Open Vld legt plan op tafel om landbouw en leefmilieu te verzoenen

De stikstofproblematiek, de bouwshift, de toegenomen aandacht voor open ruimte,… Het aantal dossiers dat de spanningen tussen landbouw en natuur doet oplopen lijkt eindeloos. In een conceptnota doet Steven Coenegrachts van Open Vld een reeks voorstellen om de angel uit de conflicten te halen.

De grote vraag die zich volgens de liberaal stelt is hoe we tot grotere en beter aaneengesloten openruimtegebieden komen, waar landbouw, natuur en bos meer in symbiose kunnen functioneren. “We stellen vast dat Vlaanderen voor 21 procent (of ruim 280.000 hectare) uit biologisch waardevol gebied bestaat”, schetst Coenegrachts. “Slechts 95.000 hectare daarvan valt vandaag onder effectief natuurbeheer. Daarnaast is 35 procent (of 99.000 hectare) zonevreemd. Een groot stuk van onze natuur is dus niet als dusdanig ingekleurd en geniet bijgevolg weinig bescherming.”

Drie zones

In zijn voorstel voorziet hij een opdeling in drie zones. De eerste zone is voorbehouden voor natuur- en bosgebied. “Deze willen we verdubbelen in oppervlakte. Schaalvergroting in de natuur zorgt namelijk voor meer diversiteit”, aldus Coenegrachts.

In deze natuurgebieden kunnen er ook kansen gecreëerd worden voor landbouw, op voorwaarde dat deze volledig ten dienste staan van het biodiversiteitsbehoud. Concreet houdt dit in dat er in deze zone volledig gestopt wordt met bemesting en het gebruik van bestrijdingsmiddelen. “In overleg met natuurorganisaties kan bekeken worden welke overige mogelijkheden er zijn voor boeren die willen bijdragen aan de verduurzaming.”

Zone twee wordt een gordel rond de natuurgebieden, die voorbehouden wordt voor vormen van landbouw met een beperkte impact op de omgeving en waar het rendement per hectare niet het belangrijkste uitgangspunt is. “Denk dan aan agro-ecologie, bio- of boslandbouw”, stelt Coenegrachts. “Dit laatste systeem is uitermate geschikt voor de Vlaamse context waar de oppervlakte aan landbouwgrond beperkt is en er steeds gezocht wordt naar alternatieven voor een productief landbouwsysteem op lange termijn.” Daarnaast kunnen de aanwezige landbouwbedrijven optimaal gebruikmaken van diversificatie, zoals educatieve projecten, het verlenen van ecosysteemdiensten, zorg, hoevetoerisme, etc…

De derde zone ten slotte wordt voorbehouden voor hoogproductieve landbouwactiviteiten. Omdat Vlaanderen een dichtbevolkte en verstedelijkte regio is, heeft onze landbouw zich ontwikkeld tot een hooggespecialiseerde en intensieve sector. Het uitgangspunt hierbij is: zoveel mogelijk produceren op een zo klein mogelijke oppervlakte. Dat beleid vertaalt zich in een hoge toegevoegde waarde en een positief saldo op de handelsbalans van ongeveer zes miljard euro per jaar. In het kielzog van de landbouw ontwikkelde een voedingsindustrie met een jaarlijkse omzet van 62 miljard euro. Inmiddels groeide deze uit tot de grootste werkgever in Vlaanderen met een kleine 150.000 jobs.

Daarom wil de liberale partij voldoende ruimte creëren voor intensieve landbouwactiviteiten. “Dat betekent dat natuurverenigingen en andere actoren in deze gebieden stoppen met het opkopen van landbouwgrond. Ook gaan we als overheid geen bebossing stimuleren. Kortom: de overheid zal de landbouwactiviteiten hier ten volle beschermen”, aldus Coenegrachts.

Hij wijst er wel op dat de tendens naar schaalvergroting en intensivering niet de enige mogelijkheid is. “Nog steeds denken vele boeren dat schaalvergroting de enige manier is om te komen tot een economisch leefbaar bedrijf. Dat klopt al lang niet meer. De moderne boer moet op zoek gaan naar een businessmodel op maat. Voor de ene betekent dat inderdaad schaalvergroting en intensivering. Voor de andere betekent dat een klein en sterk gespecialiseerd bedrijf. Ons voorstel laat beide mogelijkheden toe.”

Ook in deze derde zone wint verduurzaming aan belang, met de toepassing van agro-ecologische principes, op voorwaarde dat deze niet tot een productiedaling leiden. Denk dan aan akkerranden die worden ingezaaid met bloemenmengsels, die een boost geven aan bestuiving en plaagbestrijding.

“Met dit voorstel wil ik het debat op gang brengen over oplossingen binnen de ruimtelijke ordening om natuur en landbouw met mekaar te verzoenen. Ik roep zowel de natuurverenigingen als de landbouworganisaties op om dit met open blik te bekijken”, besluit Coenegrachts die ervan overtuigd is dat beide kanten bereid zijn om “uit de loopgraven te komen en aan concrete oplossingen te werken”. De nota wordt binnenkort besproken tijdens de Commissie Landbouw van het Vlaams parlement.