Populatie everzwijnen is gevaarlijk groot in Limburg

In Limburg nemen de problemen met everzwijnen toe. Dit najaar werd al een areaal maïs en grasland groter dan 60 voetbalvelden grotendeels vernield. Boerenbond vraagt minister Schauvliege om jagers snel alle middelen te geven die nodig zijn om het probleem in te dijken. "Anders loopt dit verkeerd af want ook de veiligheid van inwoners en recreanten is in gevaar", zegt burgemeester Huub Broers van Voeren.

Het aantal everzwijnen in Limburg neemt sterk toe. Hun precieze aantal is moeilijk in te schatten, maar een recente studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) geeft aan dat er op Limburgse bodem zo’n 1.300 rondlopen. "We kunnen dat een grove onderschatting noemen want de praktijk leert dat het wellicht om een veelvoud aan everzwijnen gaat", corrigeert Koen Vanheukelom, provinciaal secretaris van Boerenbond Limburg.

Volwassen everzwijnen werpen ongeveer twee keer per jaar een zestal biggen en planten zich dus snel voort. Uitgaand van een populatie van slechts 1.300 everzwijnen berekende INBO dat er jaarlijks een 700-tal zwijnen in Limburg geschoten moeten worden, wil men de populatie niet verder laten toenemen. Vorig jaar zouden er maar 300 à 400 everzwijnen gesneuveld zijn zodat hun aantal nog flink is gegroeid. De dieren hebben bovendien kunnen profiteren van overvloedig veel voedsel in de bossen.

Dit jaar is dat niet zo en trekken de everzwijnen massaal de velden in op zoek naar voedsel. Zowel maïspercelen, grasland als fruitplantages moeten het daarbij ontgelden. Op twee weken tijd kwamen bij Boerenbond een 20-tal meldingen binnen van schade. In een eerste raming schat Boerenbond het verlies van de voorbije week op 40.000 euro, wat ongetwijfeld nog zal oplopen. Veel boeren zullen pas bij de oogst ontdekken dat delen van hun perceel vroegtijdig 'geoogst' zijn door de everzwijnen.

"Twintig jaar geleden was de schade verdraagbaar, maar de populatie everzwijnen is inmiddels geëxplodeerd en dat vraagt om maatregelen", zeggen landbouwers uit de Voerstreek. Met gevaar voor eigen leven inspecteren zij hun percelen en constateren zij dat jagers vruchteloos op pad gaan. In metershoge maïs is het onmogelijk om een everzwijn te schieten. De jagers zijn op hun beurt bang dat de rechter hen aansprakelijk zou houden voor de wildschade aan landbouwgewassen.

Boerenbond eist dat het probleem aangepakt wordt daar waar het zich stelt: in de natuurgebieden. De meeste natuurgebieden zijn niet bejaagbaar en zijn dus een veilig schuiloord voor de evers van waaruit ze ongestoord schade aanrichten in het omliggend landbouwgebied. Landbouwers pikken het niet langer dat zij moeten opdraaien voor de schade aan hun gewassen. Vandaag bestaat er al een zogenaamd 'faunafonds' dat dergelijke schade kan vergoeden. In de praktijk botst een landbouwer die daar aanklopt op een administratieve mallemolen en op weinig begrip bij de natuuradministratie.

Huub Broers, burgemeester van Voeren, schaart zich achter de landbouwers. De burgemeester geeft ootmoedig toe dat hij het probleem jarenlang zelf onderschat heeft. "Af en toe een drijfjacht organiseren, lost het probleem duidelijk niet op. De Voerstreek wordt omringd door Wallonië, Nederland en Duitsland waar veel uitgebreider gejaagd wordt op everzwijnen. De dieren vinden hier een veilig toevluchtsoord. Hoewel ik principieel tegen jacht ben, zie ik nu in dat het de enige oplossing is. Ik wil niet opnieuw meemaken dat een everzwijn iemand verwondt."

Er gebeurden ook al enkele verkeersongevallen waarbij wagens inreden op één of meerdere evers. Vandaar dat ook steeds meer Limburgse burgemeesters vragen om een kordate aanpak. Jaren geleden werd het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) om een oplossing gevraagd, maar van de beloftes is nog altijd niets terecht gekomen. Integendeel zelfs, landbouwers worden bijvoorbeeld afgescheept met de mededeling dat ze hun gewassen moeten beschermen met een schrikdraad. "Compleet onrealistisch", maakt burgemeester Broers duidelijk, "dan zou ANB beter zelf een schrikdraad plaatsen rond zijn bossen en natuurdomeinen om de everzwijnen binnen te houden."

Aangezien everzwijnen geen natuurlijke vijanden hebben en de situatie enkel zal verslechteren, pleit de gemeente Voeren samen met Boerenbond en de plaatselijke landbouwers voor een krachtigere Vlaamse jachtwetgeving. "We vragen Schauvliege om, liefst vandaag nog, de schade van landbouwers te vergoeden. Jagers moeten alle middelen krijgen die ze nodig hebben, wat neerkomt op uitzonderingen in de jachtwetgeving zoals de toelating om 's nachts te jagen", vertelt Koen Vanheukelom. Als dit niet volstaat en de plaatselijke jagers aangeven dat ze het probleem niet onder controle krijgen, dan vindt de landbouworganisatie dat de minister zelf bovenlokale hulp moet organiseren, bijvoorbeeld door het inzetten van externe premiejagers.

Het gemeentebestuur van Voeren wil nu effectief resultaten zien op het terrein. "Op een zoveelste inventaris en nog meer rapporten kunnen wij niet meer wachten", beaamt Vanheukelom. "De aangekondigde evaluatie en mogelijke aanpassing van het jachtdecreet in 2014 komt te laat. Intussen zijn er ook al schadegevallen in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant. Het is dus vijf na twaalf."

Persagentschap Belga vernam op het kabinet van Vlaams minister van Natuur Joke Schauvliege dat het met de bestaande maatregelen mogelijk moet zijn om de everzwijnenpopulatie binnen de perken te houden. "Het everzwijn kan al het hele jaar bejaagd worden. Er kan ook sneller een toelating tot afschot gevraagd en gegeven worden, er mag gejaagd worden van 1 uur voor zonsopgang tot 1 uur na zonsondergang en er geldt geen sneeuwregeling voor het everzwijn", luidt het. Het kabinet van de minister zegt nog de situatie op het terrein op de voet te volgen. Er is ook permanent overleg over de realisatie van de beheervisie die onder meer moet voorzien in de afbakening van zones waar everzwijnen gedoogd kunnen worden en waar niet.