Parlement keurt vergunningenhervorming goed na marathonvergadering

Het werd even kateren na de laatste werkdag van de Vlaamse parlementsleden. Ondanks een zeer uitgelopen debat over de Vlaamse Codex Dierenwelzijn, was er 's middags van discussiemoeheid weinig sprake. Omstreeks 17 uur ’s avonds stelde Vlaams parlementslid Bart Claes (Vlaams Belang) de laatste actuele vraag van deze legislatuur, waarvoor hij bij voorzitter Liesbeth Homans (N-VA) om een knuffel ter beloning vroeg. Een licht momentje in aanloop van de te behandelen agenda, waarvan de meest gewichtige agendapunten nog lang niet besproken waren. Het eerstvolgende punt ging over naar minder onschuldige zaken dan een knuffel: de aanbevelingen voor aanpak van seksueel misbruik in de Kerk en in andere gezagsrelaties. Een onderwerp dat de nodige aandacht verdient en dat dus ook kreeg. Bij de aanvang van de avondvergadering om 20 uur ’s avonds, was het gros van de agenda nog onbehandeld.

Pas rond middernacht kon het debat over de vergunningenhervorming van start gaan. Het ontwerp van decreet was met spoed op de agenda toegevoegd, wat op zich al voer was voor discussie. In gebruikelijke omstandigheden wordt een decreet als dit vooraf besproken op de commissie alvorens het in de plenaire ter stemming wordt voorgelegd, maar dat was volgens de Vlaamse regering in dit geval niet haalbaar.

“We hebben vier maanden gewacht op het advies van de Raad van State”, verduidelijkt Andy Pieters, woordvoerder van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), aan VILT. “Dat is langer dan normaal. De Raad Van State heeft meestal niet graag dat er zaken veranderen, zeker niet wanneer die voor een stuk in haar bevoegdheden komt. Denk maar aan de Omgevingsbesluiten, die maken dat bepaalde handelingen gesteld kunnen worden zonder een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) op te maken. De Raad had dus ook enkele opmerkingen, maar de opmerking dat we heel het decreet moesten herzien, hebben we uiteraard niet meegenomen.”

Zelfgemaakt probleem, zelfgemaakte oplossing

Voor landbouwers in het bijzonder is er binnen het decreet nog een erg belangrijke nota in opgenomen. Volgens het stikstofdecreet kunnen landbouwers ervoor opteren om ammoniakreducerende maatregelen op te nemen in hun bedrijfsvergunning. Als onbedoeld gevolg kan dit er echter toe leiden dat een landbouwer die bijvoorbeeld een aanvraag doet voor een luchtwasser in zijn stallen, bij weigering zijn gehele bedrijfsvergunning vernietigd ziet. Een juridisch dispuut rond dit ene element, zou dus het einde kunnen betekenen van een levenswerk.

Op een drafje

Vooruit, Groen en PVDA waren niet tevreden met de spoedbehandeling. Volgens hen had het decreet de gewone weg moeten doorlopen. “Minister, uw motivatie is dat de Raad van State er in vier maanden niet in slaagt om een advies te geven", stak Groen-fractieleider Mieke Schauvliege van wal. "Dus zullen we het er dan maar op de laatste plenaire vergadering door drammen, zo’n belangrijk decreet. Dat is gewoon lachen met iedereen. U had na 30 dagen dit ontwerp van decreet perfect naar de commissie kunnen brengen en het daar ter bespreking voorleggen. Dat hebt u niet gedaan. Wij kunnen ons niet akkoord verklaren met deze spoedbehandeling.”

Ook Thijs Verbeurgt (Vooruit) stelde de werkwijze aan de kaak, zwaaiend met een papierstapel waarbij Tolstoj verbleekt. “Dit is het boek waar wij ons met spoed over moeten buigen. Er wordt van ons, van dit parlement gevraagd dat wij deze bundel eventjes op een drafje door het parlement jagen.”

Sneller en efficiënter

Waarom die eindspurt zo belangrijk was, wilde minister Demir nog verduidelijken. “Omdat dit ontwerp van decreet belangrijk is voor iedereen die onderneemt”, stelde ze. ”Het maakt niet uit of het gaat om Jos en Gerda die een huis bouwen, om iemand die een bedrijf wil oprichten of om iemand die een landbouwbedrijf wil starten. Ik denk dat iedereen in Vlaanderen zegt dat de procedures voor het verlenen van vergunningen efficiënter en sneller moeten kunnen verlopen.”

Met dit nieuwe decreet, waarvan de details eerder in VILT besproken werden, wordt het indienen van vergunningsaanvragen vereenvoudigd, en de procedures aanzienlijk versneld. In sommige gevallen vier tot acht keer sneller dan voordien. Maar volgens tegenstanders zou het decreet de ruimtelijke wanorde in Vlaanderen enkel vergroten. Zo zou het privébelangen laten voorgaan op het algemeen belang. “De Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning waarschuwt ervoor dat u met dit ontwerp van decreet net het omgekeerde zult bereiken”, zegt Schauvliege. “De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten en de Vereniging van de Vlaamse Provincies zijn compleet tegen dit ontwerp. De milieuorganisaties zien dat niet zitten. De enige die u bedient, is Voka. Dat is de enige.”

Privaat en algemeen belang

Groen en Vooruit vroegen dus ook aanpassingen in het decreet. Groen diende een amendement in om het Omgevingsbesluit – een uitzonderingsregel die stelt dat bepaalde zonevreemde handelingen kunnen worden gesteld zonder opmaak van een nieuw RUP – slechts in zeer beperkte gevallen toe te passen. Het ontwerp van decreet wil deze uitzonderingsregel onder meer laten gelden voor ‘beperkte ontwikkelingen aan bestaande bedrijven’. Dat is voor Groen onaanvaardbaar. “Men heeft met dit Omgevingsbesluit gepoogd om eigenlijk zo snel mogelijk een aantal vergunningen te kunnen verlenen en bestemmingswijzigingen te kunnen doorvoeren in functie van het privaat belang, eigenlijk op maat van een aantal vragers”, zegt Mieke Schauvliege. “Ik wens dit amendement dus naar de Raad van State te sturen.”

Ook Vooruit diende nog enkele amendementen in bij het ontwerp van decreet. Vooruit wil dat de hogere overheden ook bij een Omgevingsbesluit de mogelijkheid krijgen om administratief beroep in te stellen. Ze wilden evenmin dat de advies- en beslissingstermijnen werden verkort, wat volgens Verbeurgt wellicht gebeurt “om het voor de vergunnende overheden nog uitdagender te maken om een tijdig advies te verlenen of een beslissing te nemen".

In haar derde amendement stelt Vooruit net als Groen dat het Omgevingsbesluit niet mag gelden voor privébedrijven. Een vierde amendement pleitte dan weer voor een overgangsmaatregel wanneer een lokaal bestuur nog niet beschikte over de beleidsplannen op basis waarvan Omgevingsbesluiten worden verleend.

Zowel Groen als Vooruit wensten hun amendementen te laten toetsen door de Raad van State, maar dit werd door de overige partijen weggestemd.

"Leugens"

Daarna werd de discussie bitsiger. Schauvliege stelde dat niet de Vlaamse regering maar een advocaat die zetelde als één van de experten in de commissie het ontwerp van decreet geschreven had. “Leugens”, aldus Demir. “Ik aanvaard niet dat men hier zegt dat meester De Preter of andere juristen die in het parlement op de hoorzitting aanwezig waren, het ontwerp van decreet hebben geschreven. Het ontwerp van decreet is geschreven op mijn kabinet, collega’s.”

“Ja, jullie vinden dat niet leuk”, reageerde ze nog op een protesterende Jeremie Vaneeckhout (Groen). “Jullie vinden het niet leuk dat ik dingen vooruit wil laten gaan. Jullie vinden het niet leuk dat ik zaken mogelijk wil maken. En er is een wooncrisis, ja of neen?”, vroeg de minister nog, die erop wees dat ook heel wat (sociale) woonprojecten in Vlaanderen vandaag vastlopen in een juridisch moeras.

“Niet alle experten waren negatief over het principe van een Omgevingsbesluit", gaf de minister nog mee. "Dit is een politieke keuze. Dit is een beleidskeuze waar ik 100 procent achter sta, omdat ik projecten mogelijk wil maken, en sneller wil doen gaan.”

Omdat er discussie ontstond over het precieze advies van de experten, werd de zitting om 00.49 uur geschorst. Zes minuten later werd ze hervat, maar om 1.51 uur werd ze wederom geschorst omdat Vooruit een inhoudelijke reactie vroeg op haar amendementen, die de minister nog tijdens de vergadering diende te lezen. “Wij worden verwacht om 500 bladzijden te bespreken in minder dan geen tijd. Wij dienen vier amendementen in. Dan is het toch niet meer dan normaal dat ik vraag wat de reactie daarop is?”, zei een geagiteerde Verbeurgt.

Rond kwart na vijf ’s ochtends was het tijd om te stemmen over het ontwerp van decreet tot wijziging van de regelgeving betreffende de omgevingsvergunning wat betreft de invoering van een modulaire omgevingsvergunningsprocedure en het Omgevingsbesluit. Het ontwerp van decreet werd aangenomen met stem voor van N-VA, cd&v en Open Vld. Groen, Vooruit en PVDA stemden tegen, Vlaams Belang heeft zich onthouden. Minister Demir reageerde tevreden. “Onze procedures telkens weer verbeteren en versnellen, was een prioriteit van de eerste tot de allerlaatste zitting. Het nieuwe omgevingsvergunningsdecreet snoeit in de wirwar aan procedures en zal investeringen versnellen”, deelde ze na afloop mee op X. “Dank voor de steun.”