat landbouwers ervoor kunnen kiezen om een nettopremie te betalen. Nu moeten we de subsidies die we voor de lening krijgen voorschieten omdat we de subsidies pas op het einde van het jaar krijgen. Maar dat is een enorme som. In Nederland werken ze al met zo’n systeem en daar is de verzekering veel populairder.”
De Croo erkent het probleem dat veel landbouwers momenteel in de kou staan met hun teeltschade. “Er moet inderdaad gekeken worden wat de beste manier van bescherming is voor de landbouwer, ikzelf ben geen specialist maar een combinatie van een aantrekkelijke en beter georganiseerde weersverzekering en een rampenfonds voor de extreme situaties lijkt me een oplossing”, deelt De Croo mee.
Het is aan ons ervoor te zorgen dat landbouw een rendabele activiteit met respect voor de natuur kan zijn
Landbouw wordt verkiezingsthema
Volgens De Croo zal landbouw een thema worden waar de komende jaren veel over zal gesproken worden, beginnend met de verkiezingen in juni. “En terecht. Een landbouwer is een ondernemer als een ander”, aldus de premier. “Het is aan ons ervoor te zorgen dat het een rendabele activiteit met respect voor de natuur kan zijn.”
Of dit wil zeggen dat België, naar het voorbeeld van Nederland, binnenkort tegen de Europese Natuurherstelwet zal stemmen? “Neen, België zal zich waarschijnlijk onthouden. De verschillende regeringen in ons land hebben een verschillende positie”, aldus De Croo die aangeeft dat hij "jaren geleden al gezegd had om op te letten met de natuurherstelwet". “Iedereen was daar toen heel kwaad over. Maar ondertussen denk ik dat velen begrijpen waarover het gaat en de pauzeknop willen indrukken.”
“Ik ken geen enkele landbouwer die geen liefhebber van de natuur is”, gaat De Croo verder. “Als je leeft van de natuur, dan draag je er zorg voor. Mocht je vandaag boeren zoals 20 jaar geleden, zou je voor alles in overtreding zijn. Het is een onwaarschijnlijke evolutie die landbouwers aan het ondergaan zijn. Ik zie dit genoeg bij de landbouwers in mijn streek in de Vlaamse Ardennen.”
Een andere problematiek die De Croo in zijn streek opmerkt is de impact die nieuwe natuur in landbouwgebied met zich meebrengt. “Ik begrijp zeer goed dat landbouwers gefrustreerd geraken als er landbouwgrond wordt gekocht aan hoge prijzen door Natuurpunt of de Vlaamse overheid. Dat moet gewoon stoppen. Het wordt vaak vergeten dat dit ook gevolgen heeft op nabijgelegen landbouwpercelen. Landbouwers in mijn omgeving worden er gek van dat ze geïmpacteerd worden zonder het zelf in de hand te hebben.”
"De problemen waar de landbouwers mee worstelen zoals ruimtegebrek, de groene transitie, prijsvorming, grote administratieve lasten en rendabiliteit reiken eigenlijk verder dan de landbouwsector”, conlcudeert De Croo. “Het is een breder probleem waar heel veel Vlaamse ondernemers over struikelen en dat aangepakt moet worden.”
