Overaanbod en minder export: “Nog twee moeilijke jaren voor aardappelsector”
nieuwsDe huidige malaise in de Belgische aardappelsector is gedeeltelijk structureel en gedeeltelijk conjunctureel. Dat zegt Cedric Porter. Hij is hoofdredacteur van World Potato Markets, de wereldwijd gerespecteerde wekelijkse briefing over prijzen, handel en productie van aardappelen en aardappelproducten. VILT sprak hem over de uitzonderlijke situatie op de Belgische aardappelmarkt, de internationale ontwikkelingen en de toekomst van de teelt en verwerking.
Niet alleen het afgelopen teeltseizoen eindigde in mineur voor de Belgische aardappeltelers, ook het nieuwe seizoen is onder een slecht gesternte begonnen. Al drie weken op rij geeft Belgapom, de sectorfederatie van de Belgische aardappelhandel en -verwerking, geen prijsnotering omdat er te weinig transacties zijn op de vrije markt. Dat betekent concreet dat de verwerkende industrie enkel gecontracteerde aardappelen afneemt en dat telers zonder contract dus met hun vroege aardappelen blijven zitten.
Eerder sprak Belgapom over een “noodzakelijke herpositionering” bij de Belgische verwerkers als gevolg van een veranderende markt. De geopolitieke onrust en de opkomst van de aardappelverwerking in Azië liggen aan de basis van die veranderende markt, zo klonk het in juni. Toen was het nog niet helemaal duidelijk hoe de nieuwe oogst zich aankondigde, maar twee maanden later is duidelijk dat die bijzonder goed zal meevallen én bijzonder vroeg is.
Zeer kort teeltseizoen
Cedric Porter, die meer dan 20 jaar ervaring heeft in het analyseren van landbouwmarkten, ziet zeker al de zeer late oogst in 2024 en de uitzonderlijk vroege oogst dit jaar als een verklaring waarom Belgapom voor de derde week op rij geen prijs heeft genoteerd voor de vroege aardappelen. “Het afgelopen seizoen was dus zeer kort en dat heeft, in combinatie met het grotere areaal aardappelen dat werd aangeplant door Belgische telers, gezorgd voor een tijdelijk overaanbod” stelt hij.
Daarnaast zijn er ook factoren die druk zetten op de export vanuit België. “In eerste instantie is er de opkomst van de aardappelproductie in China en India”, aldus Porter. Daarnaast heeft ook het handelsbeleid van Trump roet in het eten gegooid. “De VS blijven de grootste exportmarkt buiten de EU voor Belgische diepgevroren aardappelproducten.”
Belgische export gedaald met 5,2 procent
In de periode van april vorig jaar tot april dit jaar is de export van Belgische diepgevroren aardappelproducten gedaald met 5,2 procent, zo blijkt uit cijfers van World Potato Markets. In Nederland ging de export in diezelfde periode nog meer achteruit (-7,4%). Het is vooral de export buiten de EU die terugloopt (-8,3% op een jaar tijd). “Binnen de EU wisten de verwerkers de groei wél vast te houden, ondanks het feit dat de bevolkingsgroei daar veel trager verloopt”, duidt Porter.
België en Nederland ondervinden steeds meer concurrentie op de wereldmarkt van twee andere Europese landen. Zeker in Frankrijk (+42,8%), maar ook in Polen (+15%) is de export van diepgevroren aardappelproducten sterk gegroeid op een jaar tijd, al blijft hij wel een fractie van de Belgische en Nederlandse export. “De groei van Frankrijk als exportland is vooral een gevolg van de nieuwe fabriek van Clarebout in Noord-Frankrijk”, legt Porters uit. Zo wijzen nieuwe ramingen van de Franse overheid uit dat de oogst in het land dit jaar de kaap van tien miljoen ton overschrijdt.
Er zijn tijdelijke oorzaken zoals het groter areaal en de handelspolitiek van Trump, maar ook structurele: de opkomst van India en China als productielanden is een feit
Buiten Europa komt de concurrentie in grote mate van China en India. De Chinezen produceren vooral voor de eigen markt, maar toch is de export van diepgevroren aardappelproducten er op één jaar tijd gegroeid met 70,8 procent tot 246.000 ton op jaarbasis. India voerde in de periode tussen april 2024 en april dit jaar 184.000 ton diepgevroren aardappelproducten uit, een stijging van 29,6 procent. Ter vergelijking: vijf jaar eerder lag de Chinese export op amper 17.000 ton en de Indiase op 28.000 ton. Dat België die groei voelt, blijkt uit de cijfers van Potato World Markets. Zo is de verkoop van Belgische aardappelproducten in India afgelopen jaar met ruim 27 procent gezakt.
Hoewel beide Aziatische landen sterk gegroeid zijn, blijft hun export klein bier in vergelijking met die van België en Nederland, die respectievelijk 3 miljoen ton en 1,75 miljoen ton bedraagt. Beide landen voeren vandaag de top aan van grootste exporteurs van diepgevroren aardappelproducten in de wereld. Canada staat op nummer drie met bijna 1,44 miljoen ton, gevolgd door de Verenigde Staten (0,92 miljoen ton) en Frankrijk (0,69 miljoen ton).
Opkomst China en India onderschat?
De vraag die daarbij rijst is of de Belgische aardappelverwerkers de groei in China en India niet onderschat hebben. De ontwikkeling van de teelt en de bouw van verwerkende fabrieken gebeurt immers niet op één seizoen. “Wellicht een beetje”, zegt Porter. Zeker ook omdat die samenvalt met een forse uitbreiding van de verwerkingscapaciteit in Noordwest-Europa: zowel Clarebout, Agristo, Lutosa en Aviko hebben hun productiecapaciteit in België en in Noord-Frankrijk uitgebreid.
Om die reden noemt hij de huidige toestand op de Belgische aardappelmarkt niet alleen conjunctureel, maar ook structureel. “Er zijn inderdaad tijdelijke oorzaken zoals het grotere areaal aardappelen dat werd aangeplant en de handelspolitiek van Trump, maar de opkomst van India en China als productielanden is een feit. Het zal tijd vragen vooraleer de verwerkers zich aan die veranderende omstandigheden hebben aangepast”, meent de hoofdredacteur van World Potato Markets.
Zeker twee moeilijke jaren in het verschiet
Om die reden verwacht hij twee moeilijke jaren voor de Belgische telers. “Wie dit seizoen veel contracten heeft afgesloten, zal een goed jaar hebben. Wie afhankelijk is van de vrije markt, gaat een barslecht seizoen tegemoet. Maar we mogen niet vergeten dat zij de afgelopen jaren wellicht veel geld hebben verdiend. Vorig jaar liepen de prijzen op de vrije markt zelfs op tot 600 euro per ton”, legt Porter uit.
België heeft de beste aardappeltelers van de hele wereld. Daar bestaat geen twijfel over
En ook voor de oogst van 2026 verwacht hij nog de nodige naweeën. “De contractprijzen voor het teeltseizoen 2026-2027 zullen ongetwijfeld dalen. Dat is geen goed nieuws voor de telers, maar het zal wel de exportpositie van België op de wereldmarkt verbeteren. We mogen niet vergeten dat de aardappelprijzen sinds covid enorm de hoogte in gegaan zijn, waardoor de wereldwijde vraag naar verwerkte aardappelproducten afnam”, meent Porter. Voor covid groeide de consumptie nog jaarlijks met vijf procent, momenteel gaat het om een groei van één tot twee procent. “Maar je kan het ook positief bekijken: er is nog steeds groei.”
Zijn advies naar de Belgische telers is dan ook om in te zetten op kwaliteit. “Streef geen hoge opbrengsten na, maar zorg dat de kwaliteit goed is. Waar mogelijk kunnen telers ook de kosten proberen drukken, bijvoorbeeld bij de oogst of in de bewaring”, aldus de Brit. Hij voegt er meteen een bijkomende tip aan toe: “Beperk ook het areaal tijdens het komende plantseizoen.” Ondanks de slechte vooruitzichten op korte termijn steekt hij de telers ook een hart onder de riem. “België heeft de beste aardappeltelers van de hele wereld. Daar bestaat geen twijfel over.”
Bron: Eigen berichtgeving
