Piet Vanthemsche: “Stikstofakkoord biedt houvast voor boeren Turnhouts Vennengebied”

U bent een tijdje niet in de media geweest.

Vanthemsche: “Ik word al maanden bestookt met verzoeken voor interviews, maar heb die bewust afgehouden in afwachting van de politieke onderhandelingen over het nieuwe akkoord. Nu de partijen vorige week tot een vergelijk zijn gekomen, kan ik ook inhoudelijk meer zeggen."

Wat is er binnen het vernieuwde stikstofakkoord veranderd voor de boeren in het Turnhouts Vennengebied?

Vanthemsche: “Ik heb een aantal aanbevelingen gedaan voor het gebied, die zijn overgenomen in het nieuwe politieke akkoord. Dat is ten eerste dat alle veehouders in het gebied toegang krijgen tot een vrijwillige uitstapregeling, vergelijkbaar met de donkeroranje bedrijven in het generieke akkoord. Ten tweede is er afgesproken dat er door VLM een grondenbank wordt opgesteld voor het Turnhouts Vennengebied. Deze grondenbank kan fungeren om binnen het ontwikkelingsplan gronden uit te wisselen. Daarnaast moet het ook speculatieve transacties voorkomen en vermijden dat landbouwpercelen voor het gebied verloren gaan. Ten derde zal er een intensieve begeleiding plaatsvinden van bedrijven in de transitie naar stikstofarme teelten voor bepaalde percelen. Voor stikstofgevoelige habitatgebieden zullen de bemestingsnormen sterk teruglopen of naar nul gaan. Ook het gebruik van water is een aandachtpunt. Het is de bedoeling om deze landbouwpercelen in landbouwgebruik te kunnen houden."

Wat voor een teelten heeft u in gedachten?

Vanthemsche: “Daar zal nader onderzoek naar gedaan moeten worden en ik zie daarbij een belangrijke rol weggelegd voor ILVO en INBO. ILVO voert nu al onderzoeken in Oost-Vlaanderen uit naar stikstofarme teelten en teelttechnieken en ook in Wallonië lopen er proeven. Denk bijvoorbeeld aan de teelt van hennep of de teelt van vlindervormige gewassen. Het is belangrijk dat deze alternatieve teelt uiteraard ook rendabel is."

Staan de landbouwers hiervoor te springen? Het is aanpassen of ophoepelen, zei u hierover in een interview met Radio 1.

Vanthemsche: “Ik sta niet bekend om een aanpak met fluwelen handschoenen. Het is belangrijk om duidelijk te zijn. We hebben hier in het Turnhouts Vennengebied te maken met stikstofgevoelige natuur. We moeten op zoek naar een nieuw evenwicht waarbij natuur en landbouw in harmonie naast elkaar kunnen bestaan. Ik ben als intendant aangesteld om deze oefening te maken."

En ziet u nog steeds toekomst voor veeteelt het Turnhouts Vennengebied?

Vanthemsche: “Absoluut. De vrijwillige uitstapregeling en de inspanningen in Nederland – wij werken nauw samen met de provincie Noord-Brabant – zou het stikstofbad voor een groot stuk moeten laten leeglopen en gelijk trekken met de rest van Vlaanderen. Aan de andere kant is stikstof maar een onderdeel het probleem hier. Ook de beschikbaarheid van water, die we nu met een hydrologisch onderzoek in kaart brengen, en het gebruik van landbouwgrond worden meegenomen in het opstellen van een ontwikkelingsplan voor de regio."

Voor het Turnhouts Vennengebied is een holistische benadering voorzien. Dit terwijl de politiek vaak het verwijt krijgt dat ze voor natuurbehoud en -herstel te veel kijken naar stikstof alleen.

Vanthemsche: “Mogelijk dat wij ooit als voorbeeld kunnen dienen voor beleid in de toekomst. Het is ook mijn visie dat je voor natuurbehoud en de wisselwerking met de landbouw naar een holistische benadering moet streven. Stikstof is maar één van de problemen, ook andere zaken zoals watermanagement spelen een belangrijke rol. In dit kader heb ik overigens voorgesteld om ook de ruimtelijke processen in het gebied mee te nemen en hier coördinatie te voeren. Denk bijvoorbeeld aan de plannen rondom Landschap De Liereman en Taxandria. Voor de ontwikkeling van Taxandria vind ik dat dit niet kan samensporen met het ontwikkelingsplan in het kader van de PAS. Dat plan moet on hold gezet worden totdat het ontwikkelingsplan in het Turnhouts Vennengebied is opgesteld. Dat ontwikkelingsplan moet klaar zijn twee jaar nadat het stikstofakkoord decretaal is vastgelegd."

Hebben de generieke aanpassingen van het stikstofakkoord op aandringen van cd&v ook impact op het Turnhouts Vennengebied.

Vanthemsche: “Ik was zelf niet bij de onderhandelingen aanwezig en wij hebben nog wat tijd nodig om de impact van het vernieuwde akkoord op het Turnhouts Vennengebied tot in detail te beoordelen. Maar in principe zou ook de optrekking van de vergunningsdrempel van 0,025 naar 1 procent, zoals aangekondigd voor 2025, impact kunnen hebben op de ontwikkelingsruimte van bedrijven hier."

De ontwikkelingsruimte voor veeteelt valt en staat met het aantal bedrijven dat gebruik zal maken van de uitkoopregeling. Hoe groot is de interesse?

Vanthemsche: “Ik heb met bedrijven gesproken die ervoor open staan, andere bedrijven willen dan weer beslist niet stoppen. Ik kan dat laatste begrijpen. Er gaat een hele familiegeschiedenis achter het bedrijf schuil en daar stap je niet makkelijk overheen."

Er klinkt kritiek dat de bedragen van de uitkoopregeling niet hoog genoeg zijn. Wat zegt u hierop?

Vanthemsche: “Ik ga geen uitspraken doen over de hoogte van de bedragen. Maar het is enerzijds logisch dat een landbouwer, die zijn bedrijf verkoopt, het onderste uit de kan wil halen. Anderzijds is het ook logisch dat de opkoper, de overheid, zo slim en rechtvaardig mogelijk met belastinggeld wil omgaan. Ook hier moet dus naar een evenwicht gezocht worden en de komende tijd gaan de oriënterende gesprekken hierover verder."

Nu iets heel anders: hoe interpreteert u de verkiezingsuitslag in Nederland?

Vanthemsche: “BoerBurgerBeweging (BBB) heeft een klinkende overwinning behaald en de regerende partijen, met CDA voorop, verliezen heel veel stemmen. Dat geldt trouwens ook voor het FVD van Thierry Baudet. Ik heb de discussies op de Nederlandse televisie gevolgd en er lijkt duidelijk sprake van een proteststem."

Een proteststem tegen het stikstofakkoord?

Vanthemsche: “Stikstof is maar één element in de verkiezingen, weliswaar een belangrijke. BBB heeft dat gebruikt om een hoop van het onbehagen in Nederland te capteren om een proteststem uit te brengen. Het lijkt mij echter sterk dat alle BBB-stemmers tegen dit stikstofakkoord zijn, omdat de partij niet alleen op het platteland, onder de boeren, maar ook in de steden heel veel stemmen haalt."

Verwacht u in Nederland gevolgen voor de onderhandelingen over het stikstofakkoord?

Vanthemsche: “We zullen zien, maar we moeten het zeker goed opvolgen, omdat hun inspanningen ook gevolgen hebben voor Vlaanderen. De overwinning van BBB betekent overigens ook niet dat het stikstofprobleem verdwijnt. Er moet iets gedaan worden aan de stikstofdepositie, daarover is iedereen het eens. Alleen over de manier waarop bestaat discussie. Het is daarnaast belangrijk dat er snel een kader komt, op basis van waarvan vergunningen verstrekt kunnen worden en waarmee landbouwbedrijven hun toekomst kunnen plannen."

Zou het Nederlandse sentiment ook naar Vlaanderen kunnen overwaaien?

Vanthemsche: “Ik denk het niet. De kloof tussen platteland en stad is hier minder groot."